Zespół Roszpunki to zaburzenie, które pojawia się zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Charakteryzuje się tym, że chory wyrwa, a potem zjada swoje włosy. Skąd się bierze to zaburzenie? Jak można sobie z nim poradzić? O tym w rozmowie z serwisem dziendobry.tvn.pl opowiedziała Agata Kowalska, psycholog PsychoMedic.
Dalsza część tekstu znajduje się poniżej.
Zespół Roszpunki - co to za choroba?
Katarzyna Oleksik, dziendobry.tvn.pl: Co to jest zespół Roszpunki?
Agata Kowalska, psycholog PsychoMedic: Zespół Roszpunki to dość rzadkie zaburzenie. Objawia się ono trichotillomanią i trichofagą. Trichotillomania to kompulsywne wyrywanie włosów, a trichofagia ich jedzenie. Takie "nawyki" mogą spowodować, że w żołądku czy jelitach tworzą się kule z włosów, tzw. bezoary. Aby je usunąć, konieczna jest operacja.
Czy zespół Roszpunki rozpoznaje się dopiero wtedy, gdy chory trafia do szpitala z problemami ze strony układu pokarmowego? Czy też można go wychwycić wcześniej?
Jeśli ktoś intensywnie wyrywa sobie włosy, prędzej czy później zostanie to zauważone, ale to nie zawsze się udaje. Często pacjenci dobrze się maskują noszą kapelusze, czapki, ciemne okulary, żeby zasłonić ubytki owłosienia na twarzy, bo zdarza się, że pacjenci wyrywają sobie rzęsy lub brwi. Najczęściej dopiero pojawienie się objawów, takich jak bóle brzucha, zaparcia, utrata masy ciała, wymioty, nawracające biegunki, omdlenia czy zawroty głowy, skłania chorego do wizyty u lekarza. Jednak nie zawsze od razu udaje postawić prawidłową diagnozę. Co gorsza, takie badania jak rentgen czy USG nie zawsze wykrywają bezoar. Robią to dopiero rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa, a tych nie wykonuje się rutynowo.
Trzeba mieć świadomość, że konsekwencje zdrowotne zespołu roszpunki są bardzo poważne. Osoby cierpiące na to zaburzenie są narażone na poważne powikłania, takie jak owrzodzenia żołądka, zapalenie trzustki, wgłobienie jelita czy perforacja przewodu pokarmowego.
Zespół Roszpunki - u kogo diagnozuje się go najczęściej?
U kogo najczęściej pojawia się zespół Roszpunki?
Aż 30 proc. pacjentów z zespołem Roszpunki to małe dzieci lub nastolatki. Zaburzenie pojawia się też u dorosłych, częściej u kobiet, niż u mężczyzn.
Dlaczego niektóre osoby to robią? To jeden ze sposobów na regulowanie emocji?
Wyróżnia się trzy typu zespołu roszpunki. Pierwszy pojawia się u dzieci poniżej ósmego roku życia i ma najłagodniejszy przebieg. Dwa pozostałe typy to tzw. zautomatyzowany i tzw. skoncentrowany. Różnią się od siebie obrazem klinicznym i wymagają też innego leczenia. W typie zautomatyzowanym wyrywanie włosów i ich zjadanie jest mechaniczne. Chorzy często nie zdają sobie sprawy z tego, co robią. Natomiast typ skoncentrowany przypomina trochę zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. W tym przypadku konieczny jest bodziec wyzwalający, który prowadzi do epizodu zaburzenia.
Co może się przyczynić do wystąpienia zespołu Roszpunki?
Działają tu czynniki genetyczne, społeczne, psychologiczne. Zaburzenie może współwystępować z zaburzeniami lękowymi, odżywiania, obsesyjno-kompulsywnymi lub depresją. Czasem zespół roszpunki może być aktywowany przez trudne, traumatyczne doświadczenia. Dotyczy to pacjentów z typem skoncentrowanym i w ich przypadku doskonale sprawdza się terapia poznawczo-behawioralna. Do tego dochodzi farmakoterapia oraz treningi relaksacyjne.
Zespół Roszpunki - jak go leczyć?
Jak jest w typie zautomatyzowanym?
Ten typ stanowi około 75 proc. wszystkich przypadków. Wyrywanie i zjadanie włosów to wyuczony nawyk, który często poprzedza dotykanie lub bawienie się włosami. Mówi się, że mechanizm ten jest zbliżony do uzależnienia. Mimo że wyrywanie i zjadanie włosów pociąga za sobą negatywne konsekwencje, to chory nie potrafi się powstrzymać, co więcej przynosi mu to ulgę. Ten rodzaj zespołu roszpunki zaliczany jest do tej samej grupy zaburzeń co kleptomania. Dobrze sprawdza się tu terapia behawioralna.
Czy można wyleczyć zespół roszpunki?
Leczenie zespołu roszpunki powinno być interdyscyplinarne. Dobrze, aby stan zdrowia chorego kontrolowali chirurdzy, dermatolodzy (pomogą wyleczyć zmiany skórne) oraz psychiatrzy, psychoterapeuci. Z pomocą tych dwóch ostatnich specjalistów pacjent ma szansę uporać się z trudnościami i nauczyć się lepszego radzenia sobie z trudnymi emocjami, czy nadmiernym stresem. Psychoedukacja jest w tym przypadku niezwykle ważna. Dzięki niej w trudnej czy traumatycznej sytuacji pacjent ma szansę uniknąć nawrotu choroby.
Powiedziała Pani, że choroba ma podłoże genetyczne. Czy t oznacza, że może być dziedziczona?
Jeśli w rodzinie występuje trichotillomania oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, ryzyko zespołu Roszpunki znacząco wzrasta.
Zobacz także:
- Pracujesz albo mieszkasz z narcyzem? Nowe badania mogą cię zaniepokoić
- Uwaga na pseudoterapeutów. "Ludzie dają się wciągnąć w relację z kimś, kto nie bardzo wie, co robi"
- Kryzys psychiatrii dziecięcej i młodzieżowej w Polsce pogłębia się. Niepokojące słowa lekarza
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: Boy_Anupong/Getty Images