- Piwo produkowano już w starożytności
- Karol Wielki wprowadził pierwsze regulacje prawne odnośnie produkcji piwa
- Pierwsze zapisy o piwie w Polsce znajdziemy u Galla Anonima
Historia piwa – skąd wzięło się piwo?
Pierwsze wzmianki na temat piwa pochodzą z Mezopotamii. Wcześniej, do 4000 lat p.n.e., nie istnieją żadne udokumentowane dowody na znajomość tego trunku. Naukowcy przypuszczają jednak, że ludzkość zaczęła produkować i spożywać piwo niedługo po tym, jak nauczyła się wypiekać chleb . Do stworzenia prehistorycznego piwa wystarczyły bowiem tylko dwa składniki: chleb i woda. Dowodem potwierdzającym tezę na istnienie piwa w tak odległych czasach mógłby stanowić np. fakt, iż w murach najstarszej świątyni na świecie – Göbekli Tepe – znaleziono sześć kamiennych koryt o pojemności 160 litrów. Na ich dnie znajdował się osad, którego analiza potwierdziła obecność szczawianów powstających w wyniku połączenia wody z ziarnami.
Wytwarzanie piwa z chleba zapoczątkowali Sumerowie zamieszkujący tereny Mezopotamii. Na glinianych tabliczkach wykuli oni przepis na piwo orkiszowe, który jest pierwszym zapisem dotyczącym tego trunku. Wyrabiali piwo niefiltrowane, a częstymi dodatkami smakowymi do trunku były zioła, owoce lub miód. Produkowali oni dwa rodzaje piwa: ciemny, mocny napój był przeznaczony dla mężczyzn, kobiety piły słabsze piwo pszeniczne.
>>>Zobacz także: Wino domowej roboty ‒ sprawdzone przepisy
Piwo w starożytności
Sumerowie zapoczątkowali nie tylko produkcję piwa na szeroką skalę, ale i tworzenie różnych gatunków tego alkoholu. Historia piwa wskazuje, że kolejną cywilizacją, która miała znaczący wkład w rozwój piwowarstwa byli Babilończycy. Produkowali oni różne rodzaje piwa, m.in. charakterystyczne czerwone piwo. To właśnie Babilończycy jako pierwsi dodawali do piwa chmiel. Piwo było dla nich bardzo ważnym składnikiem codziennej diety – każdy obywatel miał zapewnione od 3 do 5 litrów piwa dziennie. Trzeba jednak mieć na uwadze, że ówczesne piwo zawierało śladowe ilości alkoholu, a jego konsystencja przypominała bardziej półpłynną papkę niż typowy, znany nam dziś bursztynowy napój.
W starożytnym Egipcie odkryto najstarszy browar – dla Egipcjan piwo było na równi ważne z chlebem. Później popularność tego trunku znacząco zmalała – w starożytnej Grecji i Rzymie piwo przegrało z winem. Nie znaczy to jednak, że piwo całkiem zniknęło z kultury ludów starożytnych – w antycznych dziełach można znaleźć o nim kilka wzmianek. Do łask napój powrócił dopiero w średniowieczu. Aż do XII wieku piwo mogły warzyć wyłącznie klasztory. Później zniesiono zakaz warzenia piwa dla jednostek spoza klasztorów i zaczęły powstawać pierwsze browary miejskie i dworskie, a z każdym stuleciem napój stawał się coraz bardziej popularny i występował w coraz większej liczbie odmian.
>>>Zobacz też: Stare monety polskie – towar chodliwy od wielu lat
Dalszy rozwój browarnictwa na świecie
Początkowo masowa produkcja piwa była dość chaotyczna i każdy browar przyjmował własną politykę wytwórstwa trunku. Dopiero Karol Wielki wprowadził pewne regulacje prawne: powołał urząd intendenta, którego zadaniem było nadzorowanie procesu warzenia piwa i dbanie o wysoką jakość pozyskiwanego alkoholu. W średniowieczu bardzo dużą wagę przywiązywano do różnorodności odmian trunków lokalnych – każdy szanujący się browar produkował kilka gatunków piwa, niespotykanych nigdzie indziej. Receptury piw były pilnie strzeżone, a rodziny działające w branży piwowarstwa przekazywały sobie niezbędną wiedzę z pokolenia na pokolenie. Jakość piwa zawsze była priorytetem. Powstały liczne dokumenty, przepisy prawne i manifesty związane z tym, jak przygotowywane powinno być doskonałe piwo. Najsłynniejszym dokumentem dotyczącym jakości tego trunku było „Bawarskie prawo czystości” wydane przez Wilhelma IV. Jego echo rozbrzmiewa aż do dziś – w Niemczech od 1994 roku obchodzony jest Dzień Niemieckiego Piwa, święto przypada na dzień wydania słynnej ustawy, czyli 23 kwietnia. Również na terenie Niemiec odbywa się największy na świecie piwny festiwal, czyli Oktoberfest.
Historia piwa w Polsce
Piwo na terenach Polski znane było już wśród ludów prasłowiański i wytwarzano je znacznie wcześniej niż wino. Pierwsze zapisy dotyczące trunku znaleźć można w Kronice Galla Anonima. Choć w dawnej Polsce silne były podziały na klasy społeczne, piwo było napojem łączącym je wszystkie: trunek był znany i lubiany zarówno w środowisku magnackim i szlacheckim, jak i wśród chłopów i mieszczan. Nawet władcy polscy sięgali po bursztynowy napój – największym miłośnikiem piwa był Bolesław Chrobry, a zaraz po nim Leszek Biały, który odmówił udziału w wyprawie krzyżowej z powodu braku piwa w Ziemi Świętej.
Z każdym wiekiem popularność piwa rosła, jednak w XVII wieku rynek browarniczy w Polsce przeżył załamanie. Nałożyło się na to kilka czynników: wojny, wypieranie piwa przez coraz popularniejszą w kraju wódkę, spadek jakości wyrobów polskich browarów – to tylko niektóre z najistotniejszych przyczyn kryzysu. Był to czas, kiedy piwo na terenie Polski było głównie piwem importowanym z innych krajów. Dopiero w XIX wieku rynek browarniczy otrząsnął się z kryzysu, w niedługim czasie rozwój piwowarstwa ponownie został przerwany, tym razem przez I wojnę światową, a później również przez II wojnę. Większość browarów została zniszczona lub rozgrabiona.
>>>Zobacz też: Uherce Mineralne: drezyny rowerowe, browar, wodospad i inne atrakcje
Renesans browarnictwa
W czasach powojennych mozolnie odbudowywano i modernizowano polskie browary, rynek piwowarski przeżywał więc swoisty renesans. Niestety, po upadku PRL branża znów odczuła kryzys, wiele browarów nie radziło sobie z silną konkurencją zagranicznych koncernów. Wiele mniejszych browarów upadło, a te, które przetrwały, zostały wykupione przez ogromne zagraniczne firmy, których wyroby zalały polski rynek tanim piwem kiepskiej jakości.
Dopiero od niedawna można zaobserwować ponowny rozkwit browarnictwa w kraju. Historia piwa w Polsce po raz kolejny dociera do etapu, w którym odnotować możemy znaczny wzrost zainteresowania rzemieślniczymi browarami i nietuzinkowymi piwami doskonałej jakości. Oprócz tego funkcjonuje w kraju kilka browarów produkujących flagowe, polskie piwa, znane niemal na całym świecie.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN