Aby burza mózgów przyniosła spodziewane rezultaty, musi być starannie zaplanowana, a przy tym odpowiednio przeprowadzona, co wbrew pozorom nie należy do łatwych zadań. Co to jest burza mózgów i jak powinna wyglądać?
Burza mózgów – definicja
Technika burzy mózgów wywodzi się z psychologii społecznej. Ma ona na celu twórcze rozwiązanie postawionego problemu przez określoną grupę. Ta metoda aktywizacji powinna prowadzić do udoskonalenia decyzji podejmowanych przez grupę. Proces ten składa się z kilku etapów:
- określenia problemu, który trzeba rozwiązać;
- powołania członków grupy opracowującej rozwiązanie;
- zebrania pomysłów od uczestników spotkania;
- wstępnej analizy i oceny zgłoszonych pomysłów;
- wyboru najlepszego rozwiązania.
Etapy te mogą wyglądać różnie, a nawet dzielić się na podetapy, zależnie od ustaleń. Istnieją jednak pewne uniwersalne dla metody burzy mózgów założenia, które pozwoliły jej zdobyć wysoką skuteczność, a przy tym niesłabnącą popularność.
Metoda burzy mózgów – najważniejsze założenia
Pierwszą ważną zasadą skuteczności techniki burzy mózgów jest zebranie zróżnicowanej grupy dyskutantów. Co to oznacza? Powinny się w niej znaleźć osoby, które specjalizują się w różnych dziedzinach, jednak związanych z przedstawionym problemem, a także kilku amatorów. Przy czym ci ostatni powinni stanowić około jednej trzeciej grupy. Wynika to z założenia, że można od nich uzyskać nieszablonowe rozwiązania. Kolejną istotną rzeczą jest przygotowanie członków dyskusji na panujące w jej obrębie zasady:
- w pierwszym etapie rozmów żaden pomysł nie powinien spotykać się z krytyką;
- każdy ma prawo zgłosić swój pomysł bez narzucania sobie wstępnych ograniczeń, np. rozważania kosztów jego realizacji;
- gdy jedna z osób przedstawia swój pomysł, nie wolno jej przerywać;
- można nie tylko podawać własne pomysły, lecz także rozwijać te zaproponowane przez innych uczestników spotkania;
- każda osoba może zgłosić dowolną liczbę pomysłów;
- pomysły należy wyrażać wprost, bez umniejszających ich użyteczność wstępów, np. "wiem, że zajmie to dużo czasu, ale...", "rozwiązanie jest dość kosztowne, ale...", "wiem, że nie każdy się ze mną zgodzi, ale...".
Dopiero w kolejnych etapach można przejść do oceny przedstawionych pomysłów, by wreszcie wybrać ten najlepszy. W teorii burza mózgów jako metoda aktywizująca grupę wydaje się idealnym sposobem na pobudzenie kreatywności oraz odnalezienie nowych, czasem nietuzinkowych, za to skutecznych rozwiązań. Niestety, nie jest ona pozbawiona wad.
Zasady burzy mózgów – dlaczego nie zawsze się sprawdzą?
W przypadku burzy mózgów przykład z zakazanym wstępem do proponowanych rozwiązań już może wzbudzić pewne wątpliwości, co do skuteczności tej metody. Trudno bowiem sobie wyobrazić, że w ten sposób nie będą formułować wypowiedzi amatorzy wypowiadający się w obecności ekspertów lub podwładni zgłaszający pomysł przy swoich przełożonych. W praktyce w większości przypadków pojawi się skrępowanie, a nawet lęk przed prezentowaniem własnych propozycji. W efekcie aktywna podczas spotkania będzie tylko jedna grupa, bardziej obeznana w temacie lub zajmująca wyższe stanowiska. Innym zagrożeniem jest również skierowanie myślenia wszystkich uczestników spotkania na określone tory po usłyszeniu kilku pierwszych propozycji. Pomimo wielu zalet burzy mózgów zasady tej techniki nie sprawdzą się również w przypadku niektórych problemów, np. z dziedzin nauk ścisłych, które wymagają wiedzy eksperckiej.
Odwrócona burza mózgów, czyli jak zamienić wady w zalety
Niektóre problemy związane z powyższą techniką, jak np. skrępowanie przed podawaniem pomysłów przez niektórych jej uczestników, można wyeliminować, zmieniając nieco podejście. Jednym z ciekawszych rozwiązań jest zastosowanie odwróconej burzy mózgów. Co to jest? Zamiast zastanawiać się nad rozwiązaniem problemu, uczestnicy spotkania muszą wymyślić sposób na osiągnięcie odwrotnego celu. Dlatego zamiast szukać np. pomysłów na zwiększenie sprzedaży danego produktu, powinni postarać się znaleźć sposoby na jej zmniejszenie. W końcowej fazie wystarczy tylko wdrożyć odwrotność wybranej koncepcji.
Innym sposobem, który pozwoli jednocześnie wyeliminować problem sugerowania się pomysłami poprzedników, jest zapisanie swoich propozycji na kartkach. Na koniec należy oddać je osobie prowadzącej zebranie, która przetasuje listy tak, aby utrudnić wytypowanie autora danych idei, po czym zapisze wszystkie na tablicy. Jest to nieco bardziej czasochłonne od typowej burzy mózgów, jednak może przynieść doskonałe efekty, pozwalając każdemu uczestnikowi zebrania swobodnie podzielić się pomysłami.
To, na czym polega burza mózgów w swojej klasycznej wersji, może się nie sprawdzić w każdym zespole. Wystarczy jednak nieco zmienić jej zasady, by osiągnąć bardzo dobre wyniki i znaleźć skuteczne rozwiązanie problemu.
Zobacz także:
- Kombinowanie cechą Polaka? Psycholog: "Uważamy, że inni ludzie nie są godni zaufania"
- Skłonność do czarno-białego myślenia. "Teraz jest to zdecydowanie bardziej skomplikowane. Często ulegamy manipulacji"
- Sztuka odpuszczania a szczęście. "Umyka nam piękno, które jest w życiu"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: CaiaimageRafal Rodzoch/Getty Images