Zespół stresu pourazowego (PTSD) - co to jest?
Katarzyna Oleksik: Czym jest zespół stresu pourazowe i kiedy może wystąpić?
Joanna Klocek, terapeutka z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę: PTSD, czyli zespół stresu pourazowego, to reakcja, która występuje po bardzo stresującym, traumatycznym wydarzeniu. U osób, które mają za sobą takie doświadczenia, pojawiają się problemy z adaptacją oraz trudności w prawidłowym, dotychczasowym funkcjonowaniu.
Wojna w Ukrainie
Stres pourazowy może występować po doświadczeniach wojennych, kataklizmie, wypadku komunikacyjnym. Obserwuje się go również u osób, które były ofiarami przemocy (fizycznej, psychicznej, seksualnej), zostały napadnięte, zgwałcone, uprowadzone, torturowane czy więzione. Zespół stresu pourazowego może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Czy pojawia się u wszystkich dzieci, które mają za sobą trudne doświadczenia? Może trzeba mieć jakieś predyspozycje, żeby wystąpił?
Nie, to bardzo indywidualna kwestia. Co do predyspozycji, to PTSD częściej dotyka osoby pochodzące z dysfunkcyjnych środowisk, dzieci, które nie otrzymywały odpowiedniego wsparcia oraz opieki, nie mają bliskich relacji z dorosłymi oraz rówieśnikami. Bardziej narażone będą również osoby, które wykazują cechy typowe dla zaburzeń osobowości lub w dzieciństwie doświadczyły jakiejś traumy.
Trzeba jednak podkreślić, że sam fakt posiadania takich predyspozycji nie oznacza, że u danej osoby pojawi się PTSD. Podobnie będzie w drugą stronę. Ktoś to ich nie ma, a pod wpływem jakiegoś niezwykle stresującego, trudnego wydarzenia może doświadczyć zespołu stresu pourazowego.
Zespół stresu pourazowego. Jak się objawia?
Jak się objawia? Co powinno zaniepokoić rodzica/opiekuna?
Dziecko, które doświadczyło bardzo silnego stresu, warto obserwować pod kątem jego zachowania, funkcjonowania, czy coś się w nim zmieniło. O tym, że dziecko zmaga się z zespołem stresu pourazowego, mogą świadczyć lękliwość, unikanie określonych sytuacji lub obiektów oraz osób, które wcześniej nie budziły w dziecku lęku czy niepokoju.
Zaniepokoić powinny także nagła wrażliwość na określone bodźce np. silnie lękowa reakcja na jakiś dźwięk, koszmary nocne związane z tematyką traumatycznego wydarzenia, powracające silne wspomnienia z traumatycznym zdarzeniem (flashbacki). Za zespołem stresu pourazowego mogą przemawiać także trudności z koncentracją, nadmierna czujność, trudności ze snem (zasypianie i podtrzymywanie snu), obniżony nastrój oraz niechęć do dotychczasowych aktywności.
Zespół stresu pourazowego u dziecka. Jak mu pomóc?
Jak pomóc dziecku? Jak wygląda leczenie i czy ono zawsze jest konieczne?
Leczenie jest konieczne, ponieważ objawy mocno utrudniają, a czasem wręcz uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie. PTSD – w pierwszej kolejności – leczy się psychoterapią. Jeśli to nie wystarcza – po konsultacji z psychiatrą – niezbędne może być wprowadzenie farmakoterapii.
Badania pokazują, że najskuteczniejszymi metodą leczenia PTSD są terapie oparte na ekspozycji oraz koncentracji na traumie, tzn. przetwarzanie traumy w postaci narracji, przeżywanie jej, konfrontowanie się z pojawiającymi emocjami oraz pokonywanie lęków. Celem terapii jest opanowanie i zmniejszenie objawów oraz powrót do prawidłowego funkcjonowania jak w okresie sprzed traumatycznego wydarzenia. Terapia może być indywidualna lub grupowa.
W przypadku dzieci, które doświadczyły traumy, w procesie leczenia niezwykle ważne jest wsparcie rodziców. Powinni oni aktywnie uczestniczyć w terapii, aby lepiej rozumieć objawy i funkcjonowanie dziecka. Muszą także wspierać dziecko i pomagać mu w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami.
Czy PTSD można całkowicie wyleczyć? Czy objawy mogą wrócić przy okazji innego trudnego doświadczenia?
Objawy stresu pourazowego są możliwe do całkowitego wyleczenia. Po odbyciu terapii osoba z PTSD może wrócić do prawidłowego funkcjonowania. Wie już, jak może sobie pomóc w trudnej, stresującej sytuacji. Jednak przy okazji innego traumatycznego doświadczenia objawy mogą, ale wcale nie muszą powrócić. W sytuacji, gdy objawy zespołu stresu pourazowego ponownie się pojawią, należy ponownie udać się specjalisty i skorzystać z jego pomocy.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Masaż Tuina łagodzi lęk i stres u dziecka. "Jest przyjemny i bardzo skuteczny"
- Rozmowa z kilkulatkiem o wojnie. Psycholożka zwraca uwagę, czego unikać
- Gwiazdor ukraińskiej telewizji miał okazję gotować dla Putina. "Wstydzę się tego"
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: kieferpix/Getty Images
