Kiedy w życiu zdarzają się trudne sytuacje, nieszczęścia i wypadki, często określa się to mianem "fatum". Fatum nie kojarzy się nam dobrze. Ale czym właściwie ono jest i skąd się wzięło?Pojęcie fatum znane jest od najdawniejszych czasów i oznacza nieuchronny i nieodwracalny los. Najczęściej fatum kojarzone jest wyłącznie z trudnymi, a nawet dramatycznymi sytuacjami w życiu – z wypadkami, nieszczęściami, śmiercią. Osoby borykające się z wieloma życiowymi problemami często mówią: "Chyba ciąży nade mną jakieś fatum". Co to jest fatum i jaka jest nasza wiedza na jego temat?
Fatum – co to takiego?
W "Słowniku języka polskiego PWN" można znaleźć następujące znaczenia słowa "fatum": "Siła wyznaczająca bieg wydarzeń" lub "Zły los". Definicja słowa fatum jest bardzo konkretna. Jednak skąd w ogóle się ono wzięło? Motyw fatum znany jest przede wszystkim z mitologii rzymskiej, w której Fatum było personifikacją nieuchronnego losu. To Fatum decydowało o losie człowieka i było absolutnie nieodwracalne. Często utożsamiano je również z wolą bogów, na którą - po pierwsze - nikt nie miał żadnego wpływu, a po drugie - nie podlegała zmianie. Fatum, a więc nieodwracalny los, nigdy nie było oznaką czegoś dobrego – zawsze pchało w zgubnym kierunku – do klęski i tragedii.
Fatum można zastąpić różnymi wyrazami bliskoznacznymi: konieczność, nieszczęście, przeznaczenia, dola, predestynacja.
Motyw fatum w mitologiach rzymskiej i greckiej
W mitologii rzymskiej Fatum to jedno z wielu bóstw odpowiedzialne za przeznaczenie, a także personifikacja losu i przeznaczenia. Warto jednak zaznaczyć, że początkowo nie było ono kojarzone wyłącznie ze złym losem. Fatum identyfikowano z Mojrami czy Parkami, ale głównie z rzymską boginią Necessitas – Koniecznością. Bardzo często przedstawiana jest ona jako ta, która kroczy przed Fortuną. Niezwykle łatwo ją rozpoznać po atrybutach – w jej rękach znajdują się kliny, gwoździe i klamry, a więc symbole konieczności.
Greckie fatum utożsamiano przede wszystkim z Ananke (stgr. "potrzeba") – boginią przeznaczenia. Była ona córką Hydrosa i Gai, bóstwem "pierwotnym", uosobieniem konieczności, nieuchronności, a także dużej siły, która zniewalała. To ona doprowadzała do tragedii i do konieczności podporządkowania się przeznaczeniu.
Fatum bardzo konkretnie przejawia się w tragedii greckiej – niewinny człowiek ponosi karę i nie jest w stanie odwrócić losu. Tragiczność postaci polega na tym, że jakąkolwiek podejmie decyzję, na cokolwiek się zdecyduje, jej los i tak jest już przesądzony i zmierza ku temu, co nieuchronne i zaplanowane. Wystarczy przypomnieć sobie postać Edypa – od nieszczęsnego losu próbowali uwolnić go rodzice, pozostawiając chłopca w górach na śmierć, próbował uwolnić się od niego sam Edyp. Nic jednak nie mogło pomóc – fatum, los, przeznaczenie były silniejsze.
Fata i Fatus
Od słowa "fatum" pochodzą prawdopodobnie również dwa inne bóstwa: Fata – opiekująca się losem kobiet oraz Fatus opiekujący się mężczyznami. Fata znana jest przede wszystkim w kulturze ludów romańskich. Najprawdopodobniej postać ta była pierwowzorem "wróżek". Fata traktowana była również jako odpowiednik Junony – bóstwa opiekującego się kobietami, zwłaszcza w czasie porodu. Z kolei Fatus to personifikacja losu indywidualnego. Fatus czuwał nad losem mężczyzn, opiekował się nimi.
Fatum w filozofii
Fatum było obecne nie tylko w religiach i wierzeniach. Znano je również w filozofii. Fatum określane było jako siła, która kierowała biegiem zdarzeń – osoba, którą kierowało fatum nie była w stanie mieć władzy nad swoim życiem, wszystko zostało już ustalone i zmierzało ku - najczęściej - tragicznemu końcowi.
Fatum dziś
Chociaż dziś nie utożsamiamy fatum z żadnym bóstwem, to jednak jest ono obecne w naszym życiu i w naszej kulturze. Najczęściej fatum łączone jest z przeznaczeniem, a nawet z magią. Przez lata stworzono wiele koncepcji, według których los człowieka jest z góry przesądzony – zupełnie naturalnym stało się więc to, że wiele osób chciało swój los poznać. To z kolei w dużej mierze przyczyniło się do rozpowszechnienia wróżb, astrologii, jasnowidztwa i prorokowania, a także do magii, która miała próbować odwrócić nieuchronny los.
O ile dzisiaj większość ludzi nie wierzy w magię i nieuchronność losu, to mimo wszystko fatum jest mocno zakorzenione w naszej kulturze i często posługujemy się tym terminem, nawet nie zwracając na to szczególnej uwagi. Czy fatum faktycznie istnieje? Czy nasz los jest z góry przesądzony? A może jednak to my sami jesteśmy odpowiedzialni za swoje życie i za wszystko, co się w nim wydarza? Spór o to trwa od wieków...
Zobacz także:
Pozostałe wiadomości
Gorące tematyPomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka
GwiazdyTakiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących
GwiazdyUpiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?
Styl życiaQuiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?
Przepisy kulinarneŻurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?
NewsyWielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?
GwiazdyRebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"
GwiazdyNowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał
Przepisy kulinarneSerowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Ślub i weseleWysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?
Styl życiaTradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?
Przepisy kulinarne"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić
GwiazdyWojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"
Przepisy kulinarneWyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
ParentingTuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent
Zdrowe odżywianieIle jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości
GwiazdyKsiężna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"
Podróże10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
ParentingKobiety hejtowane za wielodzietność. "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"
GwiazdyZjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?
Styl życiaSiostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"
GwiazdyKlaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?
Zdrowe odżywianieTen składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
HoroskopWiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania
PsychologiaCzy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"
Styl życiaPolska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu
Parenting"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom
Przepisy kulinarnePotrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
GwiazdyMarcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"
GwiazdyObejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki
Sposób na wnętrzeSposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
GwiazdySarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka
GwiazdyWyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"
GwiazdyNazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?
Pielęgnacja twarzy i ciałaDbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Parenting"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia
DomSposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić
Gwiazdy"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie
Pielęgnacja twarzy i ciałaZatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
NewsyPlatforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"
Aranżacje wnętrzWiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje
LongFormBrak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
NewsyCo i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?
ZwierzętaNie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas
Styl życiaTo najczęstszy błąd w podawaniu żurku
HoroskopWybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4
GwiazdyMateusz Hładki poprowadzi nowy program
Przepisy kulinarneSprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?
NewsyE-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Zdrowe odżywianieIle cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"
Styl życiaPaulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie
ParentingWielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"
GwiazdySanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?
Przepisy kulinarne9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy
ŚwiatWakacje w maju – gdzie warto pojechać?
GwiazdyOla Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą
Nasze akcje#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas
Styl życiaJak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"
GwiazdyGrupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę
GwiazdyBeata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów
Styl życiaNauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"