- Zaćmienie Księżyca - kiedy będzie miało miejsce?
- Fazy Księżyca i przebieg zaćmienia.
- Skąd bierze się czerwona barwa Księżyca?
- Jak obserwować zaćmienie Księżyca w Polsce?
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Zaćmienie Księżyca - kiedy będzie miało miejsce?
7 września będziemy mogli zaobserwować niezwykle interesujące zjawisko astronomiczne – całkowite zaćmienie Księżyca, widoczne również z terenów Polski.
W czasie tego wydarzenia nasz naturalny satelita skryje się w cieniu rzucanym przez Ziemię. W fazie całkowitej jego tarcza przybierze charakterystyczny czerwony odcień. Ponieważ maksymalna faza zaćmienia osiągnie wartość 1,36, Księżyc znajdzie się głęboko w cieniu naszej planety, co zwiększa szanse na intensywniejsze barwy.
Dodatkowo w tym czasie Księżyc będzie blisko perygeum swojej orbity, czyli punktu najbliższego Ziemi. Zjawisko to, występujące podczas pełni, określane jest mianem superpełni lub superksiężyca. Połączenie pełni, zaćmienia i bliskości Ziemi sprawi, że będziemy mogli podziwiać tzw. krwawy superksiężyc.
Fazy Księżyca i przebieg zaćmienia
Większość osób zna podstawowe fazy Księżyca – od nowiu, gdy jest on niewidoczny, po pełnię, kiedy cała jego tarcza jest oświetlona. Pełnia przypada wtedy, gdy Księżyc znajduje się po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce. To właśnie wtedy może dojść do zaćmienia, choć nie przy każdej pełni tak się dzieje. Orbita Księżyca jest bowiem lekko nachylona względem orbity Ziemi, dlatego nie zawsze przechodzi on przez cień naszej planety.
Wyróżnia się kilka rodzajów zaćmień: całkowite, częściowe i półcieniowe. Podczas zaćmienia całkowitego Księżyc w całości wchodzi w stożek cienia Ziemi, a bezpośrednie promienie słoneczne do niego nie docierają. W przypadku zaćmienia częściowego tylko fragment tarczy znajduje się w cieniu całkowitym, a reszta w półcieniu. Natomiast w trakcie zaćmienia półcieniowego Księżyc przechodzi jedynie przez półcień, co skutkuje nieco słabszym przyciemnieniem.
Przebieg wrześniowego zaćmienia przedstawia się następująco (czasu polskiego):
- początek zaćmienia półcieniowego – 17:28,
- początek zaćmienia częściowego – 18:27,
- start fazy całkowitej – 19:31,
- maksimum zjawiska – 20:13,
- koniec fazy całkowitej – 20:53,
- zakończenie zaćmienia częściowego – 21:56,
- koniec zaćmienia półcieniowego – 22:56.
Księżyc pojawi się nad horyzontem w Polsce około godziny 19:00, w zależności od regionu. Oznacza to, że zobaczymy go już podczas trwającego zaćmienia częściowego, a niedługo później rozpocznie się faza całkowita.
Skąd bierze się czerwona barwa Księżyca?
Czerwona barwa Księżyca widoczna podczas zaćmienia to efekt przechodzenia światła słonecznego przez atmosferę ziemską. Krótsze fale (np. niebieskie) są w niej silniej rozpraszane, natomiast dłuższe (czerwone) łatwiej przedostają się dalej i oświetlają powierzchnię Księżyca. Jego odcień i intensywność zależą od aktualnego stanu atmosfery naszej planety.
Jak obserwować zaćmienie Księżyca w Polsce?
Zaćmienie Księżyca będzie można dostrzec z Polski w momencie, gdy znajdzie się on nisko nad linią horyzontu. Taka sytuacja ma zarówno zalety, jak i pewne ograniczenia. Do plusów należy przede wszystkim jego atrakcyjność wizualna. Nisko położony Księżyc daje okazję do ciekawych ujęć fotograficznych z elementami krajobrazu, co jest szczególnie cenione w astrofotografii. Dodatkowo obserwując go tuż nad horyzontem, możemy mieć wrażenie, że wygląda na większy niż zwykle. W rzeczywistości jego rozmiar się nie zmienia – to tylko złudzenie optyczne, które sprawia, że widok wydaje się jeszcze bardziej imponujący. Kiedy Księżyc jest bardzo nisko, może też przybierać barwę pomarańczową lub czerwoną - podobnie jak Słońce podczas wschodu czy zachodu. Dzieje się tak dlatego, że jego światło przechodzi przez grubszą warstwę atmosfery, która mocniej rozprasza krótsze fale (niebieskie), pozostawiając te o dłuższej długości, czyli czerwone. Z drugiej strony, ta sama gruba warstwa powietrza powoduje zjawisko zwane ekstynkcją atmosferyczną – światło jest częściowo pochłaniane i rozpraszane, przez co obiekty astronomiczne blisko horyzontu wydają się ciemniejsze i mniej wyraźne. Dodatkowo widoczność może utrudniać obecność chmur na niskiej wysokości. Do obserwacji zaćmienia wystarczy wyjść na otwartą przestrzeń, z dala od miejskich świateł i przeszkód takich jak budynki czy drzewa. Wrażenia można wzmocnić, korzystając z lornetki lub teleskopu. Liczne instytucje – planetaria, ośrodki popularyzujące naukę czy kluby astronomiczne – często organizują wspólne pokazy uzupełniane o wykłady. W internecie również dostępne będą transmisje przygotowane przez pasjonatów i instytucje zajmujące się astronomią.
Szczegółowe informacje o zaćmieniach Księżyca oraz o innych zjawiskach astronomicznych w całym roku można znaleźć w "Almanachu astronomicznym" wydawanym przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Publikacja dostępna jest bezpłatnie pod adresem https://www.urania.edu.pl/almanach. Momenty poszczególnych etapów zaćmienia podane zostały na podstawie tego almanachu.
Zobacz także:
- Czarny Księżyc na zakończenie roku. Kiedy warto spojrzeć w niebo?
- Czy Księżyc ma pole magnetyczne? Naukowcy rozwiązali zagadkę
- Co oznacza w senniku księżyc w pełni i jak odczytywać taki sen?
Autor: Teofila Siewko
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Mariano Sayno/Getty Images