Czubajka kania to grzyb jadalny znany także jako bedłka wysoka, bedłka wyniosła, stroszka strzelista, stroszka cielista, a także sowa, czubaj czy czubak.
Czubajka kania - grzyb jadalny, ale podobny do trujących
Czubajka kania jest grzybem jadalnym i pospolitym w Polsce, jednak rzadko zbieranym, ponieważ łatwo go pomylić ze śmiertelnie trującym muchomorem sromotnikowym. Ma też kilka innych trujących „sobowtórów”.
Aby mieć pewność, co do tego, czy zerwaliśmy kanię czy muchomora, musimy bardzo dobrze znać cechy odróżniające je od siebie, zawsze zrywać dojrzałe, duże osobniki (dopiero one wykształcają wspomniane cechy), po lesie chodzić z doświadczonym grzybiarzem, a w razie potrzeby po grzybobraniu zgłosić się do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej, gdzie grzyby zostaną fachowo ocenione.
Kanie zawsze wykręcamy z podłoża, nie wycinamy nożykiem. Ma to znaczenie, gdyż wygląd bulwy, z której wyrasta kania, odróżnia ją od muchomora sromotnikowego. Zawsze też zbieramy grzyby w całości. Nawet specjalista może mieć problem z odróżnieniem grzyba jadalnego od trującego na podstawie samego kapelusza.
Grzyb kania - jak wygląda?
Jak wygląda grzyb kania? Czubajka kania jest grzybem blaszkowym - pod kapeluszem ma gęste i szerokie blaszki, które nie dochodzą do trzonu. Jej kapelusz jest duży (10-30 cm), w kształcie parasola z małym garbem pośrodku (młode okazy mają kulisty, zamknięty kapelusz, ale takich po prostu lepiej nie zrywać, bo odróżnienie ich od trujących grzybów jest bardzo trudne). Kania ma kolor białawy, beżowy z blado-brązowymi łuskami, lekko odstającymi od skórki. Brzegi są zwykle postrzępione i białe. Trzon kani jest dość cienki (do 2 cm), u dołu zakończony większą bulwą, bez pochewki. U młodszych okazów jest gąbczasty, z czasem robi się pusty w środku. Na trzonie znajduje się ruchomy pierścień. Nad pierścieniem trzon jest gładki, a pod nim ma poprzeczne, ciemne prążki. Miąższ jest biały i nie sinieje po ściśnięciu czy uszkodzeniu. Kania ma łagodny smak i zapach.
Kania (grzyb) - kiedy zbierać i gdzie?
Kania rośnie w Polsce na terenie niemal całego kraju, na obrzeżach lasów - zarówno liściastych, jak i iglastych. Można znaleźć kanie także na leśnych polanach, ale i w parkach czy na łąkach. Preferują gliniaste gleby ze związkami wapnia. Kanię można zbierać od lata do jesieni.
Grzyb kania - czy jest trująca?
Kania czubajka jest jadalnym grzybem. Spożywa się jednak kapelusze, gdyż trzony są łykowate. Kania jest niebezpieczna tylko, jeśli pomylimy ją z trującym grzybem.
Najbardziej niebezpieczny jest podobny do kani muchomor sromotnikowy, którego toksyny - alfa-amanityny - nie da się w żaden sposób usunąć z grzyba. Będzie aktywna i niebezpieczna przez lata, nawet po zamarynowaniu. Uszkadza wątrobę i inne narządy, może nawet doprowadzić do śmierci.
Można zatruć się jadalną kanią tylko w przypadku, jeśli nieprawidłowo przechowujemy tego grzyba. Wszystkie grzyby jadalne szybko się psują i mogą wywołać problemy gastryczne, jeśli np. nosimy je w foliowych torebkach lub nie zjemy wystarczająco szybko po przyrządzeniu.
Kania - wartości odżywcze:
- wapń,
- żelazo,
- miedź,
- potas,
- magnez,
- mangan,
- sód,
- cynk.
Spożycie kani częściej niż raz w tygodniu może być szkodliwe ze względu na zawartość metali ciężkich, które się w niej akumulują.
Kania - z czym można pomylić? Czubajka kania a muchomor sromotnikowy i jadowity
Kanię niestety można pomylić z trującymi muchomorami:
- muchomor sromotnikowy a kania: różnice są widoczne dopiero u dojrzałych okazów, muchomor sromotnikowy ma zielonkawy odcień, a jego pierścień może z czasem nawet zaniknąć i nie przesuwa się po trzonie, blaszki muchomora są białe, nie beżowe, kapelusz jest raczej gładki, a jeśli prawidłowo wykręcimy grzyba, zobaczymy, że u kani brakuje charakterystycznej dla muchomora pochwy na bulwie, muchomor ma też słodki, mdły zapach;
- muchomor jadowity a kania: kolor muchomora jadowitego jest białożółty, blaszki są białe, gęste, również miewa na kapeluszu łatki, ale wystarczy sprawdzić pierścień na trzonie, aby wiedzieć, czy to kania, czy muchomor - u kani będzie ruchomy, u muchomora przyrośnięty do trzonu.
Grzyb kania - jak rozpoznać i odróżnić od innych grzybów?
Kania przypomina też inne grzyby trujące:
- czubajka ogrodowa a czubajka kania: czubajka ogrodowa rośnie w dawnych (lub obecnych) ogrodach, w których używany był kompost, ma dużo większą bulwę u podstawy niż kania;
- czubajeczka zamszowata a czubajka kania: czubajeczka nie ma na trzonie pierścienia i jest mniejsza (kapelusz ma do 5 cm średnicy), na kapeluszu ma włókienka, nie łuski, to rzadki gatunek w Polsce;
- sinoblaszek trujący lub zielonawy a jadalna kania: u dojrzałych osobników sinoblaszka blaszki pod kapeluszem przybierają barwę zielonawą, pierścień na trzonie jest nieruchomy, na razie sinoblaszek trujący nie występuje w Polsce, ale rozprzestrzenia się po Europie, jest też najczęstszą przyczyną zatruć grzybami w Ameryce Północnej, wywołuje ostre zatrucie pokarmowe.
Kania a grzyby jadalne, które można pomylić:
- czubajka czerwieniejąca a czubajka kania: czubajka czerwieniejąca czerwienieje po uszkodzeniu i nie ma łusek na trzonie;
- czubajka gwiaździsta a czubajka kania: czubajka gwiaździsta jest mniejsza od kani i ma większe plamki na kapeluszu.
Co można zrobić z kanią? Przepisy
Czubajka kania jest jednym z najsmaczniejszych grzybów występujących w Polsce. Ma przyjemny wyrazisty smak i delikatny słodkawy zapach. Spożywa się przede wszystkim kapelusze – trzony raczej nie są smaczne. Jest kilka sposobów na obróbkę tego grzyba. Sprawdźmy, jak możemy go przyrządzić:
Jajecznica z kaniami
Kroimy cebulę i kapelusze w drobną kostkę, smażymy na oleju, aż zmiękną. Następnie dodajemy jajka w wybranej ilości, przyprawiamy solą i pieprzem do smaku.
Kanie panierowane
Kapelusze obsypujemy solą i pieprzem, a następnie obtaczamy kolejno w mące, jajku i bułce tartej. Smażymy na mocno rozgrzanym oleju na złoty kolor.
Kanie w cieście
Kapelusze oprószamy solą. Przygotowujemy ciasto podobne do naleśnikowego – 2 jajka miksujemy ze szklanką mleka lub piwa, połową łyżeczki proszku do pieczenia i mąką – w takiej ilości, by powstała masa o konsystencji gęstej śmietany. Zanurzamy kapelusze i od razu kładziemy na rozgrzany olej. Smażymy do zarumienienia.
Wiemy już, z którym gatunkiem trującym może być mylony grzyb kania, jak wyglada , a także w jaki sposób można go podawać, by wydobyć właściwości smakowe. Teraz pora spakować atlas grzybów, nożyk oraz koszyk i wybrać się na grzybobranie. Pamiętajmy, by szukać kani wśród traw, na łąkach i brzegach lasów!
Zobacz także:
- Grzyby niejadalne z gąbką – jak je poznać i jakie okazy do nich należą?
- Grzyby rurkowe – trujące i niejadalne. Co je cechuje?
- Grzyby blaszkowe – charakterystyka oraz odmiany: jadalne, niejadalne i trujące
- Czubajka czerwieniejąca - co to za grzyb? Jak go rozpoznać?
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz wideo: Czas na grzybobranie! Ciekawe fakty ze świata grzybów
Źródło zdjęcia głównego: Fot. JeanRee / Getty Images