Trybula ogrodowa (Anthriscus cerefolium) - gatunek rośliny jednorocznej z rodziny selerowatych. Szybko tworzy gęste kępy. Mogą one wyrastać na wysokość od 30 do 60 cm. Cechuje się jasnozielonymi miękkimi liśćmi, które przypominają liście pietruszki. W maju i czerwcu na końcu długich łodyg ukazują się delikatne, białe kwiaty, zebrane w baldachy. Po przekwitnięciu pojawiają się owoce w postaci podłużnej rozłupni.
ZOBACZ: Trybula ogrodowa – właściwości, działanie i zastosowanie
Roślina pochodzi z Azji Zachodniej i Środkowej, Kaukazu oraz południowo-wschodniej i środkowej Europy. Znana już od czasów średniowiecza. W środowisku naturalnym spotyka się ją na nizinach - zdziczałą na piasku, jako chwast ruderalny i w lasach liściastych. Dawniej była często uprawiana w ogrodach. Obecnie najwięcej uprawia się jej we Francji do celów przyprawowych. W naszym kraju jest rzadziej stosowana, więc nie łatwo ją kupić. Z tego powodu wiele osób decyduje się na samodzielną uprawę w ogródku.
Trybula ogrodowa jest używana jako przyprawa. Jej mocny, słodkawo-korzenny aromat przywodzi na myśl zapach anyżu. Obecnie jest najbardziej popularna w kuchni francuskiej, a także holenderskiej oraz angielskiej. Posiekane listki trybuli najczęściej służą jako dodatek do zup, sosów, wędlin, masła ziołowego, twarogu i sałaty. Trybula ogrodowa sprawdza się w mieszance z innymi ziołami, takimi jak estragon (np. jako przyprawa do kurczaka), tymianek, bazylia pospolita, cząber ogrodowy i pietruszka. Można też wykorzystać trybulę jako zamiennik natki pietruszki.
Ważne! Trybula jest najbardziej wartościowa, gdy jest świeża. Ciężko się ją przechowuje. Nie warto jej suszyć, gdyż traci ona swój smak i aromat. Niewykorzystane listki można zamrozić.
Właściwości lecznicze
Trybula znana jest również jako roślina lecznicza. Surowcem leczniczym jest ziele. Z ziela otrzymuje się aromatyczny olejek eteryczny, karoten i witaminę C. Zioło przyspiesza trawienie, łagodzi wzdęcia oraz wzmacnia odporność. Ponadto jest stosowane jako środek wykrztuśny i do leczenia egzemy. Zewnętrznie stosuje się liście trybuIi na hemoroidy oraz przy swędzeniu skóry. Z kolei w kosmetyce trybula wykorzystywana jest jako środek przeciw zmarszczkom. Uprawiając trybulę w ogródku możemy przygotować napar o właściwościach przeciwzmarszczkowych - 60 gram ziela zalewamy 1 litrem wody. Moczymy waciki i obmywamy twarz w celu uelastycznienia skóry. Wyciąg ze świeżych liści poleca się też na kontuzje, wybroczyny, czyraki i trudno gojące się rany.
Uprawa i pielęgnacja
Nasiona trybuli ogrodowej wysiewa się od wczesnej wiosny. Roślina ma nie dużych wymagań cieplnych, dlatego pod koniec marca możliwy jest już siew nasion bezpośrednio do gruntu. Można ją też sadzić w skrzyniach i pojemnikach balkonowych. Ze względu na to, że nasiona trybuli są bardzo drobne, poleca się je wymieszać z piaskiem, co ułatwia wysiew. Należy zachować odstęp 20 cm. Zbyt gęstą trybulę przerywamy. Roślina nie lubi przesadzania. Można pokusić o uprawę trybuli w domu, jednak wówczas będzie już tak łatwa w uprawie, jak w przypadku uprawy w gruncie.
Trybulę najlepiej sadzić na glebach żyznych, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych. Miejsce pod trybulę poleca się wzbogacić dobrze rozłożonym kompostem. Stanowisko powinno być półcieniste. Roślina poradzi sobie na słońcu, ale jej pędy mogą stać się łykowate.
Pierwsze zbiory listków są możliwe już po około 6-8 tygodniach od siewu, gdy osiągną one 10 cm lub więcej (przed rozpoczęciem kwitnienia rośliny). Listki zrywa się bezpośrednio przed użyciem, ponieważ szybko więdną i nie nadają się do przechowywania czy suszenia. Aby wydłużyć okres zbiorów do początku jesieni, siew rośliny można powtarzać w kilkutygodniowych odstępach - od przełomu marca i kwietnia do końca lipca.
Należy przyznać, że roślina nie jest specjalnie wymagająca i w zasadzie nie potrzebuje zbytniej pielęgnacji. Warto jednak zadbać o to, aby gleba całkowicie nie wysychała, zwłaszcza podczas suszy. Pędy kwiatostanowe muszą być jak najszybciej usunięte, gdyż hamują rozwój liści. Jeżeli dopuścimy do zakwitnięcia, trybula ogrodowa szybko wyda nasiona i obumrze. Usuwając pędy kwiatostanowe przedłużamy więc jej wegetację i zwiększamy ilość zebranych liści. Przy uprawie trybuli trzeba też uważać na mszyce, które często ją atakują. Mszyce można zwalczać stosując wywar z wrotyczu lub bylicy piołunu.
Zobacz też:
Co z tego wyrośnie, czyli zakładamy szklarnię na działce. Jak to zrobić?
Sukulenty w szkle - sadzenie krok po kroku. Jak pielęgnować te rośliny?
Rozsadzamy i przesadzamy kwiaty. Jak to zrobić prawidłowo?
Autor: Adrian Adamczyk