Wyruszając na grzybobranie, większość osób troszczy się przede wszystkim o to, aby przypadkowo nie zerwać trującego grzyba, który wyglądem może przypominać jadalnego. Tymczasem okazuje się, że grzyby pod ochroną (zarówno ścisłą, jak i częściową) to także wiele gatunków jadalnych. W praktyce, aby istniała pewność, że grzybobranie jest całkowicie legalne, przed pójściem do lasu należałoby szczegółowo zaznajomić się z wykazem grzybów chronionych – wykazem, który wcale nie należy do najkrótszych.
Grzyby pod ochroną w Polsce, których nie można zbierać
Różne gatunki roślin i zwierząt mogą być objęte ochroną ścisłą lub częściową. Obie formy mają na celu uchronienie gatunku od wymarcia lub wzrost jego liczebności tak, aby nie był zagrożony. W niektórych przypadkach gatunki chronione są po to, aby przeciwdziałać negatywnym czynnikom, które mogą pojawić się w przyszłości i zagrażać ich istnieniu. Grzyby pod ochroną ścisłą to zbiór gatunków, których w żadnym razie i na żaden ze sposobów nie można niszczyć, zbierać, uszkadzać siedlisk. W przeciwieństwie do ochrony ścisłej ochrona częściowa pozwala na okresową i ewentualną redukcję liczebności gatunku. W Polsce pod ochroną ścisłą, łącznie z grzybami zlichenizowanymi (porostami grzybowymi), znajdują się 232 gatunki. Z kolei pod ochroną częściową znajduje się łącznie równe 90 gatunków.
Nie wszystkie chronione grzyby są niejadalne. Na liście występuje bardzo wiele gatunków jadalnych grzybów, których nie można zbierać. Robiąc to, grzybiarz łamie prawo i tym samym naraża się na grzywnę w wysokości do 5000 złotych, ponieważ zbieranie lub niszczenie grzybów pod ochroną w Polsce jest penalizowane. Dokładne przepisy i listę grzybów pod ochroną w Polsce znajdzie się w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. z 2014, poz. 1408). Gatunki wchodzące w skład listy grzybów objętych ochroną regularnie się zmieniają. Niektóre gatunki grzybów, np. gąska wielka, nie są już objęte ochroną, chociaż do 2014 roku zbieranie ich było prawnie zabronione.
Jakie są jadalne grzyby pod ochroną w Polsce?
Do najpopularniejszych grzybów jadalnych, których nie można w Polsce zbierać, należą niewątpliwie niektóre gatunki gąsek, maślaków i boczniaków. Dobrym przykładem może być maślak trydencki, który jest jadalnym grzybem z rodziny maślakowatych. Jeżeli ktoś zajmuje się grzybiarstwem od dłuższego czasu, z pewnością doskonale zna ten gatunek. Jest to bowiem jeden z najpopularniejszych grzybów w Polsce. Chociaż jest bardzo smaczny, to – niestety – jest także gatunkiem silnie zagrożonym, wobec czego jego zbieranie nie jest legalne.
Podobnie jest z boczniakiem mikołajkowym – niezwykle smacznym grzybem z rodziny boczniakowatych (w sklepach zwykle natrafić można na boczniaki ostrygowate, które jednak w smaku są bardzo podobne). Jadalny, zdrowy i smaczny grzyb także jest zagrożony i objęty ochroną od 2014 roku. Taki sam status przypada dwupierścieniakowi cesarskiemu. To grzyb z rodziny pieczarkowców, który wyglądem tak silnie przypomina pieczarkę, że nawet niejeden doświadczony grzybiarz mógłby mieć trudność w odróżnieniu obydwu tych gatunków, gdyby ich przedstawicieli posadzić obok siebie. Ten smaczny grzyb rosnący w polskich lasach również objęty jest ochroną. Jeszcze innym przykładem gatunku chronionego może być siedzuń sosnowy, do niedawna zwany szmaciakiem gałęzistym. Większość osób takiego grzyba nie zetnie, nawet gdyby nie byłby on objęty ochroną. Siedzuń sosnowy ma ponoć bardzo przyjemny smak, ale specyficzny wygląd, przypominający żółto-szarą, namoczoną gąbkę kąpielową. Grzyb ten jest grzybem pasożytniczym, który wysysa soki ze starych sosen i świerków. Innym przykładem grzyba znajdującego się pod ochroną jest maślak dęty, który występuje głównie na terenach górzystych. Choć ceni się go przez wyjątkowe walory smakowe, grzyb zagrożony jest wyginięciem w Polsce, stąd też objęty jest ochroną ścisłą.
Mówiąc o grzybach objętych ochroną, warto dodać dla równowagi, że wraz z przytoczonym rozporządzeniem ministerialnym z 2014 roku zdjęta została ochrona szlachetnego borowika królewskiego. Ten doniosły gatunek może być już śmiało, legalnie zbierany.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN