Rywalizacja, inaczej współzawodnictwo, to inaczej ubieganie się o pierwszeństwo albo dążenie do tego, by być w czymś lepszym. Niezależnie od tego, jakiego rodzaju to rywalizacja: sportowa, w pracy, w związku, między rodzeństwem – zawsze są wygrani i przegrani. Jakie są zasady zdrowego współzawodnictwa? I kiedy rywalizacja ma negatywne skutki?
Rywalizacja – psychologia
Rywalizacja leży w naturze człowieka . Rywalizujemy od dziecka: z rodzeństwem o zainteresowanie rodzica, w szkole z kolegami, w sporcie o lepsze wyniki, potem w pracy o wyższe stanowisko. Dzięki rywalizacji jesteśmy w stanie zmotywować się do działania, większego wysiłku, rozwijamy swoje umiejętności.
Rywalizacja ma zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Rywalizacja sprawia, że przestajemy być obiektywni, osłabia komunikację i racjonalne myślenie. Skupiamy się na osiągnięciu pewnych założeń, co może zaślepiać i sprawiać, że dążymy do celu za wszelką cenę. Zdarza się to np. wtedy, gdy w imię sukcesu dopuszczamy się łamania zasad, nie gramy według zasad fair play. Jeśli pojawia się uczucie zawiści i chęć osiągnięcia sukcesu cudzym kosztem, to znak, że się zagalopowaliśmy. Rywalizacja może powodować silny stres oraz uczucie lęku.
Rywalizacja ma też jasną stronę. Wizja rywalizacji pobudza do działania. Ścieranie się różnych teorii, poglądów czy przekonań bardzo często prowadzi do powstania nowej wartości, teorii czy wynalazku. Rywalizacja zabija nudę i marazm, wnosi ożywienie, podniecenie i radość. Spór lub rywalizacja nie muszą być traktowane jako konflikt, lecz jako droga do powstania nowej jakości.
Rywalizacja sportowa
Współzawodnictwo w sporcie jest czymś zupełnie naturalnym. Uznanie i uwaga, jaką cieszą się zwycięzcy, to coś, o co warto zabiegać. Ze zdrowej rywalizacji można wynieść naprawdę wiele wartości dla siebie. Dowiedziono, że rywalizacja sportowa uodparnia na stres, rozwija inteligencję emocjonalną, uczy pokory, zwiększa poziom motywacji, zachęca do pokonywania przeciwności. Dzięki rywalizacji sportowej uczymy się wytrwałości i cierpliwości, wykształcamy w sobie dyscyplinę i konsekwencję. Osoby, które regularnie uprawiają sport, lepiej radzą sobie z trudnymi sytuacjami codziennymi. Oczywiście jest to ważne szczególnie w przypadku dzieci, dlatego warto namawiać je na sportową rywalizację w szkole. To pozytywnie kształtuje charakter. Jednak ze sportu nie powinni rezygnować także dorośli, bo dzięki temu odstresują się i szybciej poradzą sobie z codziennymi troskami.
Rodzeństwo bez rywalizacji – czy jest możliwe?
Wielu rodziców zastanawia się, czy rywalizacja między rodzeństwem jest czymś naturalnym. Dzieci walczą ze sobą o wszystko: o uwagę rodziców, o większe przywileje, o zabawki. Chcą czuć się zauważone, kochane, doceniane. Najczęściej rywalizacja zaczyna się wtedy, gdy w domu pojawia się młodsze rodzeństwo. Starsze dziecko czuje się zazdrosne i czuje, że musi zabiegać o uwagę i miłość rodziców. I choć konflikty między dziećmi wywołują dużo negatywnych emocji, tak naprawdę nie są niczym niepokojącym. Jeśli odbywa się to w granicach rozsądku a konflikty nie są eskalowane, nie ma powodów do obaw. Rywalizacja rodzeństwa nie tylko jest czymś normalnym, ale wręcz zdrowym i pożądanym – dzięki temu dzieci stymulują się do lepszych osiągnięć na różnych polach, uczą się rozwiązywać konflikty i wyrażać emocje.
Rywalizacja w pracy
Rywalizacja w pracy jest bardzo istotna: pomaga motywować zespół, dopinguje do rozwoju, poszukiwania nowych rozwiązań. Może być świetnym narzędziem do wyznaczania i realizacji celów. Niestety, może to być także czynnik destrukcyjny. Wszystko zależy od tego, co jest przedmiotem rywalizacji. Jeśli jest to jakość pracy czy podział obowiązków – rywalizacja dopinguje do aktywności, samorozwoju, kreatywności. Pracownicy czują się odpowiedzialni za to, co dzieje się w firmie i dążą do sukcesu. Jeśli jednak pracownicy rywalizują wyłącznie o uwagę przełożonego lub zwalczają się nawzajem, udowadniając swoją wyższość, jest to niezwykle szkodliwe. Negatywna rywalizacja prowadzi do powstania konfliktów, a nawet rozłamu w zespole.
Rywalizacja w związku
Zdrowe relacje w związku powinny opierać się na szacunku i zaufaniu, wzajemnym wsparciu i akceptacji. Jeśli w związku pojawia się rywalizacja, świadczy to o poważnym kryzysie. Dominujący styl bycia, demonstrowanie swojej wyższości czy konkurowanie ze sobą niszczą relację od środka. Jedynym celem staje się udowodnienie za wszelką cenę swoich racji. Bardzo często rywalizacja w związku jest efektem niskiego poczucia własnej wartości, problemów z wyrażaniem prawdziwych emocji i potrzeb. Rywalizacja w związku wywołuje stres, lęk, nieufność, przygnębienie i wycofanie. W efekcie zabija szacunek i dążenie do dobrego dla obu stron kompromisu. Zdarza się i tak, że to dziecko staje się ofiarą rywalizacji rodziców. W takiej sytuacji nikt nie wygrywa. Nawet osoba, której udało się zdominować drugą stronę i udowodnić swoją wyższość. Efektem takich działań będzie rozpad więzi w związku, a także – jeśli mamy do czynienia z rodziną – rozpad relacji w rodzinie.
Zobacz także:
- Moda na stok, czyli jak ubrać się na narty i snowboard? Sprawdź, na co zwrócić uwagę
- Kominiarki jako najbardziej pożądany zimowy dodatek. Dlaczego zyskują na popularności?
- Skoki narciarskie. Klasyfikacja generalna Pucharu Świata. Na którym miejscu są Polacy?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Westend61