W tym momencie można obserwować aż 88 gwiazdozbiorów na niebie – wszystkie zostały w 1930 r. zatwierdzone przez Międzynarodową Unię Astronomiczną. Pamiętaj, że jeżeli rozpoczynasz przygodę z astronomią, nie musisz od razu inwestować w drogi sprzęt, aby pooglądać gwiazdy. Na początku wystarczą ci – tak naprawdę – własne oczy, ewentualnie lornetka plus obrotowa mapa nieba.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Astronomia i kosmos
Popularne gwiazdozbiory na niebie
Poniżej podajemy kilka popularnych gwiazdozbiorów z opisem i wskazówkami, kiedy najlepiej je oglądać. Wybrane przez nas konstelacje są bowiem widoczne o określonych porach roku, jednak – co istotne – można je oglądać bez żadnego skomplikowanego sprzętu.
Orion (łac. Orion)
Jeśli chodzi o gwiazdozbiory na niebie, warto zwrócić uwagę na popularny gwiazdozbiór Oriona, widoczny w Polsce zwłaszcza zimą. Czasem można natknąć się na niego również jesienią oraz wiosną. Nie można go jednak zobaczyć w lecie. Najlepiej obserwować gwiazdozbiór Oriona w październiku na południowo-wschodnim oraz wschodnim niebie.
Najjaśniejszą gwiazdą tego gwiazdozbioru jest Rigel, a najpopularniejszym obiektem – Wielka Mgławica Oriona. Warto dodać, że Orion był synem Posejdona, a sama konstelacja złożona jest z siedmiu gwiazd składających się na korpus mitologicznego myśliwego. Według mitologii Zeus umieścił po śmierci Oriona i jego psa na niebie – syn Posejdona miał bowiem bardzo kochać gwiazdy.
Mała Niedźwiedzica i Wielka Niedźwiedzica (łac. Ursa Minor, Ursa Maior)
Mówiąc o gwiazdozbiorach na niebie, nie można zapomnieć o Małej i Wielkiej Niedźwiedzicy. Obie konstelacje widoczne są praktycznie przez cały rok. Najjaśniejszą gwiazdą Małej Niedźwiedzicy jest Gwiazda Polarna, a Wielkiej – Alioth.
Istnieją dwa mity związane z tymi gwiazdozbiorami. Według pierwszego z nich Zeus umieścił na niebie niedźwiedzie w ramach wdzięczności za to, że uratowały mu życie. Według drugiego mitu na sklepieniu niebieskim można dojrzeć nimfę Kallisto oraz jej syna Arkasa – Zeus miał ich tam umieścić w celu ochrony przed matkobójstwem: Kallisto była zamieniona wcześniej w niedźwiedzicę, podczas gdy Arkas był myśliwym.
Perseusz (łac. Perseus)
Tę konstelację można zauważyć na niebie jesienią, a jego najjaśniejszą gwiazdą jest Algenib. Perseusz widoczny jest na niebie północnym, pomiędzy Woźnicą i Andromedą, poniżej Kasjopei. Do obserwacji tego gwiazdozbioru może posłużyć ci zwykła lornetka. Przez całą konstelację przechodzi Droga Mleczna. Według mitologii greckiej bogowie Olimpu postanowili, że Perseusz z Andromedą oraz jej rodzicami, czyli Cefeuszem i Kasjopeją, mogą być widoczni na niebie w postaci gwiazdozbiorów.
Strzelec (łac. Sagittarius)
Strzelec to rozległy gwiazdozbiór widoczny w naszych szerokościach geograficznych jedynie latem – można go wówczas obserwować na niebie południowym. Położony jest w najpiękniejszej części Drogi Mlecznej, a jego najjaśniejsza gwiazda to Kaus Australis. Według mitologii konstelacja ta przedstawia Krotosa, czyli jedynego centaura, który był przyjazny ludziom. W zamian za jego zasługi oraz za to, że wynalazł łuk, bogowie Olimpu umieścili go na niebie.
Jak obserwować gwiazdozbiory?
Jeśli jesteś początkującym astronomem, nie musisz kupować od razu drogiego sprzętu – w zupełności wystarczy ci lornetka, która pozwoli ci poobserwować np. gromady gwiazd w Perseuszu i Strzelcu. Co więcej, nie bez znaczenia są: jej poręczność, waga oraz szersze pole widzenia niż w przypadku teleskopu.
Przy obserwacji gwiazd ważne są również warunki zewnętrzne – do tego wymagana jest bowiem ciemność. Jeśli mieszkasz w mieście, może być problem z jej znalezieniem – w takich sytuacjach warto udać się na pobliską wieś, Mazury lub też w Bieszczady. Unikaj podczas obserwacji gwiazd spoglądania na rozświetlony ekran telefonu, ponieważ będziesz musiał wówczas odczekać około 15–20 min, aby znów przyzwyczaić wzrok do ciemności.
Podczas obserwacji gwiazd dobrze jest mieć przy sobie obrotową mapę nieba, dzięki której będziesz wiedział, jakich obiektów masz właściwie szukać. Obecnie dostępne są również aplikacje z mapą obrotową, które z powodzeniem mogą zastąpić mapę tradycyjną.
Pamiętaj, że każdą obserwację należy zacząć od wyznaczenia kierunku świata. W tym celu najpierw powinieneś znaleźć Gwiazdę Polarną, a żeby to zrobić, najpierw musisz dostrzec na niebie Wielki Wóz, czyli tylną część Wielkiej Niedźwiedzicy. Następnie pociągnij wzrokiem linię prostą w górę wozu – pierwsza bardzo jasna gwiazda, na którą w ten sposób trafisz, to właśnie Gwiazda Polarna.
Zobacz także:
- Spadające gwiazdy i gwiaździste niebo - co symbolizuje taki sen?
- Jak często można oglądać spadające gwiazdy?
- Wielki Wóz – gwiazdy, które świecą najjaśniej. Gdzie ich szukać?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Pol Sole Salles/Getty Images