Co to jest monogamia i na czym polega w świecie ludzi i zwierząt? Czy ssaki są bardziej monogamiczne czy poligamiczne? Wyjaśniamy.
Co to jest monogamia?
Monogamia to typ związku, w którym jedna osoba jest z jednym partnerem. Monogamia może być rozumiana na dwa główne sposoby:
- jako monogamia konsekwentna – dotyczy małżeństw i tego, że ślub można zawrzeć tylko raz w życiu;
- jako monogamia seryjna – polega na zawieraniu wielu związków w życiu, ale zawsze z jednym partnerem.
Zdaniem socjobiologów, możemy wyróżnić monogamię społeczną (dwie osoby żyją ze sobą na co dzień i utrzymują stosunki seksualne), monogamię seksualną (gdy dwójka ludzi lub osobników ponawia stosunki seksualne między sobą, z wyłączeniem innych partnerów) i monogamię genetyczną (gdy dwie osoby mają potomstwo tylko ze sobą).
Monogamia u ludzi
Monogamia w kulturze polskiej, zwykle uznawana jest za wartość i podstawę wierności małżeńskiej. Monogamia pozwala na odczuwanie bezpieczeństwa i stabilności i wiąże się z romantyzmem w związku. W kulturach afrykańskich czy wschodnich zdarza się, że usankcjonowana jest poligamia, jednak w większość wypadków dotyczy ona mężczyzn. To oni mogą mieć więcej niż jedną żonę czy też kochanki. Do najważniejszych przyczyn monogamii możemy zakwalifikować:
- demografię i dążenie do równości płci;
- przyczyny społeczno-polityczne,
- przyczyny ekonomiczne.
Monogamia uznawana jest w kulturach europejskich jako najprostszy związek, który pozwala na osiągnięcie sukcesu gatunkowego, bez strat.
Monogamia u zwierząt
Wśród zwierząt monogamia nie jest bardzo powszechna. Jest to związane z instynktem ewolucyjnym, czyli płodzeniem jak największej liczby potomstwa. Szczególnie w przypadku ssaków, długa ciąża oraz rzadkie kontakty seksualne sprawiają, że samce zaczynają poszukiwać innych partnerów. Możemy jednak wyróżnić następujące gatunki monogamiczne:
- bielik amerykański (nawet po śmierci partnera lub partnerki nie poszukuje zbyt szybko nowego zwierzęcia),
- żurawie japońskie, które co roku tańczą przed swoimi partnerkami,
- łabędzie, które dzięki temu stały się symbolem miłości i wierności,
- nornice stepowe,
- wilki (w okresie godowym samice nie walczą ze sobą o partnera, tylko wybierają jednego),
- pingwiny,
- sępy kasztanowate.
A może jednak poligamia?
Należymy do wielkiej rodziny ssaków, jednak badania naukowców angielskich i amerykańskich mówią jednoznacznie: tylko około 3-5% ssaków wiąże się na całe życie, reszta jest poligamiczna. Z drugiej strony można powiedzieć, że badania modeli statystycznych, które najpierw identyfikowały, a potem symulowały zachowanie ssaków, wykazały że problemy w związkach u naczelnych pojawiały się w momencie, gdy samice zaczynały spółkować z kilkoma osobnikami – dochodziło wtedy do dzieciobójstwa dokonywanego przez samców. Czy jednak jest to dowód na to, że dobra opieka ojcowska możliwa jest tylko w związku monogamicznym? Niestety na to nauka nie znajduje w tej chwili jednoznacznej odpowiedzi. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej gdy przełożymy ją na świat ludzi – jak odnosiłyby się do tych rewelacji tzw. patchworkowe rodziny? Można zaryzykować stwierdzenie że zostaliśmy stworzeni do poligamii – tak zwane popularnie "skoki w bok", "z kwiatka na kwiatek", bycie "jak marynarz, który ma narzeczoną w każdym porcie" – krótko mówiąc, niewierność i posiadanie większej niż jeden ilości partnerów może wskazywać na to, że taka jest natura świata ludzi i zwierząt.
W przypadku zwierząt budowa samców i samiczek, a także ich cechy fizyczne i fizjologiczne, mogą wskazywać na przewagę poligamii nad monogamią. Zdaniem biologa, Roberta Wrighta, wielu samców w świecie ludzi i zwierząt decyduje się na poligamię, przy czym badacz podaje przykład samego Baracka Obamy. Spore znaczenie mają jednak różnice biologiczne pomiędzy kobietami i mężczyznami, ponieważ płeć piękna poszukuje partnera na całe życie, który zapewni opiekę potomstwu. Z punktu widzenia kobiet znaczenie ma także status materialny partnera. Z kolei mężczyźni nadają większe znaczenie cechom fizycznym partnerki. Czym w takim razie można tłumaczyć ideę monogamii u ludzi? Badacze wskazują na seryjną monogamość, czyli posiadanie wielu partnerów ale w odstępach czasowych, częste małżeństwa i rozwody, zwłaszcza w kulturze zachodniej. Należy zaznaczyć, że, mamy jednak coś w zanadrzu, co nas odróżnia od świat zwierząt – wolę, wierność i wzorce kulturowe (np. chrześcijaństwo), które ukształtowały typ związku monogamicznego. Ludzie potrafią się wznieść poza popędy biologiczne, i to właśnie ta cecha zapewniła im sukces.
Zobacz także:
- Martyna Wojciechowska w najnowszym wywiadzie o trudnych chwilach: "Wiele razy byłam na kolanach"
- Pojawił się pierwszy zwiastun kontynuacji "Seksu w wielkim mieście". Co zobaczymy w "And Just Like That"?
- Alan Andersz pokazał zdjęcie z dzieciństwa. "Tańczyłem dla Britney Spears"
Zobacz wideo: Dzień Kobiecego Orgazmu. Czy Polki są świadome swojej seksualności?
Autor: Adrian Adamczyk