Rola książki w życiu młodego człowieka
Nie od dziś wiadomo, że czytanie książek wpływa na rozwój człowieka. Nauczyciele, rodzice i opiekunowie zachęcają swoje pociechy do obcowania z literaturą już od wczesnych lat życia. Warto zauważyć, że literatura nie tylko pozwala rozwinąć intelekt i wyobraźnię, lecz także przekazuje istotne informacje na temat otaczającego nas świata – jak jest skonstruowany i jakie problemy go dotyczą.
- Słowo pisane i kartka odziana w atrament odzwierciedla to, co dzieje się na świecie, w umysłach ludzi i, co najważniejsze, w ich sercach, w ich wnętrzach. Książki nieco wyprzedzają rzeczywistość, są zalążkiem nowego początku, tworzą dyskurs, który cały czas ewoluuje i albo wpisują się w to, co już stworzone i ustalone, albo zupełnie odwrotnie, wychodzą z kontrperspektywą – tłumaczy Łukasz Chmara, szef wydawnictwa We Need YA, specjalizującego się w literaturze Young Adult. – Współcześnie często taką rolę przybierają książki z gatunku Young Adult (literatura dla młodzieży). Skrót YA narodził się w Stanach Zjednoczonych i szybko przejął kontrolę również na rynkach europejskich. Kontrolę pod tym względem, że wciąż postrzega się książki podciągnięte pod ten gatunek jako coś nowego, świeżego i niezbadanego. Tak właśnie jest. Powieści dla młodzieży, tak jak i sama młodzież, są odważne, ewoluują z dnia na dzień, szukają tematów i pól wymagających eksplorowania i przede wszystkim nie boją się wyzwań – dodaje.
Wątki LGBT w książkach dla młodzieży
Młodzież często sięga po historie opowiadające o bohaterach homoseksualnych lub transseksualnych. Nie tylko dlatego, że są cudowne pod kątem fabularnym i tematycznym, ale również po to, by lepiej zrozumieć siebie i ludzi wokół.
- Mam znajomego, który jest gejem – przyznaje Martyna, uczennica klasy ósmej szkoły podstawowej. – Zaskoczył mnie tą informacją. Znaliśmy się kilka lat, więc wyrzucałam sobie, jak mogłam tego nie zauważyć, skoro widywaliśmy się wielokrotnie. Nie wiedziałam też, co zrobić, żeby czuł się dobrze, chciał ze mną o tym rozmawiać bez skrępowania. Jesteśmy przyjaciółmi, więc chcę, żebyśmy mówili sobie o wszystkim. Po tym, jak wyznał mi prawdę, odciął się ode mnie, zerwał kontakt. Chyba się przestraszył, bo na początku naprawdę nie wiedziałam, jak zareagować. Pomogły mi książki – nie jakieś poradniki, bo takie niechętnie czytam, ale młodzieżówki. Szczęście, że wydają książki o osobach homoseksualnych - podkreśla nastolatka.
Young Adult oknem na świat
Literatura młodzieżowa w swoim założeniu powinna uwrażliwiać młodych na drugiego człowieka, uczyć życia za pośrednictwem rozrywki oraz intrygującej, ciekawie skonstruowanej fabuły. Ma również otwierać przed czytelnikiem szerszą perspektywę, która często nie jest możliwa, kiedy siedzi się w fotelu w domowym zaciszu.
- Literacki świat, miliony małych książkowych kosmosów, uwrażliwia – na siebie i na drugiego człowieka. Czytanie jest sposobem na postawienie się, poczucie się w pozycji zupełnie odmiennej od naszej. Po to właśnie dzisiaj istnieje literatura Young Adult – zauważa Łukasz Chmara. - Poziom empatii znacznie wzrasta, kiedy ma się w końcu możliwość spojrzeć na rzeczywistość nieco inaczej niż dotychczas. Ale chodzi tu też przecież o dobrą zabawę i o rozrywkę. Bo tego też doświadcza się podczas lektury takich książek, jak "Felix Ever After. Na zawsze Felix" autorstwa Kacen Callender czy "Nasz ostatni dzień" Adama Silvery. No dobrze, przy okazji roni się też łzy, ale kto nie lubi czasem uwolnić wszystkich swoich głęboko skrywanych emocji? - zauważa wydawca.
Kontrowersyjne książki oczami czytelników
Niektórzy zastanawiają się, czy wydawanie książek z wątkami LGBT jest potrzebne, szczególnie, jeśli kieruje się je do młodzieży. Wątpliwości miewają nawet nauczyciele, którzy w codziennej pracy starają się zachęcać do czytania. Niestety, w wielu szkołach problem braku tolerancji wobec różnorodności – również seksualnej – jest wciąż wyczuwalny. Czy warto zatem porywać się na publikowanie kolejnych egzemplarzy mówiących o osobach, które nie są w pełni akceptowane?
- Jasne, że tak. Szczególnie w literaturze młodzieżowej, kierowanej do młodych osób, których światopogląd jeszcze może się kształtować – tłumaczą Zuza i Tola Grupa, siostry znane z kanału Zaksiążkowane. – Warto pokazywać im problemy, z którymi ludzie się mierzą. Łatwo czasem o tym zapomnieć, jak bardzo życie niektórych osób jest utrudnione przez tak prostą rzecz, jaką jest miłość do drugiego człowieka. A czytanie książek uświadamiających, przypominających to, buduje tylko naszą empatię.
Różnorodność jest naturalna
Zaskakującym jest fakt, jak wielu ludzi dostrzega problem tam, gdzie nie powinno go w ogóle być.
- Ludzie różnią się od siebie i samego słowa „różnica” nie powinniśmy się bać. Różnorodność jest naturalna. Bez niej żylibyśmy w czarno-białym świecie: uniwersum skrajności, a tego nikt zapewne by nie wytrzymał, a nawet nie przeżył – zaznacza Łukasz Chmara.
Wprowadzenie ograniczeń wiekowych – zbędne czy potrzebne?
Rodzice poddają w wątpliwość, czy książki z jakimikolwiek motywami związanymi z orientacją seksualną powinny być czytane przez młodzież. Wśród obaw najczęściej pojawia się uzasadnienie: boję się, że moje dziecko zmieni swoją orientację seksualną albo stwierdzi, że jego płeć go nie wyraża.
- Ograniczenie wiekowe jest niezbędne w sytuacji, kiedy w danej książce są rozbudowane wątki erotyczne lub występują w niej wulgaryzmy czy inne szczególne brutalności – to tyczy się zarówno książek z motywem LGBT jak i bez nich. Jeśli takich rzeczy nie ma, dlaczego mielibyśmy się zgadzać na utrudniony dostęp tych książek dla młodzieży? Homoseksualny bohater to bohater, jak każdy inny. Tego potrzebujemy, żeby przestać postrzegać go w innych kategoriach – zauważają Zaksiążkowane.
Czy jest nadzieja dla powieści Young Adult?
Nastolatkowie stoją przed wieloma pytaniami dotyczącymi zarówno ich samych, jak i sensu życia czy miejsca człowieka w świecie. Każda powieść z gatunku YA daje możliwość stworzenia mostu pomiędzy rodzicem a dzieckiem. Może służyć do tłumaczenia, gdzie żyjemy, jak i dlaczego, a przede wszystkim przyczynić się do wzajemnego zrozumienia. Lektura młodzieżówki jest więc świetnym pomysłem na wieczorny relaks w rodzinnym gronie.
- Literatura oscylująca wokół bohaterów i narratorów nieheteronormatywnych, osób LGBTQ+, nie tyle „promuje szacunek”, lecz także uwrażliwia. Sięga po nią coraz więcej osób (nareszcie!). Staramy się pokazać jak najwięcej tych punktów widzenia, szukając i wydając opowieści uniwersalne, ważne i otwierające umysły. Za jakiś czas ukaże się (prawdopodobnie pierwsza w Polsce) książka, w której pierwszoosobowa narracja prowadzona będzie przez osobę niebinarną. Mowa tutaj o zagranicznym tytule "I Wish You All the Best" autorstwa Mason Deaver. Dla nastolatków i dla ich rodziców takie książki mogą stanowić pomost do wzajemnego zrozumienia, dlatego tak ważne jest ich istnienie – podkreśla Łukasz Chmara. – Żyjemy w świecie nieco spolaryzowanym, powstała międzypokoleniowa wyrwa, bo świat szybko się zmienia. Niektórzy nie są w stanie nadążyć za tym, „co ta młodzież myśli i wyprawia”. Droga osobo, sięgnij po YA – zrozumiesz wszystko. I zobaczysz, że „w tym wieku” robiłeś, robiłaś, to samo: wszyscy odkrywaliśmy siebie, a ten proces przecież nigdy się nie zatrzymał, prawda? Nie dajmy się zamknąć w klatce naszych umysłów – apeluje wydawca.
Nowak i Sekielski o swojej walce z alkoholizmem. Zobacz wideo:
Zobacz także:
- Literackie rekomendacje Mariusza Szczygła. Jakie książki warto przeczytać?
- Najlepsze książki 2020 roku dla dzieci i dla dorosłych. 6 tytułów, które warto przeczytać
- Dlaczego rozwijanie wyobraźni jest wyjątkowo ważne? Najlepsze książki dla dzieci
Autor: Milena Jaworska
Źródło zdjęcia głównego: Richard Drury/Getty Images