Bliska relacja z psem sprzyja budowaniu otwartej postawy i przełamywaniu emocjonalnych barier w nawiązywaniu kontaktów społecznych. W Polsce dogoterapia stosowana jest od 1987 r., a od 2007 r. obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Dogoterapii, przypadający 15 czerwca.
Co to jest dogoterapia?
Dogoterapia, zwana również kynoterapią, to metoda rehabilitacji, w której odpowiednio wyszkolony pies, umiejętnie prowadzony przez opiekuna-terapeutę, odgrywa rolę motywatora. Podstawowe cele dogoterapii to zaspokojenie potrzeby bliskiego i ciepłego kontaktu. Relacja z czworonogiem opiera się na bezwarunkowej akceptacji i miłości, dzięki czemu zaspokaja potrzebę bliskości. Nieco wyższa temperatura ciała psa względem temperatury ciała człowieka oraz jego zdolność do obrony daje poczucie ciepła i bezpieczeństwa, którego potrzebują przede wszystkim małe dzieci.
Zwierzęta
Pozytywny wpływ psów na przebieg procesu psychoterapii zauważał m.in. Zygmunt Freud, który miał zwyczaj przychodzić na sesje terapeutyczne ze swoim psem. W starożytnej Grecji natomiast przypisywano psom moce uzdrowicielskie. W czasach współczesnych dogoterapia bardzo rozwinęła się w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie – od ponad 20 lat stosuje się ją jako wzmocnienie procesu terapeutycznego.
Dogoterapia – dla kogo?
Według doświadczeń praktyków właściwie prowadzona dogoterapia przynosi bardzo dobre efekty jako metoda wspomagająca psychoterapię m.in. przy:
- autyzmie,
- zespole Downa,
- niesprawności intelektualnej.
Psy są wykorzystywane głównie w terapii dzieci i młodzieży oraz osób starszych. Zajęcia z dogoterapii prowadzone są także w przedszkolu w celach edukacyjnych. Ich głównym zadaniem jest rozwijanie w wychowankach empatii i wrażliwości, a także przekazanie wiedzy merytorycznej na temat typowych zachowań psów.
Dogoterapia – rodzaje zajęć
Struktura sesji dogoterapeutycznych została usystematyzowana przez amerykańskie Towarzystwo Delta. Wyróżniło ono dwa rodzaje zajęć:
- AAA ( animal-assisted activity ) – zajęcia prowadzone w formie grupowej, ich cele nie są z góry założone. Przebieg i czas sesji uzależnione są od bieżących potrzeb grupy.
- AAT ( animal-assisted therapy ) – działanie terapeutyczne zmierzające do poprawy funkcjonowania jednostki lub grupy w aspekcie społecznym, emocjonalnym, behawioralnym i fizycznym. Pies jest integralną częścią procesu terapeutycznego.
Europejskie stowarzyszenie ADEu stworzyło swoje definicje opisanych form zajęć oraz dodało trzeci rodzaj:
- AAE ( animal-assisted education ) – są to zajęcia mające na celu poszerzenie zdolności poznawczych i wiedzy merytorycznej ich uczestników. W klasyfikacji amerykańskiej funkcja ta zawiera się w zajęciach typu AAA.
Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne wyróżnia 3 formy dogoterapii:
- Spotkanie z psem (SP) – prowadzone w formie spontanicznej interakcji pomiędzy uczestnikami a psem – głaskanie, zabawa, wydawanie poleceń. Zajęcia mają na celu dostarczenie pozytywnych emocji płynących z obcowania ze zwierzęciem oraz rozwój zmysłów i postrzegania. Przynoszą dobre efekty w przełamywaniu barier w kontaktach z otoczeniem.
- Edukacja z psem (EP) – zajęcia prowadzone w przedszkolach i szkołach, realizują program podstawy programowej, mogą być grupowe lub indywidualne. Rolą psa w tym procesie jest stworzenie warunków przyjaznych i motywujących do zdobywania wiedzy. Takie działanie terapeutyczne pomocne jest w przypadku dzieci o obniżonej percepcji i/lub wykazujących niechęć do zostawania w szkole i uczenia się.
- Terapia z psem (TP) – sesje mają ukierunkowany cel rehabilitacyjny, nastawiony na osiągnięcie oczekiwanych rezultatów. Ich metodyka ustalana jest z psychoterapeutą lub lekarzem prowadzącym. Wymagają indywidualnego podejścia do potrzeb i możliwości uczestników.
Rasy psów do dogoterapii
Wybór odpowiedniej rasy psów do dogoterapii jest ważny zarówno ze względu na bezpieczeństwo zajęć, jak i realizację założonych celów. Pies wykorzystywany do pracy terapeutycznej z człowiekiem powinien być dobrze zsocjalizowany, przewidywalny, odpowiednio ułożony oraz wykazywać rozumne posłuszeństwo. Do tego rodzaju aktywności nie są odpowiednie psy agresywne, strachliwe czy nadaktywne. Ze względu na to 5 ras psów najczęściej wykorzystywanych w dogoterapii to:
- golden retriever,
- labrador retriever,
- cavalier king charles spaniel,
- alaskan malamute,
- husky syberyjski.
- psy północy – alaskan malamute i husky syberyjski – wymagają od przewodnika dużej konsekwencji w prowadzeniu, gdyż jedną z ich podstawowych cech jest niezależność. Dlatego też powinni z nimi pracować tylko doświadczeni terapeuci. W dogoterapii nie używa się ras psów obronnych, stróżujących i bojowych.
Najlepsze efekty dogoterapia przynosi w przypadku dzieci i młodzieży. Pozwala na rozwój umiejętności komunikacyjnych i interpersonalnych, a także pomaga podnieść samoocenę.
Zobacz także:
- Pies na stres, czyli owczarek, który leczy PTSD. "Wychwytuje napady frustracji, lęku, gniewu i je niweluje"
- Małżeństwo z pasją do psich zaprzęgów. "To specyficzny sport"
- Obecność zwierząt zmniejsza poziom stresu. Kasia Moś: "Dzięki nim podniosłam się z ogromnej traumy"
Zobacz video: O psie, który pływał na desce. Ricochet pomaga dzieciom z autyzmem przełamać strach przed wodą
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Mireya Acierto/Getty Images