Manipulant – jak go rozpoznać?
Warto na początek odróżnić dwa terminy pochodzące ze świata psychologii bardzo często używane zamiennie – wywieranie wpływu i manipulacja. Każda manipulacja jest wywieraniem wpływu, jednak nie każde wywieranie wpływu jest manipulacją.
Manipulację definiuje się jako wpływ społeczny, polegający na tym, że stosująca go osoba ma na celu własny interes, a nie drugiego człowieka. W tej definicji zaznacza się, że ktoś okłamuje innych po to, by zmaksymalizować własną korzyść. Czy dane działanie jest manipulacją, czy też nie. Istnieje bowiem cienka granica między „czystym” wywieraniem wpływu a wywieraniem wpływu, które staje się manipulacją. O wiele łatwiej rozpoznać manipulację widząc sytuację z boku, natomiast w momencie, kiedy manipulacja dotyczy nas, dużo gorzej rozpoznać zamierzenia manipulanta.
- Wpływ społeczny wywieramy na co dzień, to że się uśmiechnę, czy ktoś ubierze się w jakiś sposób, zrobi jakąś minę. Wpływamy w ten sposób jakiś sposób na zmianę zachowania danej osoby. Ono z reguły nie krzywdzi innych osób. Manipulacja jest tą formą, która charakteryzuje się tym, że osoba, która manipuluje ma przed sobą cel – powiedziała.
Manipulacja – na jakie czerwone lampki powinniśmy zwracać uwagę
Często przed długi czas żyjąc pod jednym dachem z bliską nam osobą, lub przyjaźniąc się z bratnią duszą, nie dostrzegamy technik manipulacyjnych, jakie stosuje wobec nas druga storna. Warto zwracać uwagę przede wszystkim na zachowania takie, jak: dezinformacja i kłamstwo, zatajanie informacji, zaprzeczanie, oszustwo, osądzanie, wyśmiewanie lub krytykowanie, wzbudzanie poczucia winy czy stawianie ultimatum. Manipulatorzy często odwołują się do emocji, Ofiara czuje się źle, ma przeświadczenie, że zrobiła coś wbrew sobie - najlepiej zastanowić się nad własnymi odczuciami i słuchać, co podpowiada nam intuicja - w ten sposób można rozpoznać manipulację.
- Pierwszy sygnał to gdy wewnętrznie czujemy, że coś jest nie tak w naszej relacji. Są takie techniki, w których możemy sobie pomyśleć, o ludziach, których znamy i zastanowić się, co nam robi myśl o tym, że mamy się z tą osobą spotkać. Czy czujemy radość, czy obawę. To są pierwsze sygnały, żeby rozpoznać nasze wewnętrzne nastawienie wobec osoby. W bliskich relacjach to jest bardzo trudne, bo jesteśmy w to uwikłani. Nie zauważamy na początku tych sygnałów. Które ostatecznie są tak widoczne, że utrudniają nam funkcjonowanie – powiedziała psycholog.
Zdaniem ekspertki ludzie zbyt późno reagują na niewłaściwe zachowania otoczenia, akceptują manipulację i dają się wciągać w gry. Porównać to można do syndromu gotującej się żaby. Żaba włożona do garnka wypełnionego wodą i ustawionego na palniku nie wyskoczy z niego pod wpływem wzrostu temperatury wody, a będzie się dostosowywać poprzez zmianę temperatury swojego ciała i dostosowywać do warunków, w jakich się znajduje. Gdy nadchodzi moment, kiedy chciałaby się uratować, okazuje się, że jest już za późno. Przekładając to na relacje międzyludzkie, syndrom ten dotyczy zjawiska, kiedy osoba uwikłana w niezdrową relację tkwi w niej i jej nie kończy, zauważa jej destrukcyjny charakter, ale adaptuje się do niej.
- Wszystkie techniki manipulacji jakkolwiek byśmy ich nie nazwali, mają podobny mianownik. Ważne jest to, żebyśmy ufali swojej intuicji. Jeśli ktoś doprowadza do tego, że zaczynamy zaprzeczać swoim emocjom, temu co widzimy, ktoś zaczyna nam umniejszać, podważać nasze zachowania to jest alarm. Najgorsze jest to, że my nie jesteśmy w stanie zauważyć tych elementów. One zdarzają się często, ale potem taka osoba dba o nas. To jest trudne do wyważenia. My w pewnym momencie tracimy orientacje, nie wiemy, czy to, co nam się wydaje, jest słuszne, czy tak naprawdę druga osoba ma racje. Te osoby są zazwyczaj wrażliwe, zaczynają się tłumaczyć, żeby uratować te relacje – powiedziała psycholog.
Co zrobić, żeby położyć temu kres? Ekspertka poradziła, że najlepszym rozwiązaniem jest podzielenie tego etapu na kilka części. Najważniejszy z nich to rozpracowanie własnych emocji.
- Pierwsze to są konkretne techniki, ale ja twierdzę, że nie ma cudownych technik zmieniających ludzi. One są pomocne na tu i teraz. Oprócz tego musimy zmienić postawę, zauważyć te sytuacje. Podstawowe rzeczy to jest edukacja, co to jest manipulacja, jakie mechanizmy mogą występować. Druga sprawa to budowanie samoświadomość. Stawiałabym tu przede wszystkim na to, żeby nauczyć się czytać swoje emocje, żeby budować swoje granice i korzystać z asertywności. Należy analizować swoje emocje i samopoczucie. Możemy też korzystać z pewnych technik, np. umiejętności odróżniania oceny od opinii. Manipulator uwielbia, kiedy wchodzimy z nim w gry. Największą trudnością jest, to kiedy odcinamy mu tlen – podsumowała psycholog.
Nie oglądałeś Dzień Dobry TVN na antenie? Zobacz program na platformie VOD.pl. Wszystkie odcinki oraz Dzień Dobry TVN Extra znajdziesz też na Player.pl.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Jak mówimy, gdy się czegoś boimy? Tłumaczy prof. Jerzy Bralczyk
- "On łamiąc zasady, robi ukłon w stronę swojego wyborcy" Co można wyczytać z mowa ciała polityków?
- Tajemnice politycznej mowy ciała. "To bardzo swoisty gest zwany manipulatorem"
Autor: Nastazja Bloch
Źródło zdjęcia głównego: Michał Woźniak/East News