Grążel żółty ( Nuphar lutea ) jest byliną wodną, która należy do rodziny grzybieniowatych ( Nymphaeaceae ), występuje w środowisku naturalnym w Europie oraz na południowych i zachodnich terenach Azji. Nenufary można spotkać w Polsce – to rośliny pospolite występujące na całym niżu.
Grążel żółty - występowanie
Rośliny te rosną w stojących lub wolno płynących zbiornikach wodnych, takich jak rzeki z wolnym nurtem, zakola rzek, stawy, starorzecza czy jeziora. Zbiorniki wodne, w których występuje grążel żółty, mają najczęściej mocno muliste lub mulisto-piaszczyste dna. Nenufary rosną w wodzie, która ma głębokość 0,5-2 metrów. Gdy dno jest wyjątkowo żyzne a woda bardzo czysta, kłącze rośliny może rosnąć nawet na kilka metrów . Grążel żółty najlepiej rozwija się w dobrze nasłonecznionych miejscach, które są osłonięte od podmuchów wiatru. W sprzyjających warunkach pięknie kwitnie. Często rośliny te tworzą duże zbiorowiska, składające się z kilku gatunków roślin.
Jeśli woda mocno faluje lub ma silny nurt, możemy spotkać się z podwodną formą rośliny, która charakteryzuje się bardzo cienkimi blaszkami liściowymi. Natomiast jeśli zbiornik wodny zaczyna wysychać, roślina dostosowuje się do warunków i powstaje jej lądowa forma, która ma niewielkie kwiaty i liście. Grążel żółty odgrywa w naturalnym środowisku ważną rolę – dzięki swoim podwodnym liściom dostarcza tlen do zbiornika w okresie zimowym, gdy powierzchnia wody jest pokryta lodem. Należy pamiętać, że grążel żółty jest rośliną trującą.
Charakterystyka grążela żółtego
Grążel żółty ma charakterystyczne kwiaty o żółtej, intensywnej barwie. Mają one średnicę około 5 cm. Wytwarzają one silny zapach, który przypomina woń jabłek. Kwiaty mają pięć płatków niewielkich rozmiarów. Na słupku kwiatu występują zrośnięte ze sobą owocolistki, zazwyczaj jest ich kilkanaście.
Liście nenufarów mają długi ogonek i owalny kształt. Liście są skórzaste, leżą płasko na wodzie, osiągają długość około 20-30 cm. Mają głęboko wciętą nasadę. Część liści nenufarów rośnie pod wodą – są one niewielkie, półprzezroczyste, delikatne i mają nieregularny kształt, przypominający czasami sałatę. Liście mają kolor zielony lub ciemnozielony. Kłącze rośliny jest silne, rozgałęzione i mocno zakorzenione w dnie zbiornika wodnego. Kwiaty i liście rośliny wyrastają z wierzchołka. Owoce-torebki nenufarów mają charakterystyczny, butelkowaty kształt. W okresie dojrzewania owoce oddzielają się od szypułki, a następnie pękają. Nasiona nenufarów mają jajowaty kształt. Grążel żółty może się rozmnażać również wegetatywnie.
Pora kwitnienia tych roślin przypada od maja do początku września. Nenufary mogą być samopylne lub są zapylane przez muchówki. Grążel żółty po raz pierwszy zakwita po około 4 latach. Wcześniej rozwija się i rozgałęzia jedynie kłącze.
Grążel żółty – zastosowanie
Grążel jest wykorzystywany jako ozdobna roślina uprawna. Nenufary, dzięki swoim dużym liściom i pięknym kwiatom, uatrakcyjnią przydomowe czy parkowe oczka wodne albo nawet dużych rozmiarów akwaria. Grążel żółty jest również wykorzystywany do zazieleniania zbiorników wodnych, w których hoduje się pstrągi. Roślina ta wykazuje również właściwości lecznicze – jest używana w homeopatii.
Jeśli chcemy hodować nenufary w małych, przydomowych oczkach wodnych, możemy zdecydować się na mniejszy gatunek. Grążel drobny, bo o nim mowa, ma mniejsze liście i kwiaty (liście osiągają długość maksymalnie 15 cm, a średnica kwiatów wynosi około 2,5 cm). Kłącza tej rośliny mają długość około pół metra. Grążel drobny nadaje się do sadzenia w zbiornikach wodnych, których głębokość wynosi około 30-50 cm. Roślina występuje w środowisku naturalnym o wiele rzadziej niż grążel żółty. W Polsce możemy ją spotkać w dzikim stanie głównie na północy kraju. Jest to również roślina chroniona. Jeśli chcemy zacząć hodować roślinę w przydomowych oczkach wodnych, najlepiej jest umieszczać w wodzie sadzonki otrzymane z nasion lub zakupione w sklepie (najłatwiej znaleźć sadzonki w większych sklepach ogrodniczych lub w sklepach internetowych). Do sadzenia nenufarów możemy wykorzystać specjalne kosze.
Jeśli chodzi o pielęgnację grążeli, powinniśmy zadbać przede wszystkim o żyzne podłoże. Najlepsze miejsca to takie, do których dociera dużo światła słonecznego. Roślina odwdzięczy się nam wtedy pięknymi, bujnymi kwiatami. Należy również pamiętać o usuwaniu suchych, zwiędłych liści i przekwitłych kwiatów. Kłącze powinniśmy dzielić w kilkuletnich odstępach.
Zobacz film: Dywany kwiatów.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: iStockphoto