Gender (czyt. dżender) w języku angielskim do niedawna oznaczał płeć lub rodzaj gramatyczny. Obecnie jednak definicja słowa gender rozszerzyła się i oznacza przede wszystkim płeć kulturową. Gender w tym rozszerzonym znaczeniu przeniknął także do innych języków (w tym polskiego), które zapożyczyły ten modny termin w oryginalnej formie.
Co to jest gender?
Co to jest płeć kulturowa? Płeć kulturowa, społeczna lub kulturowo-społeczna to nasza tożsamość płciowa, która zazwyczaj pokrywa się z płcią biologiczną. Tożsamość płciowa człowieka istnieje "w głowie", nakładają się na nią cechy osobowości, charakterystyczne zachowania, sposób ubierania, wyuczone stereotypy związane z płcią (przypisywane kobietom lub mężczyznom).
Co to znaczy gender według konstruktywisty?
W ujęciu konstruktywistycznym, które pojawiło się w latach 60. XX wieku, płeć jest konstruktem, który różni się nie tylko w poszczególnych okresach historycznych, ale też między społecznościami żyjącymi w tych samych czasach. To wyobrażenia i oczekiwania ludzi kształtują dwa całkowicie odrębne "rodzaje" człowieka. Konstruktywiści postulują wręcz usunięcie nieoczywistych pojęć kobiecości i męskości. To postawa agenderowa (postpłciowa).
Ideologia gender – na czym polega?
Co to jest ideologia gender? To nic innego jak zbiór przekonań dotyczących ról płciowych. Tradycyjna ideologia gender oznacza akceptację tradycyjnego podziału ról płciowych. Promowany jest model rodziny, w której żona zostaje w domu, a mąż zarabia. Egalitarna ideologia gender stawia z kolei na równość płci. Termin "ideologia gender" jest używany przez środowiska konserwatywne w innym znaczeniu.
O co chodzi z gender w Polsce i na świecie?
O co chodzi w gender? I dlaczego budzi takie kontrowersje? Otóż zwolennicy gender oddzielają płeć biologiczną i społeczny konstrukt płci. Zdaniem przeciwników filozofii gender płeć biologiczna pokrywa się z płcią kulturową. W wyznawanym przez nich ujęciu esencjalistycznym biologia to "esencja" kobiecości lub męskości i jest nierozerwalnie związana z tożsamością kulturową.
Gender w społeczeństwie polskim - szczególnie przez osoby o konserwatywnych poglądach - jest uznawane za nienaturalne oddzielanie płci biologicznej od kulturowej. Według nich propagowanie ideologii gender oznacza podważanie tradycyjnych wartości, w tym wartości rodziny.
Cywilizacja śmierci i idea gender jako wyzwanie dla teologii
Odejście od tradycyjnych wartości i modelu rodziny jest uznawane przez Kościół za zagrożenie dla "cywilizacji życia", która oznacza potępienie aborcji, eutanazji, morderstwa, antykoncepcji i in vitro. Cywilizacja śmierci jest jej przeciwieństwem. Według nauk Kościoła, dzięki tradycyjnym wartościom w rodzinie nie będzie miejsca np. na antykoncepcję czy aborcję. Wszelkie odstępstwa od tradycyjnych ról mogą naruszyć ten porządek.
Nienormatywne podejście do ról płciowych jest bardzo często wyznawane przez osoby popierające także ruchy feministyczne czy działające na rzecz osób LGBT. Takie postawy są również potępiane przez Kościół.
Rodzaje płci wg gender
Rodzaje płci gender są takie same jak "tradycyjne", ale oprócz tego, że mamy kobiety i mężczyzn (płeć biologiczna zgodna z płcią kulturową), mamy też osoby transpłciowe (kobieta o ciele mężczyzny lub mężczyzna o ciele kobiety) oraz osoby interseksualne, u których nie wykształciły się prawidłowo zewnętrzne narządy płciowe (np. jądra pozostały w jamie brzusznej, a dziecko zostało uznane za dziewczynkę ze względu na brak penisa). Jest też grupa osób, która nie identyfikuje się z żadną płcią – są neutralne płciowo.
Rewolucja genderowa polega na tym, że płeć jest traktowana raczej jako spektrum, a nie biało-czarny podział. Innymi słowy, płeć to nie tylko chromosomy, ale też budowa anatomiczna, gospodarka hormonalna oraz czynniki psychiczne i społeczno-kulturalne.
Gender – nauka czy ideologia?
Gender jest nazywany przez przeciwników ideologią, rzadziej filozofią. Gender to teoria, która pozwala na dokładniejsze określenie płciowości człowieka. Przez pryzmat takiego podejścia można badać filozofię, kulturę, język i sposób działania społeczeństwa.
Na uczelniach, także w Polsce, funkcjonują kierunki o nazwie "gender studies". To dziedzina nauki badająca płeć kulturową w historii, języku, różnych kulturach, klasach i religiach oraz procesy, które prowadzą do wytwarzania się takich, a nie innych modeli męskości i kobiecości.
Polityczna strategia gender
Polityka gender w potocznym rozumieniu oznacza takie przepisy, które zrównują role kobiet i mężczyzn. Gender mainstreaming jest strategią polityczną, która ma do tego doprowadzić. Została zaakceptowana przez Unię Europejską i ONZ.
Wychowanie gender
Można zacząć uwrażliwiać dzieci na gender w przedszkolu, a nawet wcześniej. Na zajęciach równościowych pokazuje się, że dziewczynki mogą bawić się w typowo chłopięce gry, a w przyszłości zajmować męskie stanowiska w pracy i vice versa. Ważne jest także przekazanie dzieciom, że żadna z płci nie jest lepsza czy gorsza – ani pod względem zdolności intelektualnych, ani manualnych.
Zobacz także:
- Lepsze życie na wyciągnięcie ręki. Jakie zmiany warto wprowadzić?
- Temperament – co to jest i czy można go zmienić?
- Co to jest komunikacja niewerbalna? Co można do niej zaliczyć i na czym polega?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Stefania Pelfini, La Waziya Photography/Getty Images