Jakie są przyczyny majaczenia u osób starszych?
Przyczyny majaczenia u osób starszych mają zazwyczaj charakter somatyczny. W praktyce oznacza to, że towarzyszą chorobie współistniejącej – w tym zaburzeniom elektrolitowym, innym zaburzeniom psychicznym, chorobom endokrynologicznym, kardiologicznym, zakażeniom (przykładowo – sepsie), a także nowotworom. Co ciekawe, majaczenie u seniorów pojawia się także po zabiegach operacyjnych przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym.
Majaczenie może także pojawić się jako skutek uboczny niektórych leków (na przykład leków przeciwdepresyjnych, z grupy benzodiazepin i innych), a także w momencie pominięcia dawek tych leków czy po ich odstawieniu. Dodatkowo delirium u seniora często występuje jako objaw zatrucia (zepsutymi pokarmami, substancjami toksycznymi czy lekami).
W rozpoznawaniu zespołu majaczeniowego istotne jest jego różnicowanie z zespołami otępiennymi, w których objawy rozwijają się powoli i raczej nie ulegają remisji (wycofaniu się). Majaczenie z kolei może pojawiać się z dnia na dzień, przy czym ustępuje na kilka czy kilkanaście godzin i znów nawraca.
Majaczenie u seniora – objawy
Objawy majaczenia u osób starszych mogą być różne, a oprócz tego prezentują zwykle nierówne nasilenie (czasem są bardzo wyraźne, a czasem – nieobecne). Niemniej, wśród takich symptomów można wyróżnić:
- zaburzenia świadomości, polegające na poczuciu zagubienia się w czasie i przestrzeni, na dezorientacji, utracie zdolności do koncentracji lub do przerzucania uwagi na poszczególne zadania czy wątki w rozmowie;
-
zaburzenia poznawcze – w tym zaburzenia pamięci, zdolności językowych, zaburzenia koncentracji i uwagi;
-
objawy psychotyczne, omamy;
-
niecodzienne pobudzenie lub spadek aktywności (mowa wówczas o majaczeniu hiper- lub hipoaktywnym).
Tak, jak zostało to wspomniane – objawy majaczenia rozwijają się gwałtownie i w wyraźny sposób - trudno więc je przeoczyć. Po ich odnotowaniu od razu należy skonsultować je z lekarzem lub zgłosić ich występowanie do personelu placówki medycznej czy opiekuńczej, w której znajduje się starsza osoba. Więcej informacji o rozpoznawaniu objawów majaczenia i ich diagnostyce znajduje się tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/zdrowie-psychiczne/majaczenie-u-osob-starszych.
Majaczenie u osób starszych – leczenie
Leczenie majaczenia polega przede wszystkim na usunięciu jego przyczyny – a więc zwykle choroby somatycznej, która wywołała zespół majaczeniowy. Ponieważ takie leczenie w przypadku seniorów najczęściej odbywa się w szpitalu, należy zapewnić pacjentowi w tym czasie warunki sprzyjające remisji symptomów delirium. W miarę możliwości otoczenie powinno być jasne, ciche, spokojne, a dodatkowo - wyposażone w akcesoria wspierające orientację w czasie i przestrzeni (czytelne oznaczenia sal, toalet, kierunków, widoczne zegary). Osobom, u których stwierdzono zwiększone ryzyko majaczenia, trzeba zapewnić również prawidłowe funkcjonowanie zmysłów – zadbać o dostępność aparatu słuchowego lub okularów.
W niektórych przypadkach, aż do ustąpienia objawów majaczenia, konieczne jest pozostawienie pacjenta na oddziale szpitalnym lub przeniesienie go na oddział szpitala psychiatrycznego. Lekarz może zadecydować również o włączeniu leków przeciwpsychotycznych, dostosowanych do aktualnego stanu seniora, a także do leków, które aktualnie przyjmuje (by nie wystąpiły między nimi żadne interakcje).
Źródła:
Kokoszka, Majaczenie na podłożu somatycznym [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online, aktualizacja hasła: 10.08.2023
Dr n. med. R. Jaeschke, lek. P. Brudkiewicz, Majaczenie (delirium) [w:] Medycyna Praktyczna, 23.04.2021
Dr n. med. I. Jaworska, dr hab. med. R. Pudlo, lek. O. Lubas, Zaburzenia psychiczne w schyłkowym okresie życia [w:] Psychiatria po Dyplomie 04/2016
Dr n. med. M. Urban-Kowalczyk, Zespół majaczeniowy w przebiegu chorób internistycznych u osób starszych [w:] Medycyna po Dyplomie 04/2022
Klich-Rączka, K. Piotrowicz, Częstość występowania, śmiertelność oraz czynniki ryzyka majaczenia w grupie chorych w wieku 80 lat i starszych, hospitalizowanych na oddziale chorób wewnętrznych – badanie pilotowe [w:] Gerontologia Polska 2009, tom 17, nr 1
Źródło zdjęcia głównego: mat. prasowe
