Panda - co to za zwierzę?
Przez wiele lat naukowcy nie wiedzieli, do jakiego zwierzęcia pandzie jest najbliżej. Odkryta została stosunkowo niedawno - bo raptem 150 lat temu i z początku zaliczano ją do rodziny szopowatych. Kojarzono ją przede wszystkim z pandą małą, jednak po przeprowadzeniu badań genetycznych okazało się, że zwierzętom tym najbliżej do niedźwiedzi.
Panda ma naturalnych wrogów w postaci człowieka. Panda jest drapieżnikiem szczytowym. W momencie, kiedy chronimy takie gatunki jak niedźwiedzie, tworzymy niejako "parasol ochronny" dla innych zwierząt- tłumaczy Katarzyna Karpa-Świderek, rzeczniczka WWF.
Panda wielka zamieszkuje łańcuchy górskie, które są położone w prowincjach Syczuan, Gansu i Shaanxi w Chińskiej Republice Ludowej. Klimat, w którym żyje, jest zimny i wilgotny. Na wysokości 1 600–2 000 m n.p.m. rośnie las liściasty, w którym niektóre rośliny nie tracą liści na zimę. Panda odwiedza czasami te okolice, zwłaszcza w okresie wzrostu młodych pędów bambusa. Na wysokości 2 000–2 600 m n.p.m. występuje las mieszany, powyżej zaś, do wysokości 3 600 m n.p.m., rośnie las iglasty. Kolejne piętra roślinności to roślinność alpejska, nagie skały oraz strefa wiecznych śniegów, lecz panda nie przekracza granicy lasów iglastych. Jej siedliska występują na wysokości 2 500–3 200 m n.p.m. Schodzi ona regularnie do wysokości 2 000 m n.p.m., a niżej – rzadko.
Występowanie pand - ile ich zostało?
Panda zagrożona wyginięciem była od połowy XX wieku. W 1970 r. na wolności żyło już tylko 1 000 pand. Dzięki współpracy WWF, rządu Chin oraz społeczności lokalnych udało się powstrzymać ich wymieranie, a w ciągu 40 lat populacja zwiększyła się aż o 80%. Dzięki temu Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) zmieniła stopień zagrożenia wyginięciem dla pandy wielkiej. Status w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych został obniżony z kategorii „gatunek zagrożony” do „narażony” na wyginięcie. W Polsce możemy je zobaczyć wyłącznie w ogrodach zoologicznych. W 2015 roku ich liczebność wynosiła 1 864 osobniki.
Na terenie Chin znajduje się 12 rezerwatów, które mają służyć ratowaniu pandy wielkiej. Przebywa w nich 67% populacji.
Co jedzą pandy?
Pandy, chociaż są drapieżnikami, to żywią się przede wszystkim trawą, a konkretnie pędami, liśćmi i łodygami bambusa. Mimo to ich układ pokarmowy jest zbudowany bardzo podobnie do układów niedźwiedzi żywiących się mięsem, przez co duża część spożywanych roślin jest wydalana. W związku z tym zwierzęta te zajmują się głównie jedzeniem. W ciągu dnia muszą znaleźć i spożyć między 14 a 40 kilogramami bambusa. Na ten cel przeznaczają większość swojego dnia - od 12 do 16 godzin.
Chociaż pandy kojarzone są przede wszystkim z bambusem, to zdarza im się zjadać także inne rośliny trawiaste. Rzadziej połaszą się na jajka, miód, gryzonie czy ryby. Ze względu na swój układ pokarmowy jedynie 17% zjadanych roślin jest trawionych. Dla porównania - zwierzęta roślinożerne trawią około 80% spożywanych pokarmów roślinnych.
Panda - miś czy groźny drapieżnik?
Chociaż pandy wyglądają niezwykle przyjacielsko i kojarzą się z uroczymi misiami, to w rzeczywistości lepiej nie wchodzić im w drogę. To ogromne stworzenia, które ważą około 150 kilogramów, wyposażone są przez naturę w ostre zęby i pazury. Pandy to raczej spokojne zwierzęta, jednak ich atak może mieć skutek śmiertelny dla człowieka.
Panda wielka - rozmnażanie
Pandy wielkie są samotnikami. Jeden osobnik zajmuje teren o powierzchni między 4 a 6,5 km kwadratowych. Samce i samice spotykają się ze sobą jedynie w okresie godowym. W tym czasie spędzają ze sobą około 48 godzin, w trakcie których dochodzi do licznych stosunków. Samice mają niezwykle krótki okres płodny. Podobnie, jak u innych gatunków, samce rywalizują o względy samicy i możliwość jej pokrycia.
Ciąża u tych niedźwiedzi trwa od 97 do 163 dni. Po tym czasie na świat przychodzi od 1 do 3 młodych, jednak na wolności najczęściej jest to jedno młode, a w przypadku ciąży bliźniaczej - drugi osobnik jest porzucany przez matkę. Młode jest niezwykle małe - po urodzeniu waży od 75 do 150 gramów i jest całkowicie zależne od matki. Dopiero między 5 a 6 miesiącem życia niedźwiedziątko zdolne jest do pożywiania się bambusem. Młode spędza przy matce do 18 miesięcy. A kiedy osiągnie 30 miesiąc życia i waży około 80 kg, przestaje mieć naturalnych wrogów.
Ciekawostki o pandach
Choć jest niedźwiedziem, to nie zapada w sen zimowy
Niedźwiedź brunatny, grizzly czy baribal (niedźwiedź czarny) przesypiają część roku, by przetrwać najtrudniejsze warunki, zużywając jak najmniej energii. Taki sen może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Nawet niedźwiedziom polarnym zdarzają się okresy stanu uśpienia (zwłaszcza ciężarnym samicom). Jednak panda wielka, choć należy do rodziny niedźwiedziowatych, nie zapada w sen zimowy.
Kondycja pandy - fit niedźwiedź
Pandy wydaję się często nieporadne, zwłaszcza ze względu na swoją masę ciała i popularne w Internecie nagrania. Mimo iż waży około 150 kg, jest doskonałym pływakiem i wspinaczem.
Samotnicze i singielskie życie pand
Pandy prowadzą samotniczy tryb życia i łączą się w pary jedynie na czas godów, który przypada na okres od marca do maja. Ruja samicy trwa przy tym jedynie 3 dni w roku, więc czasu jest niewiele. Do tego okazuje się, że w niewoli bardzo rzadko dochodzi do zbliżeń, więc w ogrodach zoologicznych właściwie nie obserwuje się spółkujących zwierząt.
Pandy mają "przeciwstawne kciuki"
Pandy wielkie mają niejako "szósty palec". Jest to dodatkowa kość dłoni, której zwierzęta te używają niczym człowiek przeciwstawnego kciuka. Dzięki temu wyrostkowi mogą one skuteczniej objąć i chwycić pędy bambusa, co znacznie ułatwia pożywianie. A dla pand jedzenie to najważniejsza część życia.
Czarno-biały kamuflaż pandy
Pandy mają bardzo charakterystyczne, czarno-białe umaszczenie, niespecjalnie kojące się nam z kamuflażem, który stosują niemal wszystkie zwierzęta. Jednak niedźwiedzie te żyją często w wysokich górach, gdzie pojawia się śnieg i umaszczenie to faktycznie pozwala im się ukryć. Jednocześnie rozmieszczenie łat na pysku ułatwia osobnikom wzajemne rozpoznawanie się. W naturze zdarza się również, że zwierzęta nie stosują kamuflażu, zwłaszcza, jeżeli nie mają żadnych naturalnych wrogów.
Zobacz także:
- Na tropie pandy wielkiej. Co warto wiedzieć o tym niezwykłym zwierzaku?
- W poszukiwaniu pandy czerwonej. Gdzie mieszka i czym się żywi?
- Bambusy w polskich ogrodach. Jak dbać o nie zimą?
Autor: Teofila Siewko
Reporter: Sylwia Kowalska
Źródło zdjęcia głównego: Comezora/Getty Images