Analiza ekonomiczna to sposoby badania procesów i zjawisk gospodarczych polegające na rozłożeniu tych procesów i zjawisk na proste elementy składowe, a następnie przeanalizowaniu występujących między nimi powiązań i zależności. Dzięki nim można ustalić powody, dla których stany rzeczywiste odchylają się od stanów oczekiwanych, a także dobierać instrumenty pozwalające niwelować niekorzystne odchylenia oraz utrwalać pożądane zmiany. Narzędzia analizy ekonomicznej są wykorzystywane do badania zjawisk i procesów zachodzących w gospodarce jako całości i jej gałęziach, poszczególnych branżach i w samych przedsiębiorstwach. Niezależnie od rodzaju badanego obiektu stosowanie analizy ekonomicznej to podstawa w procesie zarządzania. Analiza ekonomiczna jest swego rodzaju spójnikiem między planowaniem a kontrolą. Jakie są jej rodzaje i na czym polegają?
Praca i finanse
Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa – podstawowe działy
Analiza ekonomiczna firmy obejmuje dwa podstawowe działy: analizę ekonomiczno-finansową oraz analizę techniczno-ekonomiczną. Analiza finansowa obejmuje badanie wielkości ekonomicznych w ujęciu pieniężnym, czyli analizę stanu finansowego firmy w określonym momencie i jej wyniki finansowe za miesiąc, kwartał lub rok. Uściślając, badaniu poddawane są takie obszary jak:
- bilans przedsiębiorstwa;
- rachunek zysków i strat;
- rachunek przepływów pieniężnych;
- wynik finansowy i kształtujące go czynniki;
- kondycja finansowa;
- źródła przychodów.
Analiza techniczno-ekonomiczna polega natomiast na badaniu tych odcinków działalności podmiotu, które dotyczą organizacji i zasobów przedsiębiorstwa, czyli wielkości ekonomicznych w wyrażeniu osobowym i rzeczowym. W tym wypadku analizuje się przede wszystkim:
- wielkość i strukturę asortymentowej produkcji oraz sprzedaży;
- sposoby wytwarzania;
- zaopatrzenie w materiały;
- wyposażenie techniczne;
- płace dla pracowników i ich wydajność.
Narzędzia i metody analizy ekonomicznej
W ramach analizy ekonomicznej stosowane są metody pozwalające na analizę ilościową oraz jakościową. Te pierwsze umożliwiają dokonywanie wymiernych pomiarów i dostarczają konkretnych, precyzyjnych wyników. Analiza jakościowa może przybierać formę opisowego uchwycenia związków i zależności. Jest prosta w zastosowaniu, ale odznacza się powierzchownością i niewielką dokładnością. Dlatego w praktyce jest traktowana jako metoda wstępna, poprzedzająca analizę ilościową.
Najważniejsze metody analizy ekonomicznej to metoda porównań i metoda kolejnych podstawień. W przypadku tej pierwszej dokonuje się badania zjawisk tego samego rodzaju, a także zjawisk współzależnych. Wielkość badanego elementu, np. faktyczna sprzedaż, jest zestawiana z podstawą porównania, którą mogą być: planowana w danym okresie wielkość sprzedaży, poziom sprzedaży w poprzednim okresie czy wartość sprzedaży uzyskana przez inne przedsiębiorstwo. O ile metoda porównań pozwala jedynie ustalić różnice między analizowanymi elementami, o tyle metoda kolejnych podstawień umożliwia ustalenie, jakie czynniki i w jakim stopniu wpłynęły na te różnice.
Jeśli chodzi o wykorzystywane narzędzia, to ich dobór zależy od rodzaju procesu lub zjawiska badanego w ramach analizy ekonomicznej. Wskaźniki różnego typu (płynności, zadłużenia, obrotowości itp.) stosuje się w analizie finansowej przedsiębiorstwa, ale już w badaniach gospodarek i ich gałęzi wykorzystuje się przede wszystkim modele matematyczne i dane statystyczne.
Inne rodzaje analiz ekonomicznych
Analiza ekonomiczna może dotyczyć nie tylko samego przedsiębiorstwa, ale również podejmowanych przez niego działań. Niemniej jednak, w tym wypadku istota analizy ekonomicznej jest nieco inna i polega na ocenie opłacalności danego przedsięwzięcia. Analiza ekonomiczna inwestycji, na przykład zakupu środka trwałego, pozwala ocenić, czy i kiedy poniesione koszty zostaną pokryte zyskami wypracowanymi dzięki wykorzystaniu zakupionego środka. Taka analiza efektywności projektu również może wiązać się z wykorzystaniem różnych metod badań i narzędzi, np. wewnętrznej stopy zwrotu (IRR), wartości zaktualizowanej netto (NPV) czy wskaźnika rentowności (PI).
Badaniem mogą być również obejmowane zjawiska w skali makro. Wykorzystywane są w tym kontekście modele ekonometryczne czy metody ilościowe, które mogą posłużyć rządzącym do podejmowania decyzji oddziałujących na gospodarkę jako całość lub pojedyncze gałęzie. Sporą popularnością cieszy się też tzw. ekonomiczna analiza prawa, która dąży do wskazania kierunków działalności państwa w zakresie stanowienia prawa. Uściślając, korzysta ona z narzędzi nauk ekonomicznych, dostarczających wyniki i wnioski, które stanowią podstawę do tworzenia możliwie najbardziej efektywnych regulacji prawnych.
Zobacz także:
- Czym jest analiza danych i jakie są jej rodzaje?
- Analiza SWOT – czym jest i kiedy warto ją zastosować?
- Prognozowanie, czyli poznawanie przyszłości. Cel, charakter i metody prognozowania
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Sakorn Sukkasemsakorn/Getty Images
