Już po narodzinach mały człowiek trafia do społeczności, w której będzie poznawać świat, ludzi oraz zasady rządzące w społeczeństwie. To, w jakiej społeczności się urodził, w dużej mierze wpłynie na to, jakie poglądy będzie miał i jaki styl życia wybierze. Cechy, które determinują wiele wyborów człowieka i od których w dużym stopniu zależy jego los, to region świata, w którym się urodził, religia, w której jest wychowywany oraz poglądy grupy, w której dorasta. Cechy te często wpływają na życie człowieka, który poza cechami genetycznymi determinowany jest przez środowisko, w jakim dorasta.
Co to jest tożsamość?
Tożsamość to zespół identyfikacji jednostki, konkretnego człowieka z pewnymi zjawiskami społecznymi i psychologicznymi oraz cechy, które przypisuje sobie samemu. Nauka wyróżniła tożsamość osobistą oraz tożsamość społeczną.
Tożsamość osobista, zwana również indywidualną, to konstrukt, którym jednostka opisuje samego siebie. Są to przypisywane sobie cechy, sposoby widzenia świata oraz odczuwania, a także schematy działania. Tożsamość indywidualna potrzebna jest człowiekowi do określenia siebie i wyodrębnienia się z rodziny czy innej społeczności, w której funkcjonuje od dziecka. Tożsamość osobistą buduje się wokół wrodzonych cech, takich jak płeć, pochodzenie etniczne, orientacja seksualna, ewentualna niepełnosprawność oraz cech, które nabywa się z czasem – wykształcenia, stanu cywilnego, miejsca zamieszkania, statusu ekonomicznego. Tożsamość osobista może ulegać zmianom wraz z biegiem życia, najczęściej w wyniku silnych przeżyć emocjonalnych, gwałtownych zmian, które wymuszają na człowieku przyjrzenie się sobie ponownie.
Tożsamość społeczna to umiejscowienie siebie we wspólnocie, przyznanie sobie przynależności i członkostwa w grupie społecznej, podkreślanie podobieństw z innymi członkami grupy oraz poczucie bezpieczeństwa, jakie płynie z przebywania w niej. Ludzie w większości naturalnie dążą do poczucia wspólnoty, przez co od najmłodszych lat odczuwają pragnienie przynależności do większej grupy. Przejawia się to już w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, kiedy dzieci szukają akceptacji wśród rówieśników, tworzą mniejsze grupki w obrębie klasy szkolnej. Tożsamość społeczna wyznacza pewne granice zachowań, cele oraz sposoby ich realizacji. Poczucie przynależności do większej społeczności zwiększa poczucie bezpieczeństwa oraz stałości.
Tożsamość społeczna z subiektywnego i obiektywnego punktu widzenia
Tożsamość rozpatrywana w psychologii i socjologii z obiektywnego punktu widzenia to pojęcie, w którym kładzie się nacisk na rolę, pozycję oraz powiązania łączące jednostkę z grupą, w której funkcjonuje lub z którą się spotyka. Obserwując codzienne życie jednostki, podejmowane decyzje i cele, badacze mogą określić, do jakich społeczności należy obserwowana osoba. Pojęcie tożsamości społecznej rozpatrywane jest również indywidualnie, jako subiektywne poczucie przynależności do grupy. W tym ujęciu ważne jest poczucie samoświadomości i to jednostka deklaruje, do jakich społeczności należy.
Rodzaje tożsamości społecznej
Tożsamość społeczna może być ujmowana jako tożsamość jednostki, grupy lub całej zbiorowości. To umiejscowienie jednej z nich w rzeczywistości społecznej, rozumienie swojej roli, celów oraz powiązań z innymi jednostkami lub grupami. Tożsamość społeczna może być również nadana z zewnątrz, przez innych członków grupy, nawet bez wyraźnego poczucia przynależności jednostki. Takie nadanie tożsamości społecznej często bazuje na stereotypach i je umacnia.
Do tożsamości osobistej bardzo często włączane są cechy typowe dla grupy, w jakiej żyjemy, czyli występuje połączenie tożsamości osobistej z grupową. W momencie, kiedy przebywamy w naszej społeczności, interesy oraz cechy charakterystyczne dla społeczności są stawiane ponad cechami osobistymi. Poczucie przynależności do grupy sprawia również, że w kontakcie z innymi grupami mamy tendencję do wywyższania grupy, do której należymy. Zakładamy wówczas, że mamy większe zdolności i kompetencje, przez co wyraźnie łagodniej oceniamy zachowania wewnątrz naszej grupy.
Zobacz także:
- Co to jest komunikacja niewerbalna? Co można do niej zaliczyć i na czym polega?
- Sztuka odpuszczania a szczęście. "Umyka nam piękno, które jest w życiu"
- Sposoby na zakończenie związku bez przyszłości
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: HRAUN/Getty Images