Szacuje się, że cyklotymia dotyczy nawet 5 procent populacji. Jest to choroba przewlekła, która utrzymuje się przynajmniej dwa lata. Dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Osoby chore zmagają się z naprzemiennymi stanami obniżonego i podwyższonego nastroju. Objawy cyklotymii przypominają chorobę afektywną dwubiegunową, jednak mają znacznie łagodniejszy przebieg.
Problemy natury psychologicznej
Cyklotymia – co to jest?
Cyklotymia to utrzymujące się przez dłuższy czas naprzemienne występowanie "łagodnej depresji" – dystymii i hipomanii (podwyższonego nastroju), które nie mają związku z wydarzeniami życiowymi. Często są one oddzielone od siebie kilkumiesięcznymi okresami umiarkowanego samopoczucia. Początek choroby ma zwykle miejsce w młodości. Zaburzenie występuje równie często u mężczyzn, jak i u kobiet. Cyklotymia może przebiegać łagodnie lub znacznie zaburzać i dezorganizować codzienną aktywność. U niektórych chorych, po wielu latach trwania, przekształca się w chorobę afektywną dwubiegunową, która charakteryzuje się znacznie intensywniejszymi objawami.
Jakie są objawy cyklotymii?
Pierwsze objawy cyklotymii mogą pojawić się już w okresie dojrzewania. Osoby chore doświadczają objawów dystymii i hipomanii, które zwykle występują po sobie w nieregularnych odstępach czasu i nie można powiązać ich z bieżącymi wydarzeniami życiowymi. Dolegliwości są zwykle łagodne – nie spełniają kryteriów ciężkiej depresji, a podwyższony nastrój nie zakłóca całkowicie funkcjonowania psychospołecznego i jest odbierany raczej jako stan doskonałego zdrowia oraz sprawności. Obniżone samopoczucie jest znacznie dotkliwsze dla pacjentów, a jego główne objawy to:
- przygnębienie, smutek, płaczliwość;
- uczucie beznadziejności i pustki;
- drażliwość i przewrażliwienie;
- apatia i bierność;
- brak motywacji;
- spadek aktywności;
- obniżone poczucie własnej wartości;
- uczucie zmęczenia;
- problemy z koncentracją i skupieniem uwagi;
- obniżenie popędu płciowego;
- zaburzenia snu;
- zmiany apetytu;
- wycofanie społeczne;
- myśli samobójcze.
Objawy cyklotymii w okresie podwyższonego nastroju (określanego jako hipomania) zwykle nie utrudniają funkcjonowania i nie są traktowanie przez chorego i jego otoczenie jako problem zdrowotny. Należą do nich:
- wesołość i dobry humor;
- uczucie szczęścia i euforia;
- optymizm;
- podwyższone poczucie własnej wartości;
- zwiększenie aktywności i energii;
- pobudzenie;
- zmniejszona potrzeba snu;
- problemy z koncentracją, gonitwa myśli, natłok pomysłów;
- zwiększenie popędu seksualnego;
- impulsywność;
- motywacja i napęd do realizowania celów;
- drażliwość i agresja;
- nieprzejmowanie się innymi;
- upośledzony osąd i brak samokrytyki.
W okresie hipomanii może pojawić się skłonność do ryzykownych zachowań: przypadkowych kontaktów seksualnych, uległość wobec używek (alkoholu, narkotyków, substancji psychoaktywnych), a także niekontrolowane wydawanie pieniędzy lub rozdawanie swoich, często cennych, rzeczy.
Przyczyny cyklotymii
Przyczyny cyklotymii nie zostały jednoznacznie poznane. U niektórych choroba może rozwinąć się po kilku epizodach samej depresji lub manii w przeszłości, co skłania do przyjęcia tezy, że wywołują ją przeżycia życiowe (traumatyczne lub pozytywne) i przewlekły stres (podwyższony poziom kortyzolu we krwi). Zaobserwowano także, że częściej chorują osoby, które są obciążone wywiadem rodzinnym w zakresie występowania u bliskich krewnych zaburzeń afektywnych dwubiegunowych.
Jak leczyć cyklotymię?
Cyklotymia jest rozpoznawana w przypadku, gdy dolegliwości występują przez co najmniej dwa lata i wykluczone zostało inne schorzenie psychiczne lub neurologiczne oraz przyjmowanie substancji psychoaktywnych. U części osób choroba ta nie zostaje nigdy zdiagnozowana, ponieważ objawy nie są na tyle uciążliwe, aby były przyczyną wizyty lekarskiej. Długotrwała i nieleczona cyklotymia może przekształcić się w chorobę afektywną dwubiegunową, w której przebiegu stany depresji i manii są dużo bardziej poważne i mają intensywniejszy przebieg.
Leczenie cyklotymii zwykle odbywa się w warunkach ambulatoryjnych. Działania terapeutyczne obejmują psychoterapię (indywidualną lub grupową) i środki farmaceutyczne, do których należą stabilizatory nastroju (lit, karbamazepina lub kwas walproinowy). Terapia psychologiczna ma na celu nauczenie chorego radzenia sobie ze stresem, wahaniami nastroju, problemami i objawami depresji. W tym celu wykorzystuje się najczęściej metody behawioralno-poznawcze. Coraz większe znaczenie w polepszaniu nastroju przypisuje się aktywności fizycznej, dlatego pacjenci są zachęcani do uprawiania sportów.
Leczenie cyklotymii powinno odbywać się przez cały czas, także w okresach remisji, dzięki czemu zostanie zmniejszona częstotliwość nawrotów oraz ryzyko wystąpienia choroby afektywnej dwubiegunowej.
Zobacz także:
- Skłonność do czarno-białego myślenia. "Teraz jest to zdecydowanie bardziej skomplikowane. Często ulegamy manipulacji"
- Jak działa na nas deadline? "Może nas troszeczkę wypalić albo osłabić"
- Czy można stosować kary i zakazy w związku? "Są rzeczy, których nie potrafimy znieść"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: PM Images/Getty Images
