Antyklerykalizm nie jest równoznaczny z negacją kościoła jako takiego. Sprzeciw wywołują tylko niektóre przejawy działalności duchowieństwa. Antyklerykalizm to postawa wyrażająca niezgodę na udział instytucji wyznaniowych i religijnych w pozareligijnym życiu społeczeństwa.
>>> Zobacz także:
- Ks. Sowa po filmie Tylko nie mów nikomu: "Oczekuję, że niektórzy biskupi dobrowolnie poddadzą się woli papieża"
- „Tylko nie mów nikomu” - opinie na temat filmu Sekielskiego
- "Tylko nie mów nikomu" - obejrzało ponad 14 milionów osób! Wstrząsający film braci Sekielskich o pedofilii w Kościele
- Jak wierzyć w Boga w dzisiejszym Kościele? Czy wierni zaczną decydować się na apostazję?
Na czym polega antyklerykalizm?
Antyklerykalizm to ideologia, której podstawę stanowi sprzeciw wobec zaangażowania kleru i wszystkich innych instytucji wyznaniowych w życie publiczne. Chodzi tutaj przede wszystkim o kwestie społeczne i polityczne. Antyklerykał to osoba, która nie godzi się na to, aby księża zabierali głos w sprawach innych aniżeli te związane z życiem religijnym.
Antyklerykalizm występuje z różnym nasileniem. Zależy ono przede wszystkim od tego, jak bardzo jest on reprezentatywny dla danego społeczeństwa i jak dalece nawiązuje do konkretnych źródeł ideowych.
Antyklerykał to najczęściej osoba, która krytykuje klerykalizm chrześcijański, choć ideologia ta może wyrażać krytyczny stosunek do dowolnej instytucji religijnej.
Antyklerykalizm można rozumieć również jako postawę etyczną popartą argumentami filozoficznymi i światopoglądowymi. Podstawę tego typu myślenia stanowią argumenty na rzecz równości wszystkich wyznań i osób niewierzących. W tym sensie antyklerykalizm jest częścią światopoglądu krytykującego wszelkie formy faworyzowania określonych grup społecznych lub instytucji.
Co krytykuje antyklerykał?
Antyklerykalizm nie dotyczy pojedynczego księdza i jego możliwości wypowiadania się na tematy ważne dla określonej grupy wiernych i dyskusji z jej członkami. W antyklerykalizmie chodzi przede wszystkim o negatywnie postrzegany wpływ hierarchów religijnych na inne dziedziny życia, niezwiązane lub luźno związane z religią i życiem duchowym. Krytyka ta rzadziej dotyka działalności socjalnej i humanitarnej, która przez większość osób uznawana jest za powiązaną w pewien sposób z praktykami religijnymi. Sprzeciw antyklerykałów budzi zaangażowanie księży w takie dziedziny życia, jak: polityka, kultura lub edukacja. W przypadku państwa świeckiego nie ma bowiem żadnych podstaw, które uprawniałyby instytucje religijne do wpływania na filozoficzne i moralne postawy determinujące działania w wymienionych wyżej dziedzinach.
Antyklerykalizm – podstawowe przedmioty krytyki
Antyklerykalizm neguje większość przypadków podejmowania przez księży mniej lub bardziej jawnej działalności politycznej. Zaangażowanie w politykę budzi największy sprzeciw, ponieważ przez nią instytucje wyznaniowe próbują wpływać również na inne dziedziny życia społecznego i ich prawne regulacje. Antyklerykalizm krytykuje przede wszystkim:
1. Zaangażowanie kościoła w politykę – antyklerykalizm w Polsce łączy się m.in. z krytyką rozpoczynania uroczystości państwowych modlitwami, łączenia tego typu uroczystości z nabożeństwami. Antyklerykalni odnoszą się z niechęcią do święcenia budynków i urzędów.
2. Obecność religii w instytucjach państwowych – sprzeciw wzbudza przede wszystkim obecność religii w szkole. Negatywne komentarze wywołuje również obecność religii w siłach zbrojnych.
3. Wyjątkowe traktowanie instytucji religijnych przez system prawny państwa – mimo jego świeckiego charakteru. Chodzi przede wszystkim o zwolnienia podatkowe czy prawo do umieszczania symboli religijnych.
Antyklerykalizm w Polsce
Antyklerykalizm na świecie jest obecny właściwie już od średniowiecza. Jego reprezentantami były m.in. osoby duchowne, które krytykowały modele zachowania w obrębie kościoła. W pewnym sensie za reprezentantów antyklerykalizmu można uznać spirytuałów, arnoldystów, wiklefitów, husytów. Antyklerykalizm był bardzo silnym nurtem w XVI, a potem w XVIII wieku. Związany najpierw z reformacją, potem ze światopoglądem oświeceniowym. Od XX wieku tendencje antyklerykalne są coraz silniejsze.
Antyklerykalizm w Polsce narodził się w kręgach sarmackich. Podkreślano m.in. nieuctwo księży, wystawny tryb życia duchowieństwa oraz wysokie opłaty za usługi religijne. Część z tych zarzutów powtarza się przez wieki. Antyklerykalizm w Polsce jest również związany z działalnością Braci polskich oraz oświeceniowymi reformami przeprowadzonymi w kraju. Wzrost antyklerykalizmu nastąpił w kołach Wielkiej Emigracji. Ważnym nurtem był również tzw. chłopski antyklerykalizm, najsilniej obecny w Galicji. Ostatnim jego reprezentantem był Władysław Gomułka.
Obecnie tendencje antyklerykalne ujawniają się przede wszystkim w dyskusji o prawach kobiet, prawie do aborcji czy obecności religii w szkole.
Zobacz także video: Jak wierzyć w Boga w dzisiejszym Kościele