Co to jest stęp?
Stęp w jeździectwie to najwolniejszy rodzaj chodu konia. Wyróżniamy przede wszystkim stęp u konia, ale w stępie chodzą też osioł i muł. Mimo że jest on najwolniejszy, wcale nie jest najprostszy.
Stęp jest chodem czterotaktowym, co oznacza, że każde kopyto uderza w ziemię osobno, słyszymy cztery „tupnięcia”. Najpierw koń stawia lewe tylne kopyto, potem lewe przednie, prawe tyle i prawe przednie. Czysty stęp jest rytmiczny, wyraźnie słychać wszystkie cztery uderzenia kopyt o ziemię. Podczas stępu grzbiet konia powinien lekko falować, być elastyczny i rozciągnięty.
Koń w stępie może pokonać około 100 metrów na minutę.
Rodzaje stępu naturalnego
Wyróżniamy kilka rodzajów stępu naturalnego:
- stęp swobodny – koń idzie powoli i swobodnie na długiej wodzy, może pochylić głowę i wyciągnąć szyję; ten rodzaj stępu jest stosowany po treningu, aby dać odpocząć koniowi;
- stęp wyciągnięty – koń robi maksymalnie długie kroki, ślady tylnych kopyt przekraczają ślady przednich;
- stęp pośredni – energiczny stęp, ślady tylnych kopyt przekreślają ślady przednich;
- stęp zebrany – bardzo energiczny stęp, określany jako wyniosły, koń stawia krótkie kroki, ślady tylnych kopyt mogą się pokrywać ze śladami przednich.
Stęp hiszpański – jak go nauczyć konia?
Stęp hiszpański lub krok hiszpański to rodzaj stępu wyuczonego. Koń podnosi nogi bardzo wysoko, co jest dla niego dużym wysiłkiem. To bardziej figura lub rodzaj sztuczki, którą można nauczyć konia.
Naukę stępu hiszpańskiego zaczyna się z ziemi, to znaczy, że jeździec lub trener stoi przed koniem, prowokuje odpowiednie zachowanie i nagradza wierzchowca smakołykami. Aby koń podnosił wysoko nogę, zwykle stosuje się „łaskotanie” batem po nodze (lub inny wymyślony sygnał). Można też wydawać komendę, np. „noga” lub „nóżka”.
Początkowo sami podnosimy nogę konia do odpowiedniej pozycji i nagradzamy zwierzę. Po kilku razach koń sam zacznie unosić nogę po dotknięciu batem.
Stęp, kłus, galop... czyli chody naturalne
Możemy wyróżnić kilka szybszych od stępu chodów konia:
kłus – chód dwutaktowy, szybszy od stępu, średniej szybkości, dwa kopyta po przekątnej uderzają o ziemię równocześnie. Wyróżniamy kłus anglezowany, podczas którego jeździec rytmicznie unosi się w siodle (kiedy koń stawia przednią nogę, zewnętrzną) i opada, oraz kłus ćwiczebny, podczas którego tego nie robi. Prędkość konia w kłusie to ok. 10–15 km/h;
galop – chód trójtaktowy, szybki, koń najpierw uderza w ziemię tylnym kopytem (prawym lub lewym – w zależności od tego, czy koń galopuje na prawą czy lewą nogę), potem równocześnie dwoma po przekątnej, a na końcu przednim, prowadzącym. Jeździec galopuje w pełnym siadzie lub w półsiadzie;
cwał – czterotaktowy, najszybszy rodzaj galopu, uznawany niekiedy za osobny rodzaj chodu, dla niektórych koni naturalny, inne trzeba go nauczyć. Najpierw koń wybija się z lewej tylnej nogi, prawej tylnej, lewej przedniej i prawej przedniej, a potem przez moment leci do przodu, nie dotykając kopytami podłoża. Prędkość konia w cwale to ok. 40–60 km/h.
Chody częściowo i całkowicie sztuczne
Pozostałe chody konia są dla większości wierzchowców nienaturalne:
inochód – dwutaktowy chód, rodzaj kłusu (ma podobne tempo), podczas którego koń stawia równocześnie obie prawe nogi, po czym obie lewe. Istnieją rasy koni, które naturalnie używają tego chodu;
tölt – czterotaktowy chód, podczas którego koń podnosi równocześnie nogi po jednej stronie ciała, cały czas mając kontakt jednej nogi z podłożem. W podobny sposób poruszają się konie rasy American Saddlebred, Tennessee Walker czy Paso Fino. To wygodny sposób jazdy dla jeźdźca i wymagający dla konia.
Figury i chody sztuczne, stosowane w konkursach ujeżdżania:
kontrgalop – to galop ze złej nogi, tzn. koń jedzie w lewo, ale z prawej nogi; jest to dla konia trudny i nienaturalny rodzaj chodu;
pasaż – zebrany, wolny kłus; koń podnosi nogi bardzo wysoko;
piaff – koń kłusuje w miejscu w mocno zebranej pozycji;
trawers – koń idzie do przodu z ciałem ustawionym na skos.
W każdym chodzie można stosować szybkie lub wolne tempo, a także modyfikować długość kroku konia.
Zobacz także:
- Małgorzata Rozenek-Majdan o zarzutach dotyczących przerabiania zdjęć
- Sezon grypowy w pełni. Kiedy się szczepić radzi dr Paweł Grzesiowski
- Córka Rafała Maślaka przebywa szpitalu. Opowiedział o szpitalnych warunkach
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Lucas Ninno/Getty Images
