Przywiązanie może być zdefiniowane jako skłonność do tworzenia więzi pomiędzy dzieckiem i matką (lub innym opiekunem). Przywiązanie tworzy się do 3 roku życia, dlatego tak kluczowe są pierwsze chwile dziecka spędzone z matką, jeszcze przed pójściem do przedszkola. Style przywiązania kształtują się na podstawie pierwszych doświadczeń pomiędzy dzieckiem i matką. Jakie style przywiązania u dzieci wyróżniamy i jak przekładają się one na życie dorosłe?
Style przywiązania w teoriach psychologicznych
Bowlby w latach 50. przeprowadził swoje pionierskie badania nad grupą dzieci i ich zachowaniami. W tym samym okresie, Rene Spitz prowadził obserwacje nad dziećmi z sierocińca, które były pozbawione opieki oraz miłości. Dzieci te, mimo, że były zadbane, najedzone i posiadały odpowiednie środki do życia i funkcjonowania, przejawiały wyższy poziom zachorowań oraz śmiertelności, niż dzieci wychowywane przez rodziców. Okazało się, że główną przyczyną śmiertelności dzieci były kwestie związane z miłością, poczuciem bezpieczeństwa i czułym dotykiem opiekunów. Obserwacje obu badaczy wytyczyły kierunek kolejnych teorii psychologicznych w drugiej połowie XX wieku.
Style przywiązania u dzieci
Mary Ainsworth, uczennica Bowlby’ego, na podstawie szeroko zakrojonych badań wyróżniła trzy główne style przywiązania u dzieci:
- styl bezpieczny, który jest najbardziej powszechny i najzdrowszy; dzieci takie reagują stresem i lękiem na separację od matki (na przykład jej wyjście z pokoju), jednak bardzo cieszą się z jej powrotu; psychologowie nazywają matkę bezpieczną bazą, do której dziecko zawsze może podejść, przytulić się i z którą tworzą głęboką więź;
- styl lękowo-unikający, który przejawia się u dzieci odrzuconych przez matkę – takie dzieci nie szukają ponownego kontaktu z opiekunką i nie ufają jej;
- styl lękowo-ambiwalentny, który jest charakterystyczny dla dzieci matek dysfunkcyjnych – dzieci reagują stresem na separację od matki, ale gdy ona wraca, zaczynają jej unikać lub wpadają w gniew.
Main i Solomon w 1990 roku wzbogaciły typologię Ainsworth o czwarty typ, czyli typ zdezorganizowany. Reprezentują go dzieci, które doświadczyły przemocy ze strony rodzica i zachowują się inaczej niż reszta rówieśników, to znaczy zastygają bez ruchu, przeciwstawiają się rodzicom lub uciekają.
Style przywiązania w adolescencji i dorosłości
W adolescencji, czyli okresie dojrzewania, style przywiązania trwale się utrzymują, jednak dodatkowo ważną rolę odgrywa grupa rówieśnicza. Nastolatki, którym można przypisać bezpieczny styl przywiązania, mogą autonomicznie i swobodnie rozpocząć proces dojrzewania, natomiast inne grupy młodzieży mogą mieć problemy z odpowiednim wejściem w dorosłość. W związkach w życiu dorosłym osoby z grupy pierwszej są w stanie stworzyć odpowiednią relację, opartą na wzajemnej komunikacji, szacunku i bezpieczeństwie. Z kolei osoby przywiązane w sposób lękowo-unikający lub lękowo-ambiwalentny wykazują symptomy depresyjne i dużo gorzej komunikują się z partnerami. Zaburzenia więzi są dokładnie analizowane zarówno przez psychoanalityków, jak i przez psychologów systemowych, którzy badają relacje w rodzinie.
Style przywiązania w teorii systemowej
W teorii systemowej dosyć duże znaczenie nadaje się także roli przywiązania w dzieciństwie i późniejszej jakości związku narzeczeńskiego lub małżeńskiego. Psychologowie odwołują się tutaj do teorii przywiązania Bowlby’ego, a w badaniach okazało się, że najlepsze jest przywiązanie bezpieczne, a im bardziej bezpiecznie przywiązani są do siebie partnerzy, tym lepsza jest ich relacja. Jednocześnie im bardziej partnerzy są do siebie przywiązani lękowo-ambiwalentnie, tym gorsza jakość związku, ponieważ spada namiętność, intymność, a także satysfakcja. Niestety u tej grupy osób poziom komunikacji w związku jest niższy, natomiast zachowania konfliktowe częstsze niż u osób przywiązanych w sposób bezpieczny.
Jak powinni postępować rodzice?
Z wyżej opisanych wyników badań i analiz, można wywnioskować, że bezpieczny styl przywiązania jest najzdrowszy i pozwala na tworzenie zadowalających związków w przyszłości. Rodzice, którzy chcą, aby ich dzieci rozwinęły bezpieczny styl przywiązania, powinni przede wszystkim być obecni. Ważne jest bycie czułym, kochającym i reagującym na potrzeby dziecka. Zdaniem wielu psychologów więź pomiędzy matką i dzieckiem wytwarza się między innymi w trakcie karmienia piersią, zabawy, kołysania do snu, noszenia dziecka. Rodzice, którzy chętnie spędzają czas z dzieckiem i komunikują się z nim na różnych płaszczyznach mogą liczyć na to, że w przyszłości ich dzieci także będą otwarte, szczere, radosne i usatysfakcjonowane z własnych związków.
Szkoła po pandemii. Czy może być bezstresowa? Zobacz video:
Zobacz także:
- Jak rozpoznać psychopatę? "Jest człowiekiem zdrowym psychicznie, takim samym jak ja czy wy"
- Czy można zaufać naszej pamięci? "Ma zdolność modyfikowania pewnych szczegółów"
- Psychoterapia – na czym polega? Poznaj metody leczenia
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Catherine Falls Commercial/Getty Images