Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Barbórka - co to za święto, kiedy jest obchodzone i jaka jest jego historia?
Dawniej 4 grudnia obchodzono wspomnienie Świętej Barbary z Nikodemii, która jest patronką dobrej śmierci i trudnej pracy. W tym dniu również Barbary obchodziły swoje imieniny. Święta została patronką górników w XVIII wieku w Polsce, a w drugiej połowie XX wieku dzień obchodów religijnych zmieniono na Dzień Górnika i z tej okazji rozpoczęto organizowanie festynów i zabaw związanych z wszystkimi zawodami, które zajmują się wydobyciem podziemnych złóż.
Pierwsze obchody święta datowane są na 1354 rok w dokumencie księcia oświęcimskiego, Janusza. Na początku znana była pod nazwą Barbora. Pod jej opiekę uciekają się wszyscy, którzy ryzykują swoje życie podczas pracy, gdyż jest ona patronką dobrej śmierci.
Czy Barbórka to dzień wolny od pracy dla górników?
Barbórka to uroczysty dzień dla górników, w związku z tym jest to dzień wolny od pracy. Pracodawca górniczy ma obowiązek w okresie rozliczeniowym 4 grudnia zaznaczyć jako święto. Osobom, które z różnych powodów muszą zostać na swoim stanowisku pracy - należy się dodatkowe wolne. W tym roku Barbórka wypada w poniedziałek.
Historia Świętej Barbary i Barbórki
Kult świętej Barbary zaczął się szerzyć, w VIII wieku jej imię umieszczono w kalenarzu Kościoła Greckiego pod datą 4 grudnia. Zgodnie z historią św. Barbara urodziła się pod koniec III wieku na terenach obecnej Turcji, w Nikomedii. Była długo wyczekiwanym dzieckiem, jedynaczką z pogańskiej rodziny, która odznaczała się niezwykłą urodą. Nie tylko była piękna, ale zgodnie z historią była również bardzo inteligentna i nie trzymały się jej choroby. Z tego względu wielu kandydatów ubiegało się o jej rękę, jednak Barbara odprawiała każdego. W tajemnicy przed swym ojcem, który zgodnie z legendą chciał uchronić ją przed zepsuciem i chrześcijaństwem, przyjęła chrzest i złożyła śluby czystości.
Mimo, iż próbowała swoją wiarę ukrywać, nie udało się i jej ojciec poznał prawdę. W gniewie skazał ją na samotność, zsyłając do wierzy, w której ją uwięził. Liczył bowiem, że córka porzuci wiarę, jednak ta była nieugięta, co spowodowało okrutny gniew opiekuna.
Ostatecznie, w związku z tym, że nie chciała się ona poddać woli ojca, a jednocześnie nie chciała wyrzec się wiary była torturowana, a ostatecznie ścięta na polecenie sądu przez swego ojca. Jej śmierć uznana została za męczeńską, a godnie z legendą w noc, kiedy odeszła z tego świata, odwiedził ją sam Bóg by udzielić komunii i wyleczyć rany.
Początkowo święto Barbórka było świętem religijnym, podczas którego odbywała się uroczysta poranna msza. Odprawiana była ona w kościele bądź w cechowni, odkąd święto zostało powiązane z górnikami. Uroczystość odbywać się powinna pod figurą samej św. Barbary.
W średniowieczu w dniu, kiedy obchodzono to święto, nie wolno było pracować. W tym czasie zrywano tzw. gałązki św. Barbary, czyli wiśni lub forsycji, które miały symbolizować dobrobyt lub niedługi ożenek w rodzinie. Zerwane gałązki należy wstawiano do wazonu, a te powinny były zakwitnąć na święta Bożego Narodzenia, co symbolizowało nadprzyrodzone poczęcie Jezusa i jego przyjście na świat. Tradycja ta wywoziła się z Tyrolu, Bawarii i Westaflii.
W Nadrenii św. Barbara przychodzi razem z Mikołajem i obdarza dzieci prezentami. Aby tak się stało, należy wystawić buty na parapet, tradycja ta nie przyjęła się jednak w Polsce. Barbórka przyjęła obecną formę dopiero w drugiej połowie XX wieku, kiedy rząd dążył do zeświecczenia państwa. W tym celu 4 grudnia organizowane były przeróżne festyny, mające na celu odwrócenie uwagi od religijnych podwalin święta.
Tradycje związane z Barbórką
Współcześnie praktykowaną tradycją jest pobudka przez dętą orkiestrę górników i ich rodzin. Tradycja ta sięga XVII wieku, kiedy orkiestry te maszerowały wokół górniczych osiedli. Współczesnie wciąż taki pochód rozpoczyna dzień.
Kolejną tradycją wciąż praktykowaną jest msza święta, a po niej akademia. Dawniej odbywała się ona w kopalni, gdzie orkiestra i górnicy ubrani w odświętne mundury składali sobie nawzajem życzenia, a dyrekcja składała podziękowania górnikom za ich pracę.
Inną tradycją, która poprzedzała samo święto, a była związana z górnikami były karczmy piwne (dla mężczyzn) i combry babskie (dla kobiet). Były one przeznaczone dla dozoru górniczego, a ich tradycja powstała dopiero w latach 80. XX wieku. Combry babskie są jeszcze późniejszą tradycją, gdyż pochodzą dopiero z lat 90. XX wieku.
Karczmy piwne odbywają się zgonie z pewnymi zasadami - uczestnicy siadają przy 2 długich stołach, podzieleni na młodszych i starszych pracowników (strzechów) i rywalizują między sobą na punkty. Imprezę rozpoczyna się przez odśpiewanie górniczego hymnu, a podczas uczty śpiewa się pieśni górnicze, nagradza się zasłużonych pracowników i wręcza się prezenty, które powinny nawiązywać do zeszłorocznej imprezy. Wszyscy uczestnicy powinni być ubrani w galowe mundury górnicze, kto złamie tę zasadę będzie ukarany zakuciem w dyby bądź piciem pisa w z solą.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Imieniny Barbary. Jakimi kobietami są Baśki?
- Codzienność wokół kopalni, o której się nie mówi. "Każdego dnia dzwonię, żeby się dowiedzieć, czy wszystko jest w porządku"
- Wielkie serce emerytowanego górnika. Mężczyzna przemierza na rowerze Europę, by pomóc chorej Liliance
Autor: Teofila Siewko
Źródło zdjęcia głównego: TVN 24/x-news