Zacznijmy jednak od tego, czym tak właściwie są alergeny w żywności. Są to białka, które wchodzą w skład produktów spożywczych, a przez organizm traktowane są jako wrogie komórki. Wywołują reakcję immunologiczną w organizmie, na skutek której dochodzi do wyzwolenia reakcji alergicznej bądź rozwoju nietolerancji pokarmowej. Warto wiedzieć, że jest ona efektem częstego spożywania alergenów.
Najczęstsze alergeny pokarmowe
W 1999 roku w Kodeksie Żywnościowym zawarto listę 8 pokarmów najczęściej wywołujących alergie pokarmowe. Znalazły się na niej:
- jaja,
- mleko krowie,
- orzechy (laskowe, włoskie, nerkowca, brazylijskie),
- orzeszki arachidowe,
- owoce morza,
- pszenica,
- ryby,
- soja.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Jak skutecznie walczyć z alergią?
Charakterystyka najczęstszych alergenów w żywności
Alergeny w jedzeniu to białka, przez co łatwo zapamiętać dzięki skojarzeniom (nie ma to jednak odzwierciedlenia w rzeczywistości), że częściej niż żółtko uczula białko jajka. Im bardziej przetworzone (w tym termicznie) jest jajko, tym mniejsze ma właściwości alergizujące, dlatego majonez może wywołać silną reakcję alergiczną, a jajko ugotowane na twardo nie będzie uczulać. Warto zapamiętać, że najczęściej taka alergia występuje u małych dzieci.
Mleko jest najpopularniejszym w Polsce alergenem. Uczulenie na nie najczęściej dotyka dzieci, które odporności na alergeny nabierają po ukończeniu 3. roku życia, jednak mimo to zmaga się z nim także spory odsetek dorosłych. W przypadku alergii mleko nie powinno być spożywane w żadnej formie – ani na surowo, ani jako dodatek do napojów, a także po przetworzeniu, np. alergeny w lodach wciąż są aktywne.
Orzechy, podobnie jak mleko, są bardzo popularnym w naszym kraju alergenem. Najsilniejsze właściwości alergizujące mają orzechy rosnące na drzewach – głównie orzechy nerkowca, laskowe, włoskie oraz migdały i piniowe. Należy także zwrócić uwagę na właściwości alergizujące popularnych aktualnie orzechowych napojów roślinnych, stanowiących wegańską alternatywę dla mleka krowiego. Są one równie silnie uczulającym składnikiem.
Orzeszki arachidowe zostały uwzględnione w tej liście osobno ze względu na ich alergizujący potencjał – jest on dużo większy niż pozostałych orzechów, oraz sposób rośnięcia. Orzeszki ziemne to roślina strączkowa, która rośnie pod ziemią. Stanowią nie tylko bardzo popularną przekąskę, lecz także są częstym dodatkiem do potraw i produktów spożywczych.
Owoce morza są bardzo silnym alergenem, jednak uczulenie na ich białka jest w Polsce relatywnie rzadkie. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że nawet minimalna dawka alergenu może wywołać groźny dla życia wstrząs anafilaktyczny.
Pszenica jest jednym z najczęściej alergizujących zbóż, które zawierają gluten. Do tej grupy należą także jęczmień, orkisz, owies, pszenica, pszenżyto i żyto. Te alergeny są w pieczywie i makaronach, ale też m.in. w pasztetach, ciastkach, gumach do żucia, a także w piwie. Lista ta jest jednak dużo dłuższa
Częstszym alergenem niż owoce morza są ryby – zwłaszcza morskie. Warto zwrócić uwagę na to, że podobnie jak w przypadku innych alergenów w żywności, lista ta obejmuje także ryby w przetworzonej formie oraz występujące jako dodatek np. w sosach. Nawet ich minimalna ilość może wywołać reakcję alergiczną.
Ostatnim z określonych w Kodeksie Żywnościowym alergenów jest soja. Najczęściej wywołuje ona reakcje alergiczne u Azjatów. Dla Europejczyków z reguły nie jest szkodliwa, jednak nie należy wykluczyć wystąpienia uczulenia na nią u mieszkańców naszego kraju.
Pozostałe 6 częstych alergenów w jedzeniu
W ostatnich latach ujawniono duży potencjał alergizujący selera. To właśnie alergie na to warzywo są najczęstsze spośród wszystkich jarzyn. Uczulają wszystkie jego części, zarówno w formie surowej, jak i przetworzonej.
Poza tym warto uzupełnić tę listę o dwutlenek siarki, który nie stanowi często przyczyny uogólnionej reakcji alergicznej, ale jest dodawany do przeróżnej żywności, dlatego osoby ze skłonnościami do alergii pokarmowych i nietolerancji powinny zachować ostrożność.
Częstym alergenem w żywności jest także łubin. Jego potencjał alergizujący został odkryty stosunkowo niedawno. Na liście silnych alergenów znajdują się także: musztarda, a co za tym idzie jej główny składnik, czyli gorczyca, ziarna sezamu oraz mięczaki.
Alergeny pokarmowe – rozporządzenie
Lista 14 najczęściej uczulających alergenów, które wymieniono powyżej, została umieszczona w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Producenci żywności oraz restauratorzy zobowiązani są do umieszczania informacji o ewentualnej zawartości każdego z 14 popularnych alergenów w swoich potrawach.
Zobacz także:
- Alergia atakuje w każdym wieku. "Zacząłem kichać, płakać, nie mogłem nabrać powietrza"
- Do czego może prowadzić nieleczona alergia? "W Polsce około 120 przypadków rocznie kończy się zgonem"
- Co to jest alergia krzyżowa i jak sobie z nią radzić? Ekspertka poleca diety rotacyjne
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Kinga Krzeminska/Getty Images
