Przedmiotem prognozowania może być wszystko to, co jest mierzalne i zmienne. Z tego powodu można wyróżnić tak wiele rodzajów tego typu badań – np. prognozowanie sprzedaży (podaży), prognozowanie popytu czy prognozowanie zatrudnienia (i stopy bezrobocia). Prognozy ekonomiczne są najbardziej rozwiniętym typem prognoz, co nie oznacza, że zawsze się sprawdzają.
Prognozowanie ekonomiczne i gospodarcze – znaczenie i definicje
Choć każdy z pewnością spotkał się z terminem "prognozowanie", nie każdy pewnie wie, na czym ono polega i jak bardzo jest zróżnicowane. Przede wszystkim nie ma czegoś takiego, jak jedno prognozowanie – definicje są bowiem bardzo różne. O prognozowaniu jako procesie poznawczym, zwykle wykorzystującym metody ilościowe, liczbowe i narzędzia matematyczne (statystyczne), można mówić jako o zjawisku polegającym na próbie przewidywania przyszłości. W przeciwieństwie do symulacji prognozowanie jest rozwiązaniem bazowym – projekcją przyszłych zdarzeń, których wystąpienie, zdaniem prognosty, jest najbardziej prawdopodobne. W zależności jednak od tego, co jest przedmiotem prognozowania, wyróżnia się różne jego rodzaje, które różnią się m.in. używanymi do prognozowania metodami.
Zarówno jako umiejętność, jak i jako nauka, prognozowanie najbardziej rozwinięte jest w ramach ekonomii, ekonometrii i szeroko rozumianych analiz gospodarczych. Prognozowanie ekonomiczne dotyczyć może wielu wariantów. Z jednej strony wyróżniamy prognozowanie gospodarcze, które bada procesy gospodarcze. Jest to np. prognozowanie popytu, prognozowanie sprzedaży (podaży), a także prognozowanie zatrudnienia, czyli stopy bezrobocia. Prognozowanie ekonomiczne, które czasem bywa utożsamiane z gospodarczym, a synonimicznie określane także mianem prognozowania finansowego, różni się tym, że bada aspekty bardziej w skali makro i posługując się zwykle wyższym interwałem czasowym. Prognozy ekonomiczne mają z kolei często charakter komparatystyczny, czyli porównawczy, co wynika z powyższej tendencji do badania rzeczywistości makrospołecznej i dłuższego horyzontu czasowego badanych tendencji.
Co może być bezpośrednim przedmiotem prognozowania ekonomicznego? Odpowiedź na to pytanie brzmi: to zależy – przede wszystkim od celu badania. Naukowcy zajmują się m.in. prognozowaniem rzeczywistej siły gospodarczej państw, ekonometrycy i geopolitycy dokonują prognozowania siły poszczególnych państw, z kolei inwestorzy prognozowania finansowego siły relatywnej walut, co służy decyzjom inwestycyjnym. Jak więc widać, przedmiotem prognozowania może być wszystko to, co charakteryzuje się zmiennością i co może być mierzalne za pomocą znanych metod i narzędzi badawczych.
Z czego korzysta prognozowanie? Metody i modele
Modele i metody prognozowania są bardzo specjalistycznymi działaniami wymagającymi głębokiej znajomości zasad ekonometrii – ekonomii, statystyki i matematyki. Prognozowania przyjmują postać różnych wzorów matematycznych. Ich ocenę dokładności dokonuje się przez badania ex ante i/lub ex post – mierniki sprawdzające dokładność prognozy i jej trafność. Przy tworzeniu modeli prognostycznych wykorzystuje się takie elementy jakościowe, jak współczynniki determinacji, skorygowane współczynniki determinacji, średnie błędu szacunkowego, odchylenia standardowe i niestandardowe. Jedną z popularniejszych metod prognostycznych jest metoda średniej ruchomej (kroczącej) czy metody naiwne (prognozowanie zakładające, generalizując, brak zmian czynników określających wartość zmiennej prognozowanej).
Metody prognozowania sprzedaży lub np. zysków firm logistycznych mogą być identyczne. Na podstawie średniej kroczącej można m.in. zobaczyć, jaki jest poziom odchylenia stanu rzeczywistego względem historycznie ukształtowanej średniej i na tej podstawie prognozować powrót w przyszłości do wartości reprezentowanych przez średnią.
Prognozowanie sprzedaży w przedsiębiorstwie to jedna z najważniejszych czynności każdej dojrzałej firmy, która pragnie zoptymalizować swoje działanie. Na podstawie analizy wyników sprzedażowych można dojść do wielu rozwojowych dla firmy wniosków. Badania z zakresu prognozowania popytu i podaży dowiodły także istnienie m.in. tzw. efektu świętego Mikołaja i efektu stycznia – na skutek np. świąt w okresie tym odnotowuje się wzrost sprzedaży, zauważalny także w wysokości kursów spółek giełdowych.
Przy próbie dokonywania prognozowania warto korzystać z usystematyzowanej i sprawdzonej metodologii. Wyróżnia się 5 etapów prognozowania:
1. Formułowanie problemu.
2. Agregacja danych.
3. Dobór metody prognostycznej i jej zastosowanie.
4. Oceny wiarygodności stosowanych metod.
5. Prezentacja wyników.
Zobacz także:
- Polacy pracują podczas urlopu. "Człowiek jest tam, gdzie jego głowa, a nie jego pupa"
- Sklepy budowlane w wielkim rozkwicie
- Biedaemerytury pobiera coraz więcej Polaków. Jakie propozycje zmian ma rząd?
Zobacz wideo: Prognozowanie trendów w modzie
Autor: Adrian Adamczyk
