Żbik w Polsce to jeden z dwóch występujących na terenie kraju gatunków drapieżnego kota (drugim z nich jest ryś). W przeszłości było to zwierzę stosunkowo popularne i spotykane na wielu różnorodnych terenach. Z czasem, pod wpływem ingerencji człowieka w środowisko naturalne, populacja gatunku znacząco zmalała. Współcześnie zasięg występowania żbika w Polsce ogranicza się jedynie do niewielkiego obszaru.
Żbik w Polsce. Jak wygląda dziki kot?
Choć polski żbik jest bardzo podobny do zwykłego burego kota, istnieje kilka podstawowych różnic w wyglądzie obu zwierząt. Dla laika odróżnienie ich od siebie może być stosunkowo trudne, w związku z czym dość łatwo o pomyłkę. Jak rozpoznać żbika? Przede wszystkim żbik jest nieco większy od domowego kota. Samiec ma przeciętnie 52-67 cm długości (bez ogona) i waży od 6 do nawet 10 kg. Z kolei samica mierzy średnio 44-64 cm, a jej masa ciała to ok. 4-6 kg. Puszysty ogon żbika może mieć 25-32 cm długości w przypadku samic i 26-35 cm w przypadku samców.
Typowy polski żbik wyróżnia się pięknym umaszczeniem. Jego sierść jest wyjątkowo gęsta, jedwabista i długa. Występuje w kolorze żółtoszarym lub ciemnoburym i ma charakterystyczne delikatne pręgi na bokach ciała, kończynach i ogonie, a także nieco ciemniejszy pasek biegnący wzdłuż grzbietu. Warto również wiedzieć, że żbik żyjący w Polsce ma jasny brzuch, szeroką głowę oraz dość krótkie łapy, a jego ogon jest bardzo puszysty.
Jak zachowuje się polski żbik? Zwyczaje i tryb życia
Żbik, podobnie jak większość kotów, lubi chodzić własnymi drogami. W związku z tym zwierzę prowadzi samotniczy tryb życia i mieszka najczęściej na terenach gęstych lasów. Jest aktywne głównie nocą - pod osłoną ciemności poluje na gryzonie, małe ssaki, ptaki czy ryby. Rozmnażanie polskiego żbika przebiega w sposób standardowy. Samica jest w ciąży przez ok. 65-69 dni, a następnie wydaje na świat 3-4 kocięta w jednym miocie.
Zwierzęta
Żbik w Polsce - występowanie gatunku w przeszłości
Według badaczy obszar występowania żbika w Polsce był niegdyś bardzo rozległy. Uważa się, że w okresie od neolitu do średniowiecza gatunek ten zamieszkiwał tereny całego kraju. Później sytuacja zaczęła się zmieniać. Jednak jeszcze w XIX wieku zwierzę spotykane było w środkowych, południowych i północno-wschodnich regionach Polski.
Z biegiem czasu liczba żbików w Polsce zaczęła się drastycznie zmniejszać. Wpływ na to miały zarówno polowania, jak i likwidowanie naturalnych siedlisk zwierzęcia. Problem ten osiągnął punkt krytyczny w XX wieku. Aby zapobiec gwałtownemu spadkowi występowania żbika w Polsce, wprowadzono odpowiednie rozwiązania prawne.
W 1927 roku dziki kot uznany został za gatunek łowny, natomiast w 1944 roku ogłoszono całoroczny okres ochrony zwierzęcia. Ostatecznie, w 1952 roku polski żbik został wpisany na listę gatunków objętych całkowitą ochroną. Powzięcie tak radykalnych kroków nie poprawiło jednak sytuacji żbika w Polsce - liczba przedstawicieli gatunku cały czas malała. W latach 60. XX wieku obszar występowania żbika obejmował jeszcze leśne tereny Karpat, Wielką Raczę w Beskidzie Żywieckim, Tatry i Beskid Sądecki. Z upływem czasu zwierzęta zaczęły jednak znikać z większości tych terenów.
Żbik - występowanie w Polsce w czasach współczesnych
Współcześnie obszar występowania żbika w Polsce obejmuje głównie województwo podkarpackie, a zwłaszcza wschodnie rejony Karpat. Zgodnie z danymi z lat 1998–2003 zwierzę można było obserwować w kilku nadleśnictwach, w tym w Baligrodzie, Brzozowie, Cisnej, Komańczy, Brzegach Dolnych, Krasiczynie, Lesku, Rymanowie, Wetlinie i Lutowisku. Oprócz tego polski żbik występuje w Bieszczadzkim Parku Narodowym oraz w Magurskim Parku Narodowym. Szacuje się, że na terenie Polski jest ok. 200 przedstawicieli tego gatunku.
Co się stanie z polskim żbikiem?
Populacja żbika w Polsce cały czas się zmniejsza, co w dużej mierze spowodowane jest działaniami człowieka. Mimo iż zwierzęta od wielu lat pozostają pod ochroną gatunkową, nie odnotowuje się zwiększenia ich liczebności.
W przypadku żbika w Polsce pojawia się jeszcze jeden problem. Biorąc pod uwagę fakt, że tereny kraju zamieszkuje tak niewielka populacja tego gatunku, zwierzęta mają duże trudności z rozmnażaniem się. Skutkiem tego jest krzyżowanie się polskich żbików z domowymi kotami, które często żyją w ich sąsiedztwie. Taka sytuacja doprowadza do zaburzenia czystości gatunku, w związku z czym określenie rzeczywistej liczby prawdziwych żbików staje się wyjątkowo trudne. Do ustalenia, które zwierzęta są czyste genetyczne, konieczne jest prowadzenie kosztownych badań.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Czy trzeba grabić liście z trawnika? Nie usuwaj liści z ogrodu! Zostaw coś dla żab, jeży i innych zwierzaków
- Co dzieje się z psami Elżbiety II? "Muszą tęsknić za ukochanym właścicielem"
- Dokąd nie zabierać czworonoga? "Lubię pieski, ale klienci mają do mnie pretensje"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Helen Hooker/Getty Images