Z tego artykułu dowiesz się:
- toczeń - co to za choroba,
- typy tocznia,
- objawy tocznia,
- jak rozpoznać toczeń,
- toczeń - rokowanie - czy jest śmiertelny,
- leczenie tocznia,
- Światowy Dzień Tocznia - kiedy obchodzimy.
Toczeń - co to za choroba
Z rozpoznaniem tej ciężkiej, przewlekłej choroby żyje w Polsce około 20 tysięcy osób. Toczeń to choroba autoimmunologiczna, która potrafi wyniszczyć cały organizm i zaatakować różne narządy. W jej rozwoju istotną rolę odgrywa układ odpornościowy, który zamiast zwalczać wirusy i bakterie, rozpoczyna wytwarzanie autoprzeciwciał, czyli przeciwciał niszczących własne komórki i antygeny tkankowe, które uczestniczą w wywoływaniu stanu zapalnego w organizmie.
Obserwuje się m.in. przeciwciała przeciw DNA, przeciwjądrowe ANA czy przeciw białku Sm. Tym samym chorobie towarzyszą różne objawy, a osoby chorujące na toczeń cierpią z powodu zmian skórnych, gorączki, stanów zapalnych, aż po ostre zmiany mogące prowadzić do niewydolności narządowej. Charakterystyczny jest przebieg choroby, w którym naprzemiennie występują stany remisji i zaostrzenia.
Czynnikami sprzyjającymi nawrotom choroby są:
- infekcje,
- długotrwały stres,
- leki,
- promieniowanie ultrafioletowe,
- zmiany hormonalne.
Typy tocznia
Przyczyny wywołujące toczeń, nie są do końca znane. Specjaliści wskazują jednak, że na występowanie choroby wpływ mają czynniki natury genetycznej, środowiskowej i hormonalnej.
Wyróżniamy dwa podstawowe typy tocznia:
- skórny,
- układowy – może objąć skórę, stawy, mięśnie i prawie każdy organ lub układ ciała: nerki, serce, naczynia krwionośne, płuca, oczy, układ nerwowy, pokarmowy.
Skórny – charakteryzuje go wysypka, w różnych postaciach:
- ostry toczeń skórny - najczęściej występująca postać choroby, stanowi 70% przypadków. W jego wyniku na twarzy pojawia się wysypka obejmująca policzki i grzbiet nosa, kształtem przypominająca motyla. Zmiany mogą być także plamiste, grudkowe, pęcherzykowate i występować nie tylko na twarzy, ale i na szyi, dekolcie i przedramionach.
- podostry toczeń skórny - pojawiają się zmiany w kształcie obrączek z przejaśnieniem w środku lub łuszczące się grudki, najczęściej zlokalizowane są na tułowiu, ramionach i udach. Występuje u około 20% pacjentów.
- głęboka postać tocznia - na skórze twarzy i kończyn pojawiają się podskórne guzy. W okresie remisji znikają, pozostawiając wgłębienia.
- toczeń rumieniowaty krążkowy - około 1/4 pacjentów cierpi z powodu rumienia krążkowego, który wywołuje zanik, bliznowacenie i odbarwienie skóry.
- toczeń rumieniowaty noworodków - przyczyną jest występowanie u matki przeciwciał anty-Ro (SSA) lub anty-La (SSB), które przechodzą przez łożysko i mogą wywołać u dziecka objawy tocznia (ok. 3% ciąż). Rzadkim, ale groźnym jego powikłaniem jest wrodzony blok serca. Zwykle przebiega łagodnie i znika samoistnie do 6. miesiąca życia, gdy dochodzi do wypłukania przeciwciał matki z krwi dziecka.
- młodzieńczy toczeń układowy - zazwyczaj dotyka nastolatki w wieku 14-16 lat, znacznie częściej dziewczynki, niż chłopców, u tych drugich choroba ma jednak dużo cięższy przebieg. Zmiany występują gwałtownie, dużo trudniej i dłużej także się je leczy niż te występujące u osób dorosłych.
- toczeń polekowy - dotyka osoby między 55, a 70 rokiem życia. Najczęściej jest następstwem terapii lekami, takimi jak: hydralazyna, prokainamid, metylodopa, diltiazem oraz lekami przeciwgruźliczymi, przeciwmalarycznymi oraz przeciwpsychotycznymi.
Objawy tocznia
Wiele symptomów tocznia przypomina objawy innych chorób, mogą również pojawiać się i znikać, przez co diagnoza tocznia bywa trudna. Istotne jest aby zwrócić się po pomoc jak najszybciej. Ma to szczególne znaczenie w przypadku dzieci, bowiem toczeń może zagrażać ich życiu. Szybkie rozpoznanie i leczenie choroby poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko groźnych powikłań.
Do głównych objawów zaliczamy:
- duża męczliwość,
- podniesiona temperatura ciała, a nawet wysoka gorączka,
- silne i powracające bóle głowy, migreny,
- ból stawów i mięśni,
- zmiany skórne
- nadwrażliwość na światło,
- zapalenia błony śluzowej,
- wypadanie włosów,
- zaburzenia hematologiczne (niedokrwistość, obniżona liczba białych krwinek), nadciśnienie,
- uszkodzenie narządów wewnętrznych: nerki, płuca, serce oraz ośrodkowy układ nerwowy,
- depresja oraz inne zaburzenia neuro-psychiatryczne.
Jak rozpoznać toczeń
Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z wyżej wymienionych objawów lub odczujesz nagłe pogłębienie się dolegliwości skontaktuj się z lekarzem.
Toczeń jest trudny do zdiagnozowania, wymaga szeregu badań, między innymi:
- przeciwciała przeciwjądrowe,
- przeciwciała antyfosfolipidowe – należą do nich przeciwciała antykardiolipinowe, przeciwko ß2 glikoproteinie-1 i antykoagulant toczniowy,
- odczyn kiłowy – często w przebiegu choroby wynik jest dodatni, pomimo braku obecności kiły,
- wskaźniki stanu zapalnego - takie jak: OB, CRP, proteinogram, poziom składowych dopełniacza (C3c, C4),
- morfologia krwi,
- wskaźniki krzepnięcia,
- ocena funkcji nerek,
- ocena funkcji wątroby,
- lupus band test – jest to badanie wycinka skóry pod mikroskopem,
- kapilaroskopia – polega na badaniu pod mikroskopem wałów paznokciowych.
Toczeń rokowania - czy jest śmiertelny?
Toczeń jest choroba nieuleczalną. powrót do normalnego funkcjonowania w przypadku łagodnego i umiarkowanego przebiegu choroby jest możliwy dzięki zastosowaniu odpowiednich leków oraz przestrzeganiu zaleceń lekarza. W przypadku kiedy toczeń ma ciężki przebieg, konieczne jest leczenie szpitalne.
Śmiertelność wśród osób chorych na toczeń rumieniowaty układowy, nadal jest trzykrotnie wyższa niż u osób zdrowych. W chwili obecnej 90% pacjentów przeżywa 10 lat, to dwa razy więcej niż w latach 50. XX w.
Leczenie tocznia
Duże zróżnicowanie symptomów powoduje, że leki stosowane w leczeniu tocznia są bardzo zróżnicowane. Dlatego schemat leczenia tocznia jest więc indywidualnie dobierany do potrzeb pacjenta. Fotoprotekcja stosowana jest bardzo często z powodu występującej nadwrażliwości na światło. Światło słoneczne nie tylko zaostrza zmiany skórne, ale również sprzyja nawrotom choroby w okresach remisji, dlatego podstawą leczenia jest unikanie słońca. Skuteczne leki to między innymi stosowane miejscowo glikokortykosteroidy oraz retinoidy. Doustne leki stosowane w leczeniu tocznia, to także leki przeciwmalaryczne. Lekarz może zalecić także doustne steroidy oraz leki immunosupresyjne.
Światowy Dzień Tocznia - kiedy obchodzimy
10 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Tocznia. Szacuje się, że na świecie na toczeń choruje 5 mln ludzi, ale dokładna liczba chorych nie jest znana. W przeważającej większości chorują kobiety, jednak to u mężczyzn choroba skutkuje dużo cięższym przebiegiem. Na toczeń chorują wszystkie rasy i grupy etniczne, dwa razy częściej jednak, niż u osób rasy białej (kaukaskiej) diagnozowany jest u Azjatów, Afroamerykanów, Latynosów, oraz zamieszkujących Wyspy Pacyfiku. Światowy Dzień Tocznia obchodzony jest w celu podniesienia wciąż bardzo niskiej świadomości wśród społeczeństwa na całym świecie.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Objawem tocznia może być przewlekłe zmęczenie. Co jeszcze
- Astma - co to za choroba? Przyczyny, objawy, leczenie
- Badacze przeanalizowali DNA nowotworów. Dzięki temu leczenie raka ma być skuteczniejsze
Autor: Patrycja Sibilska
Źródło zdjęcia głównego: fizkes/Getty Images
