Świstak tatrzański jest jednym z najbardziej charakterystycznych zwierząt występujących w polskich górach. Jego przeciągłe i przenikliwe gwizdy to stały element muzyki Tatr. Niestety, wiele wskazuje na to, że coraz rzadziej te niezwykłe dźwięki będzie można usłyszeć w polskich górach.
Więcej:
- Hala Gąsienicowa – samo serce Tatr
- Dolina Kościeliska – najpiękniejsza dolina w Tatrach
- Tatry i Czarny Staw Gąsienicowy
Świstak tatrzański – opis podgatunku
Świstak tatrzański ( Marmota marmota latirostris ) to endemiczny podgatunek świstaka występujący w Tatrach, zarówno polskich, jak i słowackich. W przeszłości było to zwierzę łowne, natomiast w XIX wieku zdecydowanie spadła jego liczebność. W XX wieku podjęto działania na rzecz ochrony tego gatunku. Obecnie należy on do najrzadziej występujących w Polsce kręgowców. Świstak tatrzański żyje w terytorialnych klanach rodzinnych. Spotkać go można na poziomie regla górnego aż do piętra turniowego.
Świstak tatrzański – budowa
Opis świstaka tatrzańskiego należy zacząć od stwierdzenia, że jest to jeden z największych europejskich gryzoni . Wielkością przypomina kota. Tułów świstaka jest masywny. Dorosły świstak waży około 3 kg. Osiąga długość do 65 cm. Charakterystycznym elementem jego budowy jest puszysty czarnobrązowy ogon o długości zbliżonej do tułowia (13–17 cm).
Zabarwienie futra jest rdzawobrązowe i przechodzi w brunatnoczarne. To efekt zróżnicowanego wybarwienia włosa świstaka tatrzańskiego. U nasady jest on czarny lub ciemnobrunatny, potem płowy, czarny lub rudy. Na końcach najczęściej dominuje kolor beżowy. Na brzuchu futro jest jaśniejsze (jasnobeżowe, żółtawe). Włosy na głowie są krótsze i nieco ciemniejsze. Pysk natomiast jest jaśniejszy, najczęściej siwy. Między oczami świstaka tatrzańskiego znajduje się jasna plama. Futro młodych osobników jest nieco ciemniejsze i bardziej puszyste.
Świstak tatrzański – historia
Świstak tatrzański należy do gatunku, którego historia sięga co najmniej czwartorzędu. Świstaki występują na całej półkuli północnej (Ameryka Północna, Europa, Azja). Wbrew pozorom spotkać je można nie tylko w górach, lecz także w niższych partiach, nawet po niziny. Obecnie na półkuli północnej występuje aż 14 podgatunków świstaka, a jednym z nich jest właśnie świstak tatrzański. Wszystkie podgatunki świstaka są do siebie bardzo podobne. Różnią się właściwie jedynie kolorem sierści i rozmiarami ciała. Struktura społeczna zależna jest od warunków, w jakich żyje podgatunek. W przypadku świstaka tatrzańskiego jest to klan rodzinny, co tłumaczy się również tym, że podgatunki żyjące wyżej przybierają bardziej społeczny tryb życia.
Gdzie można spotkać świstaka tatrzańskiego?
Świstak tatrzański nie jest zwierzęciem łatwym do dostrzeżenia. Dużo łatwiej jest usłyszeć jego charakterystyczne gwizdy, niż zobaczyć zwierzę na własne oczy. W trakcie obserwacji zaleca się stosowanie lornetki, aby niepotrzebnie nie stresować zwierząt.
Świstak tatrzański jest bardzo płochliwym zwierzęciem . Nawet gdy w słoneczne dni wygrzewa się na kamieniach, doskonały zmysł wzroku pozwala mu błyskawicznie dostrzec zbliżające się zagrożenie. Zwierzęta ostrzegają się nawzajem, szybko uciekają do swoich nor. Wyłaniają się z nich po chwili, aby upewnić się, że niebezpieczeństwo minęło. Większość czasu w ciągu dnia zajmuje im żerowanie (60–70%), pozostałą część poświęcają na zabawy, odpoczynek i toaletę.
Świstak tatrzański – ciekawostki o śnie świstaka
Świstak tatrzański zapada w sen, gdy dni stają się krótsza, a temperatura znacznie się obniża. Do zapadania w sen skłania go również zmniejszona ilość pokarmu. Sen świstaka tatrzańskiego ma charakter „rodzinny”. Cała rodzina układa się bowiem w norze zimowej. Na jej dnie świstaki zwijają się w kłębek.
Ciekawostką jest, że świstak tatrzański obniża temperaturę ciała z 36℃ do zaledwie 8–9℃ . Dzięki temu różnica między temperaturą ciała a temperaturą w norze wynosi dosłownie kilka stopni. W trakcie snu świstaka:
- zużycie tlenu maleje 30-krotnie,
- zmniejszają się ruchy oddechowe (z 16 do 2–3 na minutę),
- spada liczba uderzeń serca (z 200 do 30 na minutę).
Niewiele osób wie, że w trakcie snu świstak budzi się mniej więcej co trzy tygodnie. Przerwa trwa do 30 godzin. Świstak tatrzański w trakcie zimowego snu zużywa nawet 90% zapasów tłuszczu. Pobudki są bowiem najbardziej energochłonne. To wszystko sprawia, że po okresie hibernacji zimowej zwierzę jest nawet o 75% lżejsze niż przed zimą.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN