Etyka zawodowa jest kluczem do właściwego wykonywania zawodu. Ustanowienie jej norm służy lepszemu wykonywaniu obowiązków przez osoby zatrudnione na poszczególnych stanowiskach pracy. Etyka zawodowa obowiązuje w wielu zawodach, z których najbardziej znana jest etyka zawodowa prawnika, lekarza, urzędnika, policjanta.
Praca i finanse
Co to jest etyka zawodowa?
Etyka zawodowa to zbiór norm, które wskazują, jakie obowiązki natury moralnej i społecznej spoczywają na osobach zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach pracy. Każda norma etyki zawodowej jest skonstruowana tak, że zawiera nakazy oraz zakazy zachowania dla osób wykonujących dany zawód. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku zawodów, których nieodłączną częścią jest kontakt z ludźmi, co może wiązać się z występowaniem różnych konfliktów czy dylematów moralnych. W takich sytuacjach pracownik powinien kierować się normami etyki zawodowej.
Geneza i tradycja etyki zawodowej
Analiza rozwoju etyki zawodowej jako dziedziny dowodzi, że ustanawianie norm etyki zawodowej ma najdłuższą tradycję w przypadku zasad postępowania rycerzy w średniowieczu, zawodów medycznych oraz prawniczych. Ustanowione normy etyki zawodowej lekarzy, etyki zawodowej prawników oraz kodeksy etyczne postępowania rycerzy zostały nałożone na ww. grupy jako zobowiązanie do ich przestrzegania. Z biegiem czasu ustanawianie etyki zawodowej dla danej grupy zawodowej było traktowane jako przywilej tych grup do prowadzenia samoregulacji. Kolejnymi grupami zawodowymi, które zdecydowały się na wypracowanie swoich norm etycznego postępowania, byli bankierzy i kupcy.
Etyka zawodowa – przykłady współczesne
Obecnie etyka zawodowa jest powszechna w wielu zawodach. Praktyka pokazuje, że ma to wymierny wpływ na wykonywanie czynności zawodowych w wielu sferach aktywności człowieka. Etyka zawodowa funkcjonuje najczęściej w typowych zawodach zaufania publicznego. Najpowszechniejsza jest jednak etyka zawodowa w przypadku zawodów medycznych i prawniczych. Normy etyki zawodowej w przypadku medyków są spisane w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Przystępując do wykonywania zawodu, lekarze składają uroczyste przyrzeczenie co do swojego postępowania w sposób zgodny z etyką zawodu (służenie życiu, ludzkiemu zdrowiu, zapobieganie chorobom, niesienie pomocy ludziom chorym, dzielenie się swoją wiedzą). Podobnie rzecz się ma w przypadku innych zawodów medycznych – funkcjonujące normy etyki zawodowej pielęgniarki czy etyki zawodowej fizjoterapeuty przewidują, że osoby pracujące w tych zawodach mają na wszelki sposób ratować życie ludzkie i mu służyć. Swoje kodeksy etyczne mają adwokaci i radcowie prawni. Zgodnie z etyką zawodową adwokata i etyką zawodową radcy prawnego osoby wykonujące te zawody powinny wykonywać swoje działania sumiennie, uczciwie, gorliwie, a informacje, które przekazują sądowi, mają być prawdziwe.
Normy etyki zawodowej w różnych zawodach
Poza lekarzami i prawnikami, normy etyki zawodowej zostały wypracowane w wielu innych zawodach – jest to na przykład:
- etyka zawodowa policjantów,
- etyka zawodowa funkcjonariuszy służb państwowych,
- etyka zawodowa urzędników,
- etyka zawodowa księgowych,
- etyka zawodowa psychologów,
- etyka zawodowa sprzedawców,
- etyka zawodowa pracowników gastronomii,
- etyka zawodowa pracowników ochrony.
Normy etyki zawodowej w przypadku ww. zawodów, są indywidualnie dostosowane do czynności, które wykonuje się na danych stanowiskach pracy. Przykładowo:
- Normy etyki zawodowej psychologa stanowią, że psycholog ma kierować się dobrem swojego pacjenta jako wartością nadrzędną oraz ma dążyć do tego, aby kontakt z nim rzeczywiście pomagał i miał wymierny wpływ na życie pacjenta. Zakazuje się psychologom krytykowania postępowania pacjentów, czy wnikania w ich sprawy intymne bez uzasadnienia dla prowadzonej terapii. Psycholog jest związany tajemnicą zawodową w zakresie informacji, jakie uzyskuje od swoich pacjentów.
- Normy etyki zawodowej urzędników i normy etyki zawodowej księgowych wskazują, że osoby te mają wykonywać sumiennie powierzone im działania, zgodnie z prawem, nie na szkodę osób trzecich, w przypadku gospodarowania środkami finansowymi mają postępować zawsze w imię interesu swoich klientów.
- Normy etyki zawodowej policjantów i normy etyki zawodowej funkcjonariuszy służb państwowych mocno podkreślają, że policjanci i funkcjonariusze mają działać w imię interesu i ochrony bezpieczeństwa obywateli, ale i państwa, jego integralności, bezpieczeństwa, nienaruszalności jego granic.
Warto dodać, że za nieprzestrzeganie norm etyki zawodowej w poszczególnych grupach zawodowych są przewidziane różne restrykcje. Najsurowszą z nich pozbawienie prawa do dalszego wykonywania zawodu.
Zobacz także:
- Kobiety o procesie równouprawnienia. "Mamy schematy w głowach i stereotypy, którymi się często kierujemy"
- Jak poprawić pracę naszego mózgu? "Ważne jest, by samemu stawiać sobie wyzwania"
- Rola nerwu błędnego w organizmie człowieka. "Zbiera informacje z całego ciała"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Hill Street Studios/Blend Images/Getty Images