Co dziecko zapamiętuje z pierwszych lat życia? "Następuje wielkie przycinanie, czyli utrata neuronów"

Wspomnienia z dzieciństwa. Jak kształtuje się pamięć długotrwała u kilkulatka?
Źródło: Dzień Dobry TVN
Ile można zapamiętać w 5 minut?
Ile można zapamiętać w 5 minut?
Ile kosztuje wychowanie dziecka w Polsce?
Ile kosztuje wychowanie dziecka w Polsce?
Moc pierwszego dotyku
Moc pierwszego dotyku
Aktywnie i bezpiecznie z dzieckiem na dworze
Aktywnie i bezpiecznie z dzieckiem na dworze
Ja, Ty i Twoje dziecko – czyli zazdrość w patchworku
Ja, Ty i Twoje dziecko – czyli zazdrość w patchworku
Jak kontrolować dziecko w sieci?
Jak kontrolować dziecko w sieci?
Dziecko i pies – jak ich zaprzyjaźnić
Dziecko i pies – jak ich zaprzyjaźnić
Czego dziecko może nauczyć dorosłych?
Czego dziecko może nauczyć dorosłych?
Kiedy boli mały brzuszek
Kiedy boli mały brzuszek
Gdy ojciec walczy o dziecko…
Gdy ojciec walczy o dziecko…
Co zrobić, gdy dziecko się poparzy?
Co zrobić, gdy dziecko się poparzy?
Propozycje zabawek na Dzień Dziecka
Propozycje zabawek na Dzień Dziecka
Zabawa lalkami – jaki ma wpływ na rozwój dziecka?
Zabawa lalkami – jaki ma wpływ na rozwój dziecka?
Jak krzyk wpływa na rozwój dziecka?
Jak krzyk wpływa na rozwój dziecka?
Idealne buty na pierwszy spacer dla dziecka
Idealne buty na pierwszy spacer dla dziecka
Dziecko nie wie, jak ma widzieć
Dziecko nie wie, jak ma widzieć
Dzieci z ukraińskich domów dziecka w Polsce
Dzieci z ukraińskich domów dziecka w Polsce
Piniaty - Imprezowy hit wśród dzieci
Piniaty - Imprezowy hit wśród dzieci
Powrót wspomnieniami do pierwszych lat życia sprawia nie lada trudność, a czasami jest wręcz niemożliwy. Znikome obrazy, które zachowujemy z tego okresu w głowie, są albo bardzo zamglone, albo wykreowane wyłącznie na podstawie zdjęć bądź zasłyszanych, przytaczanych podczas rodzinnych spotkań opowieści. W jakim wieku kształtuje się pamięć długotrwała? Co decyduje o tym, które zdarzenie ma szansę pozostać w umyśle małego dziecka na stałe? O wynikach badań nad pamięcią porozmawialiśmy w dziendobry.tvn.pl z psycholog Klaudią Bartoszewską.

Amnezja dziecięca. Kiedy u dziecka wykształca się pamięć długotrwała?

Berenika Olesińska, redaktorka dziendobry.tvn.pl: "Głowa bez pamięci to twierdza bez garnizonu" - miał mawiać Napoleon Bonaparte. "Każda sekunda życia jest warta kilku milionów lat pamięci" - czytamy w powieści "Poczwarka" Doroty Terakowskiej. A co o pamięci twierdzą naukowcy? Jakie są według nich etapy rozwoju mechanizmu zapamiętywania, które możemy dostrzec u dzieci?

Klaudia Bartoszewska, psycholog z Centrum Medycznego CMP: Badania na temat pamięci są nadal częstym przedmiotem eksploracji. Od 8-9 miesiąca życia kształtuje się hipokamp [element układu limbicznego i struktura umieszczona w płacie skroniowym - przyp. red.], który przetwarza świeżą pamięć na pamięć długotrwałą. Rebecca Knickmeyer z University of North Carolina wykazała, że w pierwszym roku życia objętość mózgu zwiększa się o 101%, ale jednocześnie wielu badaczy dowodzi, że do ok. 3,5. roku życia człowiek nie wykształca wszystkich zasobów poznawczych koniecznych do przetwarzania informacji. Eunhui Lie i Nora Newcombe z Temple University w Filadelfii w 1999 roku udokumentowały, że większość 11-latków nie pamięta twarzy kolegów ze swojej najmłodszej grupy przedszkolnej.

Od jakiego wieku kształtuje się więc pamięć długotrwała, którą posługujemy się w dorosłości? Czy możemy sprecyzować, kiedy dzieci zaczynają magazynować w głowie pierwsze wspomnienia?

Qi Wang z Cornell University twierdzi, że granicznym wiekiem pamięci długotrwałej jest 5. rok życia.  Na podstawie aktualnych badań pewne jest, że w znakomitej większości nie pamiętamy sytuacji do 3. roku życia.

Jaki jest tego powód?

Nie pamiętamy ich z powodu amnezji dziecięcej. Do ok. 3,5. roku życia mózg intensywnie rośnie. Nie ma struktur poznawczych służących do utrwalania. Według Mai Abitz noworodki mają o ponad 40% więcej neuronów niż dorośli. Podczas intensywnego wzrostu następuje wielkie przycinanie, czyli utrata najmniej wykorzystywanych neuronów i połączeń synaptycznych, które sprzyjały chaotycznemu odbieraniu świata. Ich utrata wiąże się również z utratą wspomnień. Wielkie przycinanie ma na celu zwiększenie pojemności, wydajności oraz usprawnienie mózgu, dostosowanie go do biologii, uwarunkowań i środowiska człowieka.

Wspomnienia z dzieciństwa - jakie zdarzenia mamy szansę zapamiętać?

W dużym uproszczeniu można uznać, że dzieci wyrzucają z pamięci to, co nie jest im potrzebne i przeszkadza w dalszym rozwoju. Dlaczego więc mimo amnezji dziecięcej jesteśmy w stanie przypomnieć sobie wyrywkowo niektóre istotne wydarzenia? Co o tym decyduje?

Zapamiętujemy sytuacje znaczące, te związane z silnymi emocjami. Zapamiętaniu dodatkowo sprzyja rozumienie i dostrzeganie sensu zdarzenia. Z drugiej jednak strony częstym zjawiskiem jest wypieranie wspomnień związanych ze stresem.

Czy to oznacza, że łatwiejsze przyswajanie pozytywnych bodźców to nasza naturalna, podświadoma reakcja, a umysł staje się swoistym obrońcą przed traumami?

Mózg dąży do równowagi, a w codziennym życiu otaczani jesteśmy negatywnymi informacjami, stąd tendencja do pamiętania dobrych rzeczy.

Pamięć to integralny element naszego życia, który jednak czasami zawodzi. Dlaczego niektóre wspomnienia ulatują w otchłań i trudne je przywrócić?

To normalne. Niewydobywane wspomnienie zaciera się. Czasem proces zapamiętywania jest utrudniony w wyniku interferencji, kiedy jedno wspomnienie przeszkadza w zapamiętaniu kolejnego oraz gdy wydarzenie jest obojętne lub dzieje się wiele rzeczy w jednej chwili.

Czy istnieje możliwość, że rzekome wspomnienia z dzieciństwa są jedynie kadrami wykreowanymi na podstawie przekazywanych przez inne osoby opowieści?

Tak. Człowiek jest jednostką podatną na generowanie fałszywych wspomnień. Istnieje wiele badań dotyczących konfabulacji i błędu monitorowania, czyli stwierdzenia od kogo dane wspomnienie pochodzi - od nas samych czy bliskich. Często ten zabieg podtrzymywany jest przez powtarzaną w kręgu bliskich historię, zdjęcia lub po prostu samą chęć kumulowania wczesnych wspomnień.

Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.

Zobacz także:

podziel się:

Pozostałe wiadomości