Obecnie nawet najmłodsi mają dostęp do urządzeń mobilnych. Często rodzice nie wiedząc co zrobić z nudzącą się pociechą, podsuwają jej smartfony i tablety. Jakie mogą być tego skutki?
Czym jest e-uzależnienie?
E-uzależnienie jest to uzależnienie od wszelkich czynności, które wykonuje się za pośrednictwem Internetu oraz przy wykorzystaniu smartfona, tabletu i komputera. Oznacza to, że w zakres tych uzależnień wchodzi nie tylko granie, ale również scrollowanie, hazard, a nawet zakupy. Jak wynika z raportu DIGITAL 2021, w Polsce z Internetu korzysta 85% populacji, czyli około 32 milionów obywateli, a 69% polskiej populacji korzysta z mediów społecznościowych. W social mediach spędzamy przeciętnie 2 godziny, a przy tym mamy około 8 profili na różnych platformach.
Uzależnienie od urządzeń mobilnych z dostępem do Internetu staje się faktem, a pandemia mogła zaostrzyć nasze problemy. Coraz częściej i chętniej sięgamy po telefon, sprawdzamy wiadomości, co się dzieje w sieci itd. Od tego już tylko niewielki krok do uzależnienia.
Zgodnie z raportem WHO dużym problemem jest uzależnienie od gier - zostało ono wpisane na listę Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych pod hasłem "gaming disorder". Także zakupy stanowią problem - zgodnie z CBOS aż 3,7% obywateli powyżej 15. roku życia zmaga się z problemem, jakim są kompulsywne zakupy, z czego 80% z tych osób to kobiety. Innym, dużym problemem jest uzależnienie od pornografii wśród nastolatków.
Z badań DIGITAL 2021 wynika, że w Internecie ogólnie spędzamy dziennie aż 6 godzin i 44 minuty, na oglądaniu programów i streamingu 2 godziny 16 minut, a na czytaniu wiadomości 1 godzinę 16 minut. Najmniej czasu spędzamy słuchając podcastów, bo tylko średnio 36 minut dziennie.
Jak wygląda uzależnienie od komputera możesz dowiedzieć się więcej tutaj: Jak rozpoznać uzależnienie od komputera?
Dlaczego media społecznościowe uzależniają?
Wydawać by się mogło, że rozmawianie i utrzymywanie kontaktu ze znajomymi czy czytanie wiadomości nie powinno powodować takich problemów. Prawda jest jednak inna. Dzieci już od najmłodszych lat nie tylko korzystają z Internetu, ale również prowadzą swoje konta społecznościowe, mimo, iż większość portali pozwala na założenie konta dopiero od 13. roku życia.
Powód, dla którego tak łatwo dochodzi do uzależnienia, jest banalnie prosty i pierwotny. Dawniej wszelkie informacje, a zwłaszcza o zagrożeniu, były nam niezwykle potrzebne - to od nich zależało nasze przeżycie. Organizm wykształcił zatem prosty mechanizm - za pozyskane informacje produkowane były endorfiny i pobudzany był ośrodek nagrody. Dzisiejszy natłok informacji jest zatem nie tylko przytłaczający, ale również uzależniający. Osoba powoli przyzwyczaja się do otrzymywania dużej porcji newsów i pragnie ich coraz więcej, to bardzo prosta droga do kompulsywnych zachowań.
To dopamina jest głównym powodem naszych problemów - scrollowanie Facebooka, zdobywanie lajków i uwagi powoduje uruchomienie się ośrodka nagrody. Każdy lubi być nagradzany, więc szybko odczuwa się potrzebę robienia tego często. Jako przykład mechanizmów, które najlepiej uzależniają jest infinite scroll, czyli niekończąca się ściana wiadomości w social mediach, stale dostarcza ona niewiadomych, oczekiwania, a ostatecznie nagród, które powodują uwolnienie dopaminy.
O uzależnieniu dzieci od Internetu możesz przeczytać tutaj: Uzależnienie od Internetu i jego skutki. Jak rozpoznać symptomy u dziecka?
Rozpoznanie i skutki e-uzależnień
W efekcie z powodu uzależnienia wiele osób rezygnuje z codziennego życia, ma problemy z normalnym funkcjonowaniem i zaniedbuje życie towarzyskie. W związku z tymi problemami powstały nowe pojęcia, które mają obrazować współczesne problemy.
Są to:
- Fear of missing out (FOMO) - czyli strach przed byciem pominiętym lub przed tym, że coś nas ominie,
- phubbing - czyli ignorowanie swojego rozmówcy podczas interakcji fizycznej poprzez ciągłe zerkanie w telefon i "wsiąkanie" w platformy społecznościowe, wiadomości itd.,
- zespół stresu elektronicznego - który wywołany jest przez nadmierną ekspozycję na niebieskie światło emitowane przez urzadzenia elektryczne, a prowadzi do bezsenności i bólu głowy,
- Zoom Fatugie - czyli zespół zdalnego przemęczenia, jego nazwa wzięła się od spotkań na platformie zoom, a spowodowany jest zbyt dużą ilością czasu, jaki spędza się na wideorozmowach.
O uzależnieniu można mówić, kiedy pojawiają się trzy z sześciu objawów: natrętnej i kompulsywnej potrzeby wykonywania zachowań nałogowych, upośledzenie kontroli swoich zachowań związanych z uzależnieniem - niemożność powstrzymania się, zaniedbywanie innych źródeł przyjemności, np. spacerów, fizycznych kontaktów ze znajomymi, ignorowanie strat spowodowanych nadmiernym oddawaniem się uzależnieniu, zespół odstawienny oraz coraz częstsze wykonywanie zachowań nałogowych.
Najgorszym skutkiem uzależnienia może być śmierć. W Polsce wdrożono już obostrzenia, które mówią, że pieszy, wchodząc na przejście nie może korzystać z telefonu, który mógłby go rozpraszać. Tak samo kierowcy nie mogą korzystać z telefonu podczas jazdy, jednak poczucie konieczności sprawdzania mediów społecznościowych i wiadomości często wygrywa. Wystarczy chwila, by nie zauważyć pieszego wchodzącego na przejście, innego samochodu zajeżdżającego drogę czy czerwonego światła. Z powodu korzystania z telefonów podczas prowadzenia, które z angielskiego nazywa się distracted driving, w Stanach co roku ginie 3 tysiące ludzi.
O uzależnieniu o gier komputerowych u dzieci przeczytasz tutaj: Ekspert ostrzega: "Uzależnienie od gier komputerowych działa na mózg jak kokaina". Z tym problem boryka się coraz więcej uczniów
Zobacz wideo: Uzależnienie - kiedy jedna decyzja może zmienić życie
Autor: Teofila Siewko
Źródło: Women's Health/DIGITAL 2021
Źródło zdjęcia głównego: Dangubic/Getty Images