Poezja śpiewana jest gatunkiem słowno–muzycznym, w którym tekst utworu jest tekstem poetyckim. Co istotne, tekst piosenki nie został napisany w celu zaśpiewania przez wykonawcę, piosenka ma więc swoistą bazę w tekście, a nie, jak to zwykle bywa, w melodii. Zwykle są to kompozycje w formie ballady, a ich treść charakteryzuje głęboki, wyszukany, a przede wszystkim literacki styl. Muzycznie utwory najczęściej mają delikatną melodię i skromną aranżację. Nierzadko termin poezja śpiewana bywa mylony z piosenką poetycką, należy jednak pamiętać, że tekst piosenki poetyckiej jest pisany na zamówienie wykonawcy.
Poezja i proza
Poezja śpiewana – historyczne źródła
Poezja śpiewana ma historię sięgającą czasów antycznych. Pierwsze ślady tego gatunku odnaleziono już w Grecji, jeszcze przed Homerem (około 900–700 roku p.n.e.). W pewnym sensie można więc stwierdzić, że pierwszymi twórcami tego gatunku byli Aojdowie, czyli śpiewacy, którzy prowadzili działalność na dworach władców. Opowiadali historie bohaterów i pisali teksty sławiące władców, a następnie wykonywali je, akompaniując sobie na formindze lub kitarze. Poezja śpiewana pojawiała się także w starożytnym Rzymie, ale tam pełniła głównie funkcje utylitarne i była stosowana jako np. sygnał wojskowy.
Polska poezja śpiewana – wykonawcy
Do najsłynniejszych polskich wykonawców poezji śpiewanej należą m.in.:
Marek Grechuta – urodził się w roku 1945 roku w Zamościu, zmarł w Krakowie 9 października 2006 roku. Był wybitnym piosenkarzem, poetą i kompozytorem. Co ciekawe, współcześnie jego twórczość określa się zwykle mianem progresywnego rocka z wyraźnymi wpływami jazz rocka, był także wykonawcą piosenki autorskiej oraz właśnie poezji śpiewanej.
Grzegorz Turnau – urodził się w 1967 roku w Krakowie, polski kompozytor, wykonawca, wokalista, poeta i pianista. W całej swej twórczości był artystą tworzącym poezję śpiewaną i piosenki poetyckie. Turnau wypracował swój niepowtarzalny styl muzyczny, w którym jednak dość znacząco nawiązuje m.in. do twórczości Marka Grechuty. Wśród instrumentów, które wykorzystuje, zawsze na pierwszym miejscu zajmuje się fortepian.
Jacek Kaczmarski – urodzony w roku 1957 w Warszawie, zmarł 10 kwietnia 2004 roku w Gdańsku. Wybitny polski poeta, prozaik, twórca tekstów piosenek i piosenkarz. Najczęściej kojarzony z utworami o tematyce historycznej. Nie da się ukryć, że do historii przeszedł przede wszystkim jako bard pierwszej Solidarności, zwłaszcza w czasie stanu wojennego. Jego poezja była wówczas utożsamiana z głosem antykomunistycznej opozycji.
Piotr Rogucki – wokalista zespołu rockowego Coma, z wykształcenia aktor, absolwent Akademii Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Jego kariera rozpoczęła się dzięki licznym sukcesom na festiwalach muzycznych.
Ewa Demarczyk – urodzona w 1941 roku w Krakowie. Dzięki współpracy z Piwnicą pod Baranami i Zygmuntem Koniecznym jej kariera rozkwitła. Jest laureatką I Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie. Przełom w karierze artystki nastąpił w roku 1966, gdy ukończyła studia aktorskie na PWST w Krakowie, wtedy rozpoczęła solowe występy wraz z ośmioosobowym zespołem.
W naszym kraju mamy także szereg festiwali, w czasie których wykonawcy tego trudnego gatunku muzycznego mogą ze sobą rywalizować. Wśród tych najpopularniejszych wskazać możemy między innymi Festiwal Gitarą i Piórem, Festiwal Sztuk Różnych „Bieszczadzkie Anioły”, „Ogólnopolski Przegląd Piosenki Autorskiej” oraz Festiwal „Wszystko jest poezją”.
Najpiękniejsza polska poezja śpiewana (przykłady):
Jako jedne z najpiękniejszych polskich utworów zaliczanych do gatunku poezji śpiewanej można wymienić piosenki takie jak:
- Jacek Kaczmarski „Mury”,
- Jacek Kaczmarski „Sen Katarzyny II”,
- Jacek Kaczmarski „Nasza Klasa”,
- Jacek Kaczmarski „Obława”,
- Jacek Kaczmarski „Dzieci Hioba”,
- Jacek Kaczmarski „Zbroja”,
- Jacek Kaczmarski „Wygnanie z Raju”,
- Ewa Demarczyk „Tomaszów”,
- Ewa Demarczyk „Karuzela z Madonnami”,
- Ewa Demarczyk „Groszki i Róże”,
- Grzegorz Turnau „Cichosza”,
- Grzegorz Turnau „Zostań ze mną”,
- Grzegorz Turnau „Tutaj jestem”,
- Grzegorz Turnau „Przeprowadzka”,
- Raz, Dwa, Trzy „Pod niebem”,
- Raz, Dwa, Trzy „W wielkim mieście”,
- Ewa Demarczyk „Rebeka”,
- Marek Grechuta „Dni, których nie znamy”,
- Marek Grechuta „Korowód”,
- Marek Grechuta „Twoja postać”,
- Marek Grechuta „Nie dokazuj”,
- Marek Grechuta „Niepewność”,
- Marek Grechuta „Ocalić od zapomnienia”,
- Michał Żebrowski „Upojenie”,
- Katarzyna Nosowska „Uroda”,
- Katarzyna Nosowska „Jeszcze zima”,
- Katarzyna Nosowska „Uciekaj moje serce”,
- Janusz Radek „Kiedy u...kochanie”,
- Słodki całus od Buby „Równolegle”.
Zobacz także:
- Anna Dymna świętuje ważny jubileusz
- Ewa Demarczyk we wspomnieniach: "Francuzi mieli Edith Piaf, a my mieliśmy ją"
- Grzegorz Turnau uchylił rąbka tajemnicy na temat córeczki Marka Kondrata. "Helenka jest bardzo osobliwym przypadkiem"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: WIN-Initiative/Neleman/Getty Images