Psychologowie uważają, że najważniejsze jest pierwszych kilka lub kilkanaście sekund kontaktu z drugą osobą. To właśnie na podstawie początkowego wrażenia i wstępnych spostrzeżeń na temat człowieka wyciąga się dalsze wnioski dotyczące charakteru czy sposobu zachowania. Z tym też wiąże się efekt aureoli.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Problemy natury psychologicznej
Czym jest efekt aureoli?
Efekt aureoli w psychologii jest tłumaczony jako zniekształcenie poznawcze, któremu podlega większość ludzi w sytuacjach codziennych oraz biznesowych. Polega na ocenianiu drugiego człowieka na podstawie kilku cech, na przykład wyglądu. Z efektem halo wiążą się także stereotypy oraz uprzedzenia. Przykładowo, po zobaczeniu blondynki obserwator może pomyśleć w sposób stereotypowy i stwierdzić, że jest ona osobą niemądrą.
Z drugiej strony, piękna kobieta może wywrzeć takie wrażenie na obserwatorze, że od razu zostaną jej przypisane liczne pozytywne cechy charakteru, takie jak np. inteligencja, punktualność, zaangażowanie. Warto zaznaczyć, że zalety przypisywane drugiej osobie mogą (chociaż nie muszą) być zgodne z rzeczywistością, ponieważ zjawisko aureoli jest uznawane za jeden z podstawowych błędów atrybucji, czyli postrzegania rzeczywistości.
Bardzo często efekt aureoli jest wykorzystywany w reklamach, marketingu oraz w biznesie czy w czasie negocjacji. Już w 1974 roku psychologowie prowadzili badania dotyczące efektu halo. Grupa mężczyzn miała za zadanie ocenić esej literacki konkretnej autorki. Badacze dołączyli zdjęcia autorek do tekstów. Okazało się, że najlepiej oceniane były te teksty, które zostały napisane przez atrakcyjną kobietę. Warto zaznaczyć, że atrakcyjność była oceniana w innej grupie badanej, w skali od 1 do 10. Już ten prosty przykład pokazuje, jak ważne jest pierwsze wrażenie i prezencja. Zdaniem psychologów efekt pierwszego wrażenia może się utrzymywać kilka miesięcy, a nawet pozostać w percepcji obserwatora na zawsze.
Efekt aureoli a efekt diabelski
Przeciwieństwem efektu aureoli w psychologii jest efekt diabelski, który polega na przypisywaniu negatywnych cech charakteru danej osobie na podstawie pierwszego wrażenia. Właśnie dlatego ogromne znaczenie w życiu codziennym oraz w biznesie ma odpowiednia prezencja i wywarcie dobrego pierwszego wrażenia. W zasadzie można stwierdzić, że zarówno efekt aureoli, jak i efekt diabelski jest błędem poznawczym, który w zamierzeniu ma ułatwiać percepcję i pomagać w szybszym wysuwaniu wniosków.
Niestety negatywne pierwsze wrażenie może sprawić, że bardzo doświadczony i posiadający rozległą wiedzę kandydat do pracy nie zostanie zatrudniony. W takim razie jak uniknąć zniekształceń poznawczych? Przede wszystkim bardzo ważne jest koncentrowanie się na obiektywnych wskaźnikach, tj. na zachowaniach, reakcjach, wiedzy danej osoby.
Ponadto, zanim wysunie się wnioski, warto zastanowić się nad tym, skąd wzięła się dana konkluzja i czy nie jest związana tylko z pierwszym wrażeniem. Nie łatwo uniknąć błędów poznawczych, ponieważ są one podobne do złudzeń spostrzegania zjawisk fizycznych i chemicznych w przyrodzie. Badacze jednak uważają, że efekt aureoli (tak jak i efekt diabelski) można zminimalizować dzięki wzmożonej motywacji obserwatora do odbierania rzetelnych oraz obiektywnych informacji.
W trakcie oceny kandydatów do pracy lub ewaluacji prac konkursowych najlepsze są tzw. ślepe testy, których cechą charakterystyczną jest niewiedza osoby oceniającej dotycząca konkretnego autora (tj. brak informacji takich jak wygląd, cechy charakteru). Bardzo ważne jest także odpowiednie zaprezentowanie się w trakcie wystąpienia publicznego lub pierwszego dnia na uczelni czy w pracy. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na komunikację niewerbalną, czyli ton głosu, gesty, mowę ciała.
Powinno się także zastosować do następujących reguł:
- należy spoglądać na rozmówcę, patrzeć mu w twarz,
- spore znaczenie ma strój dopasowany do danej okazji,
- uśmiech i odpowiednia mimika twarzy to bardzo ważne elementy pozytywnego wizerunku.
Dzięki temu możliwe jest stworzenie przyjaznej i pełnej pozytywnej energii atmosfery wokół siebie. Warto także wziąć pod uwagę fakt, że osoby znane lub uznawane za autorytet, a także ludzie atrakcyjni czy podobni do obserwatora są zwykle oceniani dużo korzystniej.
Zobacz także:
- Wciąż pomagasz innym zapominając o sobie? To może być syndrom wybawiciela
- Syndrom pleasera. Kiedy bycie miłym staje się niebezpieczne?
- Syndrom gotującej się żaby – jak go rozpoznać? Ekspert radzi, kiedy powiedzieć "dość"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: angel_nt/Getty Images