Znane są różne rodzaje płaskorzeźb, w zależności od technik wykonania. Możemy ją zarówno kupić, jak i zrobić samodzielnie. Zanim dokonamy wyboru – usystematyzujmy swoją wiedzę.
Kultura i sztuka
Płaskorzeźba. Co to jest?
Relief to inna nazwa płaskorzeźby. Określa się tak kompozycję rzeźbiarską, która została wykonana na płycie z pozostawieniem na niej tła. Wypukły obraz uzyskuje się za sprawą rzeźbienia, kłucia lub odlewania. Zwykle płaskorzeźby to ozdoby domowe, ale niektóre z nich urastają do rangi dzieł sztuki.
Płaskorzeźba – relief. Rodzaje (w zależności od techniki wykonania):
- rzeźbione (np. płaskorzeźby sakralne: Jezus, Matka Boska, anioł),
- odlewane (np. konie),
- kute (np. płaskorzeźba grecka),
wykonywane chemigraficznie (np. kwiaty).
Płaskorzeźba w drewnie
Ponoć struganie w drewnie jest doskonałym lekarstwem na stres. Jeśli pociąga nas majsterkowanie, może to być zajęcie właśnie dla nas. Jest to ponoć jedno z najstarszych rzemiosł artystycznych. Czasy jego największego rozwoju przypadają na okres gotyku i baroku.
Jakie drewno wybrać?
Jeśli dopiero zaczynamy przygodę z rzeźbieniem w drewnie, to najlepszym surowcem będą lipa i bukszpan – są drewnem miękkim i z łatwością można rzeźbić w nim narzędziami. Do tego zajęcia potrzebujemy zestawu dłut – pamiętajmy, żeby były one różnej wielkości, np. małe dłuta służą do wykańczania detali. Na początku wystarczą trzy dłuta: płaskie, łukowate i tak zwana V-ka. Potrzebny też będzie podbijak, którym może być po prostu gumowy młotek.
Płaskorzeźby na ścianę – z drewna
Gdy chcemy stworzyć płaskorzeźbę z drewna, najpierw wybrany kawałek, na którym będziemy rzeźbić, należy dokładnie wygładzić papierem ściernym. Warto wcześniej przygotować sobie projekt płaskorzeźby – zacznijmy od zwykłego szkicu na kartce. Teraz czas na etap właściwy, czyli wykonanie. Weźmy największe dłuto i nadajmy rzeźbie główny kształt. Później stopniowo sięgajmy po mniejsze narzędzia, aby rzeźbić coraz mniejsze elementy. Gdy kształt naszej płaskorzeźby będzie gotowy, należy zanurzyć ją w acetonie. Następnie dzieło powinno zostać pomalowane, najlepiej olejem lnianym albo duńskim – pamiętajmy, by zrobić to dokładnie, najlepiej przy użyciu małego pędzelka. Dzięki temu działaniu nasza rzeźba zostanie zakonserwowana ‒ nie będzie wysychać, a drewno stanie się ciemniejsze. Ostatni etap to wybór dogodnego miejsca dla naszego dzieła. W czasie rzeźbienia należy pamiętać o trzech podstawowych zasadach:
- Nie należy pchać dłuta po drewnie jedną ręką.
- Nie wolno trzymać wolnej ręki na drodze dłuta.
- Nie należy także ciągnąć dłuta po materiale, kierując ostrzem w swoją stronę.
Płaskorzeźby ścienne z gipsu
Dobrym pomysłem może być także użycie gipsu jako materiału do rzeźbienia. Nie jest to ani bardzo czasochłonne, ani kosztowne. Możemy ją stworzyć dzięki różnym przedmiotom. Pomocna może być gałązka zerwana z drzewa, sztuczny kwiat lub jakiś drewniany kształt – wszystko może się przydać. Najpierw wlejmy wodę do naczynia i wsypmy gips. Następnie poczekajmy chwilę, aż gips nasiąknie – wtedy zacznijmy mieszać. Należy to czynić powoli, żeby masa nie wypełniała się bąbelkami powietrza. Gips powinien osiągnąć konsystencję zbliżoną do gęstej śmietany. Następne kroki należy podjąć już na samej ścianie. Trzeba do niej przymocować paski tektury za pomocą taśmy klejącej – w ten sposób wyznaczymy sobie pole (np. prostokąt lub koło). Następnie pole to za pomocą szpachli należy wypełnić wcześniej przygotowanym gipsem. Gdy gips zacznie się wiązać, trzeba odcisnąć w nim właściwe wzory, np. skrawki materiału z nietypową fakturą, sznurek, taśmę czy cokolwiek innego, co zapewni nam interesujący kształt. Gdy nasza rzeźba wyschnie, można pomalować ją farbami razem ze ścianą. Tym sposobem mogą powstać naprawdę wspaniałe płaskorzeźby na ścianę.
Płaskorzeźba – przykłady
Z gipsu można na przykład przygotować bardzo estetyczną rzeźbę ptaszka, który siedzi na gałęzi. Wystarczy mieć suchą gałąź i przymocowanego do niej drewnianego ptaszka. Całość trzeba następnie zamoczyć w gipsie sztukatorskim. Fragmenty naszej rzeźby, które będą przymocowane do ściany, należy posmarować klejem montażowym i przymocować. Można użyć też kilku gwoździ, by utrzymały ozdobę. Gwoździe i drut należy następnie zamaskować przy pomocy gipsu. W ten sposób może powstać też interesująca owalna płaskorzeźba. Można też osiągnąć ciekawy efekt, wykorzystując sztuczne kwiaty (powinny być wykonane z materiału – na plastikowych gips się nie utrzyma). Należy zamoczyć sztuczne kwiaty w masie gipsowej i pozostawić do wyschnięcia. Później trzeba odczepić sztuczną łodygę i w jej miejsce włożyć gwóźdź o główce wielkości otworu. Można także zanurzyć kwiaty, odciąć łodygi, a kwiaty zamocować przy pomocy pistoletu tapicerskiego do kawałka płyty (pomalowanego wcześniej farbą) – zszywki należy wtedy zamaskować gipsem. Tym sposobem zyskujemy świetną płaskorzeźbę na ścianę. Płaskorzeźby ścienne, niezależnie od techniki wykonania, mogą być piękną ozdobą wielu wnętrz. Szczególnie dobrze wyglądają kompozycje, które przedstawiają luźne położenie kilku kwiatów. Najważniejsze, by płaskorzeźba była estetyczna, a przede wszystkim własnoręcznie przez nas wykonana.
Zobacz także:
- Czym są płyty winylowe i jak można je odtwarzać?
- Gitara basowa dla początkujących. Co warto wiedzieć?
- Bransoletki na rzemyku są ponadczasowe i uniwersalne – zrób je samodzielnie
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: © Philippe LEJEANVRE/Getty Images
