Duchowość wiąże się z potrzebą kontaktu ze swoim przeżywaniem i świadomością tego przeżywania. Duchowości człowieka pod żadnym pozorem nie można ograniczać do religijności, choć stanowi ona ważną jej część.
Czym jest duchowość człowieka?
Definicja duchowości zależy od przyjętej perspektywy, wszystkie propozycje łączy natomiast przekonanie, że pełnia rozwoju duchowego wymaga otwarcia na siebie i osiągnięcia harmonijnej zgody ze światem.
Na pytanie, czym jest duchowość, większość filozofów odpowiada, że jest to zdolność człowieka do pogłębionej refleksji nad własnym bytem, zdolność do posiadania samoświadomości i dążenie do jej rozwoju. Duchowość człowieka bywa rozumiana jako pogłębione życie religijne. Obejmuje światopogląd oraz kompetencje intelektualne do rozumienia siebie. Definicja duchowości zakłada również posiadanie świadomie kształtowanego wymiaru moralnego życia wewnętrznego.
Wielu psychologów i filozofów uznaje, że duchowość to ta sfera funkcjonowania człowieka, w której dochodzi do poszukiwania odpowiedzi na pytania o sens i cel życia. Duchowość człowieka miałaby być więc centralnym systemem sterującym jego życiem.
Religijne wymiary duchowości człowieka
Duchowość chrześcijańska to oczywiście tylko jeden z wymiarów duchowości człowieka. Trzeba pamiętać, że duchowość nieodłącznie łączy się z rozwojem etycznym i moralnym. Zdolność do zadośćuczynienia i posiadanie czułego sumienia to warunek rozwoju duchowego człowieka.
W historii Kościoła pojawiło się wiele nurtów odnowy życia duchowego. Trzeba jednak pamiętać, że psychologia duchowości nie ogranicza się wyłącznie do określonych koncepcji religijnych, choć stanowią one ważne wskazówki. Duchowość bez religii jest możliwa – zdaje się mówić ważny współczesny myśliciel, Sam Harris.
Duchowość ignacjańska
Duchowość ignacjańska to ruch religijnej odnowy, będący owocem osobistego doświadczenia św. Ignacego Loyoli. Jest to bardzo specyficzne podejście do kwestii duchowości. Uczy ono aktywnej uważności na Boga. Duchowość ignacjańska jest oparta na ćwiczeniach duchowych sformułowanych przez Ignacego Loyolę. Podstawowe zasady duchowości ignacjańskiej to:
- Posłuszeństwo – podjęcie wezwania Mesjasza do osobistego i całkowitego zjednoczenia z Jezusem; duchowość ignacjańską charakteryzuje totalny wybór na rzecz Jezusa rozumiany jako posłuszeństwo nauce i zaleceniom Kościoła katolickiego,
- Agere Contra – działanie przeciw pokusie, np. jałmużna jako walka z chciwością,
- Magis – nieustanne dążenie do skutecznej służby Bogu,
- Tantum, quantum – założenie, że człowiek powinien o tyle korzystać z rzeczy stworzonych, o ile prowadzą go do zbawienia,
- Rozeznawanie Duchów – opisane w Ćwiczeniach Duchowych,
- Ignacjański Rachunek Sumienia – składa się z 5 stałych punktów opisanych w Ćwiczeniach Duchowych.
Świecki wzorzec duchowości ignacjańskiej można było rozwijać od 1584, kiedy jezuita Jean Leunis założył Sodalicja Mariańskie. W XX wieku przekształciły się one we Wspólnoty Życia Chrześcijańskiego.
Duchowość karmelitańska
Duchowość karmelitańska oparta jest na duchowym dorobku zakonu karmelitów i karmelitów bosych, do których należeli m.in. św. Jan od Krzyża oraz św. Teresa od Jezusa. Duchowość karmelitańska zakłada połączenie ascezy z mistyką. Wyrzeczenie się dóbr zmysłowych pozwala pogłębić bezpośrednią relację z Bogiem. Duchowość karmelitańska zakłada dążenie do naśladowania Chrystusa, modlitwę myślną oraz dążenie do zjednoczenia z Bogiem. To także duchowość maryjna skoncentrowana na kulcie Matki Bożej z Góry Karmel.
Duchowość franciszkańska
Duchowość chrześcijańska ukształtowana przez św. Franciszka z Asyżu charakteryzuje się chrystocentryzmem, głęboką czcią dla Bogurodzicy oraz wysiłkiem zharmonizowania ducha i ciała. Wyróżnia ją ubóstwo, pokora oraz całkowite poświęcenie Ojcu. To uczuciowe przeżywanie miłości Boga. Ważnym pojęciem jest fraternitas, czyli braterska postawa wynikająca z doświadczenia Boga jako miłości.
Duchowość dominikańska
Duchowość dominikańska wyróżnia się szczególną kontemplacją prawd wiary. Zakon dominikański nie ma jednej szkoły wiary. Nauczanie św. Dominika bardzo szybko zaczęli rozwijać jego uczniowie. Duchowość dominikańską najlepiej wyrażają dewizy zakonne: Veritasi Contemplari et contemplata aliis tradere. Celem człowieka jest "kontemplować Prawdę, a owoce kontemplacji przekazywać innym".
Duchowość benedyktyńska
Duchowość benedyktyńska wyróżnia się całościowym podejściem do życia. Nie koncentruje się tylko na ascezie lub określonych modlitwach, lecz stara się widzieć całego człowieka z jego codziennymi obowiązkami i relacjami, w jakie wchodzi z innymi ludźmi. Duchowość benedyktyńską określa hasło św. Benedykta: "Aby we wszystkim był Bóg uwielbiony".
Zobacz też:
- Duchowość nie powinna eliminować rozumu
- Alicja Walczak z Big Brothera. Rekolekcje w zakonie dają jej wewnętrzną siłę
- Domowe egzorcyzmy doprowadziły do tragedii
Zobacz wideo: Astrolog Merkurja zdradza, czy mężczyźni czytają horoskopy. "Kobiety generalnie są istotami bardziej otwartymi na duchowość"
Autor: Adrian Adamczyk