„Strefa literatury od zawsze była i jest otwarta na to, co jeszcze nieodkryte i nowe”. Jak młodzieżowe książki promują tolerancję?

Dziewczyna z książką
Dziewczyna z książką
Źródło: Richard Drury/Getty Images
Szerzenie tolerancji nie jest wcale łatwym zadaniem. Literatura pozostaje w tej kwestii nieugięta i promuje człowieka bez podziałów i oceniania. Szczególne znaczenie mają tu książki adresowane do młodych ludzi, którzy dopiero poznają świat.

Rola książki w życiu młodego człowieka

Nie od dziś wiadomo, że czytanie książek wpływa na rozwój człowieka. Nauczyciele, rodzice i opiekunowie zachęcają swoje pociechy do obcowania z literaturą już od wczesnych lat życia. Warto zauważyć, że literatura nie tylko pozwala rozwinąć intelekt i wyobraźnię, lecz także przekazuje istotne informacje na temat otaczającego nas świata – jak jest skonstruowany i jakie problemy go dotyczą.

- Słowo pisane i kartka odziana w atrament odzwierciedla to, co dzieje się na świecie, w umysłach ludzi i, co najważniejsze, w ich sercach, w ich wnętrzach. Książki nieco wyprzedzają rzeczywistość, są zalążkiem nowego początku, tworzą dyskurs, który cały czas ewoluuje i albo wpisują się w to, co już stworzone i ustalone, albo zupełnie odwrotnie, wychodzą z kontrperspektywą – tłumaczy  Łukasz Chmara, szef wydawnictwa We Need YA, specjalizującego się w literaturze Young Adult. – Współcześnie często taką rolę przybierają książki z gatunku Young Adult (literatura dla młodzieży). Skrót YA narodził się w Stanach Zjednoczonych i szybko przejął kontrolę również na rynkach europejskich. Kontrolę pod tym względem, że wciąż postrzega się książki podciągnięte pod ten gatunek jako coś nowego, świeżego i niezbadanego. Tak właśnie jest. Powieści dla młodzieży, tak jak i sama młodzież, są odważne, ewoluują z dnia na dzień, szukają tematów i pól wymagających eksplorowania i przede wszystkim nie boją się wyzwań – dodaje.

Wątki LGBT w książkach dla młodzieży

Młodzież często sięga po historie opowiadające o bohaterach homoseksualnych lub transseksualnych. Nie tylko dlatego, że są cudowne pod kątem fabularnym i tematycznym, ale również po to, by lepiej zrozumieć siebie i ludzi wokół.

- Mam znajomego, który jest gejem – przyznaje Martyna, uczennica klasy ósmej szkoły podstawowej. – Zaskoczył mnie tą informacją. Znaliśmy się kilka lat, więc wyrzucałam sobie, jak mogłam tego nie zauważyć, skoro widywaliśmy się wielokrotnie. Nie wiedziałam też, co zrobić, żeby czuł się dobrze, chciał ze mną o tym rozmawiać bez skrępowania. Jesteśmy przyjaciółmi, więc chcę, żebyśmy mówili sobie o wszystkim. Po tym, jak wyznał mi prawdę, odciął się ode mnie, zerwał kontakt. Chyba się przestraszył, bo na początku naprawdę nie wiedziałam, jak zareagować. Pomogły mi książki – nie jakieś poradniki, bo takie niechętnie czytam, ale młodzieżówki. Szczęście, że wydają książki o osobach homoseksualnych - podkreśla nastolatka.

Young Adult oknem na świat

Literatura młodzieżowa w swoim założeniu powinna uwrażliwiać młodych na drugiego człowieka, uczyć życia za pośrednictwem rozrywki oraz intrygującej, ciekawie skonstruowanej fabuły. Ma również otwierać przed czytelnikiem szerszą perspektywę, która często nie jest możliwa, kiedy siedzi się w fotelu w domowym zaciszu.

- Literacki świat, miliony małych książkowych kosmosów, uwrażliwia – na siebie i na drugiego człowieka. Czytanie jest sposobem na postawienie się, poczucie się w pozycji zupełnie odmiennej od naszej. Po to właśnie dzisiaj istnieje literatura Young Adult – zauważa Łukasz Chmara. - Poziom empatii znacznie wzrasta, kiedy ma się w końcu możliwość spojrzeć na rzeczywistość nieco inaczej niż dotychczas. Ale chodzi tu też przecież o dobrą zabawę i o rozrywkę. Bo tego też doświadcza się podczas lektury takich książek, jak "Felix Ever After. Na zawsze Felix" autorstwa Kacen Callender czy "Nasz ostatni dzień" Adama Silvery. No dobrze, przy okazji roni się też łzy, ale kto nie lubi czasem uwolnić wszystkich swoich głęboko skrywanych emocji? - zauważa wydawca.

Kontrowersyjne książki oczami czytelników

Niektórzy zastanawiają się, czy wydawanie książek z wątkami LGBT jest potrzebne, szczególnie, jeśli kieruje się je do młodzieży. Wątpliwości miewają nawet nauczyciele, którzy w codziennej pracy starają się zachęcać do czytania. Niestety, w wielu szkołach problem braku tolerancji wobec różnorodności – również seksualnej – jest wciąż wyczuwalny. Czy warto zatem porywać się na publikowanie kolejnych egzemplarzy mówiących o osobach, które nie są w pełni akceptowane?

- Jasne, że tak. Szczególnie w literaturze młodzieżowej, kierowanej do młodych osób, których światopogląd jeszcze może się kształtować – tłumaczą Zuza i Tola Grupa, siostry znane z kanału Zaksiążkowane. – Warto pokazywać im problemy, z którymi ludzie się mierzą. Łatwo czasem o tym zapomnieć, jak bardzo życie niektórych osób jest utrudnione przez tak prostą rzecz, jaką jest miłość do drugiego człowieka. A czytanie książek uświadamiających, przypominających to, buduje tylko naszą empatię.

Różnorodność jest naturalna

Zaskakującym jest fakt, jak wielu ludzi dostrzega problem tam, gdzie nie powinno go w ogóle być.

- Ludzie różnią się od siebie i samego słowa „różnica” nie powinniśmy się bać. Różnorodność jest naturalna. Bez niej żylibyśmy w czarno-białym świecie: uniwersum skrajności, a tego nikt zapewne by nie wytrzymał, a nawet nie przeżył – zaznacza Łukasz Chmara.

Wprowadzenie ograniczeń wiekowych – zbędne czy potrzebne?

Rodzice poddają w wątpliwość, czy książki z jakimikolwiek motywami związanymi z orientacją seksualną powinny być czytane przez młodzież. Wśród obaw najczęściej pojawia się uzasadnienie: boję się, że moje dziecko zmieni swoją orientację seksualną albo stwierdzi, że jego płeć go nie wyraża.

- Ograniczenie wiekowe jest niezbędne w sytuacji, kiedy w danej książce są rozbudowane wątki erotyczne lub występują w niej wulgaryzmy czy inne szczególne brutalności – to tyczy się zarówno książek z motywem LGBT jak i bez nich. Jeśli takich rzeczy nie ma, dlaczego mielibyśmy się zgadzać na utrudniony dostęp tych książek dla młodzieży? Homoseksualny bohater to bohater, jak każdy inny. Tego potrzebujemy, żeby przestać postrzegać go w innych kategoriach – zauważają Zaksiążkowane.

Czy jest nadzieja dla powieści Young Adult?

Nastolatkowie stoją przed wieloma pytaniami dotyczącymi zarówno ich samych, jak i sensu życia czy miejsca człowieka w świecie. Każda powieść z gatunku YA daje możliwość stworzenia mostu pomiędzy rodzicem a dzieckiem. Może służyć do tłumaczenia, gdzie żyjemy, jak i dlaczego, a przede wszystkim przyczynić się do wzajemnego zrozumienia. Lektura młodzieżówki jest więc świetnym pomysłem na wieczorny relaks w rodzinnym gronie.

- Literatura oscylująca wokół bohaterów i narratorów nieheteronormatywnych, osób LGBTQ+, nie tyle „promuje szacunek”, lecz także uwrażliwia. Sięga po nią coraz więcej osób (nareszcie!). Staramy się pokazać jak najwięcej tych punktów widzenia, szukając i wydając opowieści uniwersalne, ważne i otwierające umysły. Za jakiś czas ukaże się (prawdopodobnie pierwsza w Polsce) książka, w której pierwszoosobowa narracja prowadzona będzie przez osobę niebinarną. Mowa tutaj o zagranicznym tytule "I Wish You All the Best" autorstwa Mason Deaver. Dla nastolatków i dla ich rodziców takie książki mogą stanowić pomost do wzajemnego zrozumienia, dlatego tak ważne jest ich istnienie – podkreśla Łukasz Chmara. – Żyjemy w świecie nieco spolaryzowanym, powstała międzypokoleniowa wyrwa, bo świat szybko się zmienia. Niektórzy nie są w stanie nadążyć za tym, „co ta młodzież myśli i wyprawia”. Droga osobo, sięgnij po YA – zrozumiesz wszystko. I zobaczysz, że „w tym wieku” robiłeś, robiłaś, to samo: wszyscy odkrywaliśmy siebie, a ten proces przecież nigdy się nie zatrzymał, prawda? Nie dajmy się zamknąć w klatce naszych umysłów – apeluje wydawca.

Nowak i Sekielski o swojej walce z alkoholizmem. Zobacz wideo:

Nowak i Sekielski o swojej walce z alkoholizmem
Źródło: Dzień Dobry TVN

Zobacz także:

Autor: Milena Jaworska

Źródło zdjęcia głównego: Richard Drury/Getty Images

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"