Wielkanoc jest świętem ruchomym, dlatego co roku pojawiają się pytania dotyczące tego, ile trwa Wielki Post, kiedy się zaczyna, a także kiedy przypada Wielkanoc. Odpowiadamy na najważniejsze pytania
Kościół i religia
Wielki Post 2024
Wielki Post w 2024 rozpoczął się w środę 14 lutego i potrwa czterdzieści dni, czyli do 28 marca.
Co to jest Wielki Post i ile trwa?
Wielki Post to czas pokuty, który poprzedza święta Wielkiej Nocy. Historia Wielkiego Postu sięga II wieku naszej ery, gdy pojawił się post 40-godzinny na Wielki Piątek i Wielką Sobotę. W III wieku Wielki Post miał trwać tydzień, natomiast od IV wieku było to już 40 dni. W VII wieku dokonano reformy i zdecydowano, że okres wielkopostny powinien rozpoczynać się od środy popielcowej. Obecnie Wielki Post także trwa 40 dni i rozpoczyna się w środę popielcową, a kończy w sobotę wielkanocną.
W 2024 roku środa popielcowa wypada 14 lutego, natomiast święta wielkanocne, czyli niedziela wielkanocna i poniedziałek wielkanocny, przypadają 31 marca i 1 kwietnia. Wielki post tradycyjnie powinien trwać 40 dni, jednak w praktyce jest to 46 dni. Obecna interpretacja wskazuje jednak na to, że każda niedziela to wspomnienie Chrystusa. Tym samym rzeczywiście zostaje 40 dni, jeśli liczymy 6 dni w tygodniu. Wedle niektórych tradycji Wielki Post może także zakończyć się w Niedzielę Palmową, a kolejne 7 dni to Wielki Tydzień.
Symbole wielkopostne
Wiele osób w Polsce nie zna wszystkich symboli i tradycji związanych z Wielkim Postem. Zdecydowanie najbardziej znane jest posypywanie głów popiołem w środę popielcową. Popiół to symbol przemijania, marności i doczesności . Istnieją jednak także inne symbole i tradycje wielkopostne:
- kolor fioletowy, czyli symbol pokuty;
- Gorzkie Żale, czyli nabożeństwo pasyjne;
- Droga Krzyżowa, czyli nabożeństwo wielkopostne;
- modlitwa i jałmużna na znak pokuty i oczyszczenia.
Przed Wielkim Postem przypada okres karnawału (zwany też zapustami), czas hucznych zabaw, balów i maskarad, które kończą się we wtorek (tzw. ostatki) przed środą popielcową. W ostatki (nazywane w Polsce również śledzikiem czy podkoziołkiem) można urządzać ostatnie zabawy przed zbliżającym się Wielkim Postem, który ma być czasem wstrzemięźliwości.
Tradycja Wielkiego Postu sięga około VII wieku. Dawniej okres ten traktowano bardzo poważnie. Ze stołów znikało mięso, alkohol, miód i masło. Chleb smarowano tylko powidłami, a kawę podawano bez śmietany i cukru. Zamiast słodkich deserów przygotowywano wiekuiste ciastka, które można było jeść nawet przez pół roku po upieczeniu. Na wsiach wykorzystywano słomę do zrobienia kukły Judasza, a następnie topiono kukłę i obrzucano ją kamieniami, aby szybciej opadła na dno. W niektórych domach dzieciom chowano zabawki i czytano im żywoty świętych zamiast bajek na dobranoc.
Współczesne tradycje wielkopostne
Kościół w Polsce zachęca do odnalezienia Boga w okresie Wielkiego Postu. Dlatego też zalecana jest wstrzemięźliwość w spożywaniu pokarmów, wsłuchanie się w słowo Boże (podczas rekolekcji), korzystanie z sakramentu pokuty i pojednania, a także skupienie się na modlitwie i unikanie hucznych zabaw. Dla okresu wielkopostnego charakterystyczna jest także uboższa liturgia, gdy znika hymn „Chwała na wysokości Bogu” oraz aklamacja „Alleluja”.
W Polsce wielu tradycji Wielkiego Postu już się nie kultywuje, a zasad nie przestrzega. Jednak wciąż pozostały pewne zwyczaje kościelne lub nieformalne. Kościół zachęca do tego, aby pościć i nie brać udziału w żadnych zabawach. Niektórzy decydują się na to, aby przez cały okres Wielkiego Postu nie spożywać słodyczy i nie pić alkoholu. Spora część wiernych uczestniczy w rekolekcjach, Gorzkich Żalach i Drodze Krzyżowej w piątki. W każdy piątek Wielkiego Postu można uzyskać odpust zupełny po spełnieniu określonych warunków. W przypadającą siedem dni przed Wielkanocą Niedzielę Palmową w kościołach święci się palmy na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Wtedy też rozpoczyna się Wielki Tydzień. Największe znaczenie w czasie Wielkiego Postu ma duchowe przygotowanie do świąt wielkanocnych. Wielkanoc to najważniejsze święto religijne w Polsce i przygotowanie do niego ma dla chrześcijan duże znaczenie.
Zobacz także:
- Wielki Piątek - kogo obowiązuje post ścisły w kościele katolickim?
- Wielki Post - czy można jeść mięso? Jaki post zachować w Wielkim Tygodniu?
- Post w Triduum Paschalnym. W które dni obowiązuje?
Źródło zdjęcia głównego: Victor Plop/GettyImages