Poligynia to odmiana poligamii, a więc wielożeństwa. W przypadku poligynii mowa o związku jednego mężczyzny z więcej niż jedną kobietą. Nie można jednak poligamii zawężać do poligynii, mimo iż jest to najczęściej występująca odmiana. Należy pamiętać o istnieniu poliandrii, a więc związku jednej kobiety z więcej niż jednym mężczyzną.
Poligynia jako jedna z form poligamii
Poligynia (stgr. πολύς polys – „liczny”, γυνή gyne – „kobieta”), czyli wielożeństwo, to jedna z form poligamii. Jest to określenie związku jednego mężczyzny z więcej niż jedną kobietą. Dotyczy również świata zwierząt, w którym osobnik płci męskiej w tym samym czasie funkcjonuje w związku z więcej niż jedną partnerką. Uważa się, że istnieją silne przesłanki pozwalające twierdzić, że poligynia była najbardziej rozpowszechnioną formą związku w okresie prehistorycznym. Obecnie nadal w wielu krajach jest ona popularną formą relacji męsko-żeńskich. Niewątpliwie jest to najczęściej występująca forma poligamii. Trzeba natomiast pamiętać, że oprócz poligynii w ramach poligamii występują także inne typy związków:
- poliandria, wielomęstwo – związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami (występujący szczególnie w rejonie Azji u ludów zamieszkujących Tybet i jego okolice),
- poligynandria, multigamia, multilateralizm – związek kilku kobiet z kilkoma mężczyznami (u ludzi spotykane rzadko, współcześnie u niektórych ludów w Tybecie).
Poligynia – występowanie
Poligynia jest niewątpliwie najbardziej rozpowszechnioną formą poligamii i właściwie jedyną, którą dopuszcza się prawnie. Wiele krajów Afryki oraz Azji sankcjonuje małżeństwa jako związki poligyniczne. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim krajów muzułmańskich.
Poligynia w ramach prawa cywilnego sankcjonowana jest:
- na Bliskim Wschodzie – Arabia Saudyjska, Bahrajn, Iran, Irak, Jemen, Kuwejt, Katar, Syria,
- na Środkowym i Dalekim Wschodzie – Afganistan, Bangladesz, Indonezja, Malediwy, Pakistan; w Indiach, Singapurze i na Sri Lance dopuszcza się poligynię wyłącznie w przypadku osób wyznania muzułmańskiego,
- w Afryce – Algieria, Burkina Faso, Egipt, Gabon, Kongo, Libia, Maroko, Mauretania, RPA, Senegal, Sudan, Togo.
Poligynia jest ważnym składnikiem ortodoksyjnych denominacji mormońskich w USA i Kanadzie, nie jest tam natomiast usankcjonowana prawnie. W państwach, które nie uznają wielożeństwa, poligynia traktowana jest jak forma bigamii.
Dlaczego poligynia?
Poligynia, wbrew pozorom, jako forma związku małżeńskiego uzasadniona jest w przypadku wielu społeczeństw ze względów biologicznych, ekonomicznych oraz społecznych.
Poligynia zapewnia większą wydajność reprodukcyjną rodziny, co w wielu społeczeństwach przekłada się w bezpośredni sposób na znaczenie rodziny w danej populacji.
Poligynia pozwala na wydłużenie okresu karmienia piersią w przypadku braku żywności, co u niektórych ludów Afryki ma ogromne znaczenie. W czasie połogu i laktacji mężczyzna może współżyć z innymi partnerkami. Kobiety żyjące w związku poligynicznym często są wsparciem dla siebie, co ułatwia przechodzenie przez kolejne porody oraz wychowanie dzieci. Poligynia zapewnia też możliwość odpowiedniego regulowania czasu pomiędzy kolejnymi porodami poprzez odpowiednio długie zaprzestanie stosunków seksualnych z konkretną partnerką.
Sytuacja demograficzna w państwach o wyższej śmiertelności mężczyzn niż kobiet również w przypadku niektórych ludów okazuje się ważnym czynnikiem przy wyborze poligynii. Nie bez znaczenia są ponadto czynniki ekonomiczne, a także znaczenie poligynii jako wyraz statusu społecznego i materialnego mężczyzny.
Typy poligynii
Poligynia może mieć różne oblicza. Wynikają one z relacji między kobietami, a także momentu i sposobu utworzenia związku poligynicznego. To ostatnie kryterium pozwala wyróżnić poligynię pierwotną, poligynię powstałą w efekcie dołączenia do związku monogamicznego drugiej kobiety oraz poligynię powstałą z poliandrii poligynicznej. Ze względu na relacje panujące w związku poligynicznym wyróżnia się:
- poligynię siostrzaną, niesiostrzaną oraz poligynię niesiostrzaną, ale taką, w której kobiety pozostają ze sobą w związku pokrewieństwa;
- poligynię hierarchiczną i niehierarchiczną – uzależnioną od tego, czy któraś z żon jest ważniejsza od pozostałych i dzierży nad nimi władzę;
- poligynię uprzywilejowaną i nieuprzywilejowaną – uzależnioną od tego, czy wszyscy mężczyźni mogą zawierać związki poligyniczne, czy tylko wybrani z nich;
- poligynię rezydencjalną, semirezydencjalną i nierezydencjalną – uzależnioną od tego, gdzie mieszkają kobiety (razem, osobno, osobno, lecz w swoim pobliżu);
- poligynię otwartą i zamkniętą – uzależnioną od tego, czy związek jest otwarty na bliższe kontakty kobiet z mężczyznami spoza małżeństwa.
Zobacz także:
- Wysoko wrażliwa miłość i jej oblicza. Jak wygląda związek z osobą wysoko wrażliwą?
- Czy związek z narcyzem jest możliwy? Osobowość narcystyczna w relacjach
- Czy istnieje syndrom siódmego roku? "Po paru latach związku należy się spodziewać pewnego kryzysu"
Zobacz wideo: Nie ma miłości bez zazdrości? Dominika Tajner i Magdalena Chorzewska komentują
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Getty Images