Rzeźba to obok architektury i malarstwa jeden z działów sztuki i – co więcej – najstarszy z nich. Przez to pojęcie rozumiemy trójwymiarowe dzieło sztuki, które pełni funkcję dekoracyjną – to właśnie rzeźba pełna. Jednak wiele osób nie odróżnia jej od płaskorzeźby, więc na początku warto dowiedzieć się, czym charakteryzuje się rzeźba.
Zobacz wideo: Kultura i sztuka
Kultura i sztuka
Co to jest rzeźba?
Z definicji rzeźba jest to obiekt pełnowymiarowy, możliwy od oglądania z każdej strony. Z kolei płaskorzeźbę można oglądać tylko z przodu – jest ona jakby częścią tła. Do wytwarzania rzeźb, np. sakralnych oraz pozostałych wykorzystywano m.in.:
- kamień,
- drewno,
- metal,
- ceramikę.
Jednak materiałami używanymi do ich produkcji były i są mniej trwałe tworzywa, takie jak np. Lód czy wosk. Rzeźba w lodzie to popularny kierunek w sztuce. Takie dzieła sztuki można często podziwiać na różnych eventach i pokazach, gdzie pełnią funkcję zdobniczą. Jednak rola rzeźby niemal od zawsze była związana z kultem, np. demonicznych pogańskich bóstw. Z tego powodu wyróżniamy również rzeźby kultowe, które jednocześnie były często rzeźbami wolnostojącymi. Warto jeszcze wspomnieć o wymienionej wcześniej rzeźbie pełnej. Do jej produkcji używa się często barwionego drewna, np. lipowego, a swoje zastosowanie znalazła również jako element wystroju, np. jako podstawa pod donice.
Gdzie postawić rzeźbę?
Możliwości jest sporo. Rzeźbę przestrzenną można z powodzeniem postawić w salonie. Jednak jej styl musi być odpowiednio dopasowany do wystroju pomieszczenia. Z kolei w ekskluzywnych wnętrzach, np. gabinetach, atrakcyjnie wyglądają popiersia. Rzeźba z marmuru, np. białego, będzie ciekawie kontrastować z zielenią, więc można ją umieścić w ogrodzie.
Zobacz wideo: Rzeźbami z marmuru zachwyca się świat
Rzeźba egipska – co warto o niej wiedzieć?
Cechuje ją rzadko spotykany przepych. Monumentalne rzeźby z Egiptu po dziś dzień zadziwiają swoimi rozmiarami. Przy wejściach do tamtejszych świątyń często można było spotkać np. rzeźby głów sporych rozmiarów oraz innych, nierzadko przerażających postaci. Te dzieła sztuki przedstawiały:
- postaci faraonów,
- bóstwa świątynne,
- członków rodzin królewskich,
- kapłanów.
Jednak rzeźby postaci ludzkich, które powstawały w Egipcie, cechowała schematyczność. Ich głównym przeznaczeniem było uczczenie zmarłego. Z kolei rzeźbiarze prehistoryczni nie koncentrowali się na tym, aby jak najdokładniej odwzorować postać zmarłego – ich celem było oddanie mu hołdu
Rzeźba w starożytnym Egipcie nie była realistyczna. Elementy realizmu pojawiły się dopiero w okresie panowania faraona Echnatona i Królowej Nefretete. Realistyczne rzeźby Egiptu powstawały także w czasach faraona Tutenchamona, lecz tylko na krótko. Po śmierci władcy znów powrócił wcześniejszy kanon, a rzeźby faraona wyglądały tak, jak dawniej.
Rzeźba Egiptu budziła wiele kontrowersji i była obiektem sporów, m.in. religijnych. Izraelici, postępujący według Prawa Mojżeszowego, nazywanego inaczej Bożym Prawem, nierzadko uznawali egipskie dzieła za obrazę dla ich Boga.
Rzeźba nowoczesna – czym się cechuje?
To przede wszystkim rzeźba artystyczna. Wielu współczesnych twórców odważnie zrywa z tradycją na rzecz pomysłów, które są nietuzinkowe, a efekty ich prac często traktowane są jak designerskie gadżety. Duży wpływ mają na to techniki tworzenia oraz wykorzystywane materiały. Takie rzeźby w domu nadają pomieszczeniom nowego charakteru. Nowoczesne rzeźbiarstwo to niezwykle pojemny temat. Na przykład rzeźba konia może dziś być zrobiona na wiele sposobów. Niektórzy artyści w tym celu rzeźbią w metalu lub używają przeróżnych zużytych materiałów. Do rzadkości nie należą też klasyczne rzeźby z marmuru lub rzeźba z metalu. Współcześni twórcy często zajmują się rzeźbą dekoracyjną. Są to nierzadko drogie i ekskluzywne dzieła sztuki, przy których tworzeniu używa się np. ceramiki. Wyobraźnia projektantów jest nieograniczona. Porcelanowe wisienki czy owoce o rozmiarach kanapy – to tylko niektóre z odważnych rzeźb. Opis jest zbędny, to po prostu trzeba zobaczyć. Równie ciekawa jest rzeźba polska współczesna, którą trudno opisać w jednym zdaniu. Można znaleźć w niej zarówno surowe, monumentalne figury z drewna, jak i rzeźby lodowe. Rzeźby polskich artystów również docenianie są na całym świecie i sprzedawane za wysokie kwoty.
Rzeźby wotywne – najbardziej kontrowersyjne rzeźby?
To zbiorcza nazwa dla rzeźb o tematyce religijnej. Co więcej, z rzeźb wotywnych korzystają zarówno wyznawcy najbardziej znanych religii, jak i tych bardziej niszowych. Jednak figurki przedstawiające bóstwa i służące do ich adoracji wzbudzają wiele kontrowersji i wciąż są tematem gorących dyskusji teologicznych. Rzeźby wotywne pochodzą jeszcze z czasów starożytnego Egiptu. Wytwarzane są różnych materiałów, wśród których dużą popularnością cieszy się wosk. Rzeźby z wosku powstawały w Grecji, Italii, Persji. Z tworzywa korzystano już w czasach starożytnego Egiptu, a ten rodzaj sztuki rzeźbiarskiej nazywa się ceroplastyką. Technika wykorzystywana była również w sztuce greckiej. Rzeźby te przedstawiały greckich bogów i były obiektem kultu.
Zobacz też:
- Szydełkowe dzieła sztuki. Jak stworzyć obrazy z nici?
- Polak wygrał maraton na Antarktydzie. "Biegłem sam na pustyni lodowej"
- Niezwykła kolekcja maskotek olimpijskich. "Musiałem dla nich przeznaczyć pokój"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Yagi Studio/Getty Images