Czym jest afazja
Afazja (z greckiego - "niemota") to zaburzenie mowy, które powstaje w wyniku uszkodzenia mózgu. Nie jest chorobą, a zespołem objawów towarzyszących temu uszkodzeniu. Może być to również całkowite zaburzenie mechanizmów odpowiedzialnych za mowę u człowieka, który wcześniej nie miał takich problemów. Afazja nie jest niedowładem, paraliżem ani niedoczulicą mięśni artykulacyjnych mowy (taki stan zalicza się do dyzartrii). Zaburzenie dotyczy bezpośrednio funkcji językowych, a nie motorycznych czy słuchowych.
Choroba to nie moda
Afazja powstaje w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Do jego najczęstszych przyczyn można zaliczyć uraz czaszkowo-mózgowy, udar mózgu oraz proces ekspansywny lub neurodegeneracyjny, który prowadzi do otępienia. W związku z tym może towarzyszyć wielu chorobom, alzheimerowi czy demencji. Afazja może powstać nie tylko po uszkodzeniu tzw. "ośrodków mowy", które znajdują się na lewej półkuli, ale również przy uszkodzeniu prawej półkuli, struktur podkorowych i wzgórza.
Rodzaje afazji i ich symptomy
Klasyfikacji afazji jest wiele, najpopularniejszy podział rozróżnia je na afazję Broki i Wernickiego.
Afazja Broki występuje wtedy, kiedy człowiek rozumie, co się do niego mówi, jednak nie jest w stanie nic powiedzieć. Wyjątek stanowią wulgaryzmy podczas dużego napięcia emocjonalnego. Występuje w sytuacji uszkodzenia ośrodka Broki. Przy tym zaburzeniu osoba:
- nie mówi spontanicznie,
- ma poważne trudności w powtarzaniu wypowiadanych słów,
- ma trundości z nazywaniem pokazywanych rzeczy,
- nie jest w stanie czytać i pisać.
Afazja Wernickiego występuje u osób, u których uszkodzona została okolica Wernickiego, nazywana czuciowym ośrodkiem mowy i znajduje się w tylnej części górnego zakrętu skroniowego lewego. Pacjenci z tego rodzaju afazją są w stanie mówić prawie normalnie - wysławiają się, chociaż niespójnie. Nie są w stanie też zrozumieć ani mowy własnej ani innych osób. W tej sytuacji zaburzone jest to, co pacjent mówi, a nie sam sposób mówienia. Daje to efekt, jakby człowiek dobierał słowa losowo, zdania nie mają sensu.
Do symptomów afazji Wernickiego zalicza się:
- umiejętność czytania ze zrozumieniem,
- zaburzone pisanie,
- trudności z powtarzaniem słów i fraz,
- upośledzenie rozumienia mowy,
- nadmierne stosowanie neologizmów i wymyślonych słów,
- niespójna mowa - nie ma ona sensu lub nie tworzy spójnej myśli,
- mowa biegła z typową prozodią i intonacją,
- nieświadomość swoich błędów.
Klasyfikacja afazji
Najbardziej popularną, najprostszą i najczęściej używaną w medycynie jest klasyfikacja Weisenburga i McBride'a. Zgodnie z nią wyróżnia się:
- afazję ruchową - kiedy dominującymi objawami są te z zaburzeniami mówienia,
- afazję sensoryczną lub czuciową - kiedy dominującymi objawami są zaburzenia rozumienia
- afazja mieszana, inaczej czuciowo-ruchowa - kiedy występują zaburzenia mówienia i rozumienia,
- afazja globalna - kiedy występuje prawie całkowita lub całkowita niezdolność zarówno mówienia, jak i rozumienia,
- afazja amnestyczna - kiedy główny problem dotyczy trudności z nazywaniem rzeczy oraz odnajdywaniem potrzebnych słów podczas rozmowy.
Afazja u dzieci
Afazja u dzieci może być spowodowana uszkodzeniem mózgu lub przejściem takich chorób zakaźnych, jak: zapalenie opon mózgowych, choroba Heinego-Medina, dur, błonica, płonica, grypa, krztusiec, odra i ospa. W przypadku dzieci objawy afazji nie są tak zróżnicowane ze względu na wciąż trwający rozwój psychofizyczny. Mogą pojawić się problemy z mową, przyswajaniem pisania oraz czytania. Jeśli do uszkodzenia doszło przed rozwojem mowy, to mowa o alalii, a nie afazji.
U dzieci afazja ma większe szanse na cofnięcie się.
Jak leczyć afazję
Afazja leczona jest przede wszystkim terapią logopedyczną. Powinna ona być dostosowana do charakteru zaburzeń mowy i ich stopnia. W tym celu ćwiczy się zaburzone funkcje, aby wykorzystać rezerwy tkwiące w uszkodzonej okolicy mózgu. Jeśli nie jest to możliwe i terapia nie przynosi rezultatu, stosowane są tzw. metody pośrednie, które włączają dodatkowe funkcje zastępcze.
Czy afazję może się cofnąć?
Dzięki odpowiedniej terapii logopedycznej możliwe jest cofnięcie zaburzeń mowy lub ich zniwelowanie. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których uszkodzenie mózgu jest niewielkie. W łagodnych przypadkach mowa może powrócić samoistnie po 1-3 miesiącach. W przypadku cięższych udarów praca nad przywróceniem chociaż części utraconych zdolności może trwać latami i pacjent może nigdy nie osiągnąć poprzedniej biegłości.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Jak poprawić pracę naszego mózgu? "Ważne jest, by samemu stawiać sobie wyzwania"
- Zmiany neurologiczne po przejściu COVID-19. "Co trzeci ozdrowieniec dalej odczuwa skutki choroby"
- Światowy Dzień Mózgu. Polskie Towarzystwo Neurologiczne apeluje: "Liczba pacjentów wciąż rośnie, a grono neurologów niestety się zmniejsza"
Autor: Teofila Siewko
Źródło: psychologia.edu.pl
Źródło zdjęcia głównego: FatCamera/Getty Images