Raporty Światowej Organizacji Zdrowia wykazały, że jedna na trzy kobiety pada ofiarą przemocy słownej. Jednak wyniki nie są kompletne, ponieważ wiele osób nie zgłasza agresywnych zachowań ze strony partnera. Jeszcze kilkanaście lat temu twierdzono, że przemoc słowna w rodzinie dotyczy przede wszystkim środowisk patologicznych, jednak w rzeczywistości zjawisko to nie ogranicza się tylko do nich.
Przemoc słowna: definicja
Przemoc słowna może być zdefiniowana jako działanie za pomocą słów, obrażanie, naśmiewanie się, grożenie, a także zastraszanie i agresywne naruszanie godności osobistej. Warto zaznaczyć, że przemoc to nie jest zwykła kłótnia lub sprzeczka słowna, tylko zjawisko dużo poważniejsze. Wśród najważniejszych czynników, które wskazują na przemoc werbalną, można wyróżnić:
- działanie intencjonalne ze strony sprawcy, czyli rzeczywista chęć sprawienia przykrości, bólu psychicznego ofierze,
- przewaga sprawcy nad ofiarą, na przykład ze względu na pozycję społeczną, stan majątkowy, wiek,
- naruszenie praw ofiary i jej godności,
- poczucie krzywdy, bólu psychicznego u ofiary.
Stwierdzenie, że w danym miejscu, na przykład w domu lub szkole, obecna jest przemoc słowna, jest dosyć trudne. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku agresji fizycznej możliwe jest udowodnienie na policji lub w sądzie obrażeń, na przykład dzięki obdukcji, natomiast przemoc słowną można nagrać lub sfilmować, jednak nie zawsze będzie to odpowiednim dowodem (obrażanie i wyzwiska mogą być potraktowane jako zwykła sprzeczka). Wśród najważniejszych sygnałów, które mogą wskazywać na to, że jest się ofiarą przemocy słownej, wyróżnia się:
- działania sprawcy takie jak obrażanie, wyzywanie, izolowanie,
- narzucanie swoich poglądów przez sprawcę, krytykowanie ofiary,
- poczucie, że jest się podporządkowanym wobec sprawcy,
- ograniczenie kontaktu z innymi ludźmi,
- w niektórych wypadkach sprawca może wmawiać ofierze chorobę psychiczną lub inne zaburzenia.
Przemoc słowna: konsekwencje dla ofiary
Osoby, które pozostają pod wpływem przemocy słownej, przejawiają wiele problemów psychicznych i osobistych. Przede wszystkim jednostki takie są zwykle wycofane, pełne lęku i niechętnie kontaktują się z innymi ludźmi. Dodatkowo u ofiary następuje spadek samooceny i poczucia własnej wartości, czego konsekwencją może być nieodpowiedni poziom wykonania zadań w szkole, na uczelni, w pracy lub w domu, co może doprowadzić do niższych ocen lub zwolnienia.
Przemoc słowna w szkole może spowodować u dzieci dodatkowo niechęć do szkoły, próby wmówienia rodzicom, że nie mogą wyjść z domu, ponieważ są chore, mają gorączkę. Z kolei przemoc słowna wobec dziecka w domu może być zaobserwowana przez nauczycieli w szkole, ponieważ uczeń staje się zamknięty w sobie, może bać się spotkania z rodzicami, a jego oceny mogą znacząco się obniżyć.
Przemoc słowna w związku może sprawić, że ofiara zerwie kontakty ze znajomymi lub przyjaciółmi, czego powodem mogą być zachowania sprawcy lub po prostu spadek samooceny. W przypadku niektórych ofiar bardzo poważną konsekwencją przemocy słownej może być zespół stresu pourazowego (PTSD), który charakteryzuje się nawracającymi koszmarami i lękami związanymi z przeżyciami.
Jak reagować na przemoc słowną?
W wielu wypadkach można mówić o cyklu przemocy słownej, zwłaszcza jeśli chodzi o agresję domową. Pierwszym etapem jest faza ciszy przed burzą, gdy sprawca jest zdenerwowany, zirytowany i wywołuje kłótnie. Drugi etap to faza gwałtownej przemocy, gdy dochodzi do wyzwisk, izolowania ofiary, kłótni, ataków. Ostatnią fazą jest etap miesiąca miodowego, gdy na pozór wszystko staje się pozytywne, a sprawca chętnie obdarowuje ofiarę różnymi prezentami i obiecuje poprawę. Następnie cały cykl powtarza się.
Należy zaznaczyć, że jeśli osoba zauważa jakiekolwiek przejawy przemocy słownej, to powinna to zgłosić jak najszybciej, nie czekając na fazę gwałtownej przemocy, ani też nie licząc na rzeczywistą poprawę po etapie miesiąca miodowego. Reagując na przemoc słowną w małżeństwie, w szkole, nie należy być agresywnym, tylko asertywnym, co oznacza, że szczególne znaczenie ma umiejętność mówienia "nie", odcięcia się od sprawcy, a także zadbanie o to, aby własna samoocena nie spadła.
Osoby, które poczują się ofiarami przemocy słownej, powinny zadzwonić pod numer alarmowy 112 lub też skontaktować się z Niebieską Linią albo zdecydować się na rozmowę na komisariacie policji. Dodatkowo ofiary przemocy powinny rozmawiać na ten temat z rodziną lub przyjaciółmi, nie odcinać się od nich. W ten sposób można uzyskać wsparcie, a dodatkowo zdobyć świadków zachowania sprawcy.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Przemoc psychiczna w związku. Jak rozpoznać, że twój partner znęca się nad tobą emocjonalnie?
- Co trzecia kobieta na świecie doświadczyła przemocy fizycznej lub seksualnej: "Fakty są szokujące"
- Kobiety nie chronią siebie. Chronią dzieci
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Tomazl/Getty Images