Czym jest tożsamość społeczna?

Ludzie siedzą w kręgu
Czym jest tożsamość społeczna?
Źródło: HRAUN/Getty Images
Niemalże wszyscy ludzie funkcjonują w ramach społeczności – bardziej lub mniej rozwiniętej. Nawet osoby, które unikają kontaktów z innymi ludźmi, poddawane są społecznym rytuałom oraz zasadom przyjętym przez społeczność, w obrębie której żyją. To, co pozwala nam identyfikować się z grupą, to tożsamość społeczna, którą większość z nas kreuje.

Już po narodzinach mały człowiek trafia do społeczności, w której będzie poznawać świat, ludzi oraz zasady rządzące w społeczeństwie. To, w jakiej społeczności się urodził, w dużej mierze wpłynie na to, jakie poglądy będzie miał i jaki styl życia wybierze. Cechy, które determinują wiele wyborów człowieka i od których w dużym stopniu zależy jego los, to region świata, w którym się urodził, religia, w której jest wychowywany oraz poglądy grupy, w której dorasta. Cechy te często wpływają na życie człowieka, który poza cechami genetycznymi determinowany jest przez środowisko, w jakim dorasta.

Co to jest tożsamość?

Tożsamość to zespół identyfikacji jednostki, konkretnego człowieka z pewnymi zjawiskami społecznymi i psychologicznymi oraz cechy, które przypisuje sobie samemu. Nauka wyróżniła tożsamość osobistą oraz tożsamość społeczną.

Niesie pomoc bezdomnym i wykluczonym społecznie
Niesie pomoc bezdomnym i wykluczonym społecznie
Źródło: Dzień Dobry TVN

Tożsamość osobista, zwana również indywidualną, to konstrukt, którym jednostka opisuje samego siebie. Są to przypisywane sobie cechy, sposoby widzenia świata oraz odczuwania, a także schematy działania. Tożsamość indywidualna potrzebna jest człowiekowi do określenia siebie i wyodrębnienia się z rodziny czy innej społeczności, w której funkcjonuje od dziecka. Tożsamość osobistą buduje się wokół wrodzonych cech, takich jak płeć, pochodzenie etniczne, orientacja seksualna, ewentualna niepełnosprawność oraz cech, które nabywa się z czasem – wykształcenia, stanu cywilnego, miejsca zamieszkania, statusu ekonomicznego. Tożsamość osobista może ulegać zmianom wraz z biegiem życia, najczęściej w wyniku silnych przeżyć emocjonalnych, gwałtownych zmian, które wymuszają na człowieku przyjrzenie się sobie ponownie.

Tożsamość społeczna to umiejscowienie siebie we wspólnocie, przyznanie sobie przynależności i członkostwa w grupie społecznej, podkreślanie podobieństw z innymi członkami grupy oraz poczucie bezpieczeństwa, jakie płynie z przebywania w niej. Ludzie w większości naturalnie dążą do poczucia wspólnoty, przez co od najmłodszych lat odczuwają pragnienie przynależności do większej grupy. Przejawia się to już w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, kiedy dzieci szukają akceptacji wśród rówieśników, tworzą mniejsze grupki w obrębie klasy szkolnej. Tożsamość społeczna wyznacza pewne granice zachowań, cele oraz sposoby ich realizacji. Poczucie przynależności do większej społeczności zwiększa poczucie bezpieczeństwa oraz stałości.

Tożsamość społeczna z subiektywnego i obiektywnego punktu widzenia

Tożsamość rozpatrywana w psychologii i socjologii z obiektywnego punktu widzenia to pojęcie, w którym kładzie się nacisk na rolę, pozycję oraz powiązania łączące jednostkę z grupą, w której funkcjonuje lub z którą się spotyka. Obserwując codzienne życie jednostki, podejmowane decyzje i cele, badacze mogą określić, do jakich społeczności należy obserwowana osoba. Pojęcie tożsamości społecznej rozpatrywane jest również indywidualnie, jako subiektywne poczucie przynależności do grupy. W tym ujęciu ważne jest poczucie samoświadomości i to jednostka deklaruje, do jakich społeczności należy.

Rodzaje tożsamości społecznej

Tożsamość społeczna może być ujmowana jako tożsamość jednostki, grupy lub całej zbiorowości. To umiejscowienie jednej z nich w rzeczywistości społecznej, rozumienie swojej roli, celów oraz powiązań z innymi jednostkami lub grupami. Tożsamość społeczna może być również nadana z zewnątrz, przez innych członków grupy, nawet bez wyraźnego poczucia przynależności jednostki. Takie nadanie tożsamości społecznej często bazuje na stereotypach i je umacnia.

Do tożsamości osobistej bardzo często włączane są cechy typowe dla grupy, w jakiej żyjemy, czyli występuje połączenie tożsamości osobistej z grupową. W momencie, kiedy przebywamy w naszej społeczności, interesy oraz cechy charakterystyczne dla społeczności są stawiane ponad cechami osobistymi. Poczucie przynależności do grupy sprawia również, że w kontakcie z innymi grupami mamy tendencję do wywyższania grupy, do której należymy. Zakładamy wówczas, że mamy większe zdolności i kompetencje, przez co wyraźnie łagodniej oceniamy zachowania wewnątrz naszej grupy.

Zobacz także:

podziel się:

Pozostałe wiadomości