Kopalnie krzemienia z epoki neolitu w woj. świętokrzyskim
W epoce brązu i neolitu w północno-wschodniej części województwa świętokrzyskiego działały zaawansowane technicznie kopalnie krzemienia pasiastego. Z wydobywanego surowca wytwarzano m.in. narzędzia, np. ostrza siekier. Szacuje się, że istniało tam nawet 4 tysiące kopalń, a głębokość niektórych z nich sięgała 9 metrów. W 2019 roku krzemionkowski region prehistorycznego górnictwa krzemienia pasiastego został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO.
Rzeźby z epoki brązu w Sobótce na Dolnym Śląsku
Na Dolnym Śląsku, w Sobótce, znajdują się kamienne rzeźby datowane na epokę brązu, czyli na około 2,5-3 tysiące lat temu. Najbardziej znana z nich przedstawia niedźwiedzia, ale można tam znaleźć także postać z rybą, grzybem czy figurę dzbana zwaną "Mnichem". Twórcami tych dzieł byli najprawdopodobniej ludzie z kultury łużyckiej lub celtyckiej, uznający masyw Ślęży za miejsce święte. Rzeźby, choć nie znajdują się w swoich pierwotnych lokalizacjach, mają duże znaczenie historyczne i kultowe.
Palatia, czyli średniowieczne siedziby władców
Wyspa Ostrów Lednicki, która była centrum administracyjnym plemienia Polan i państwa piastowskiego, jest miejscem, gdzie prawdopodobnie odbył się chrzest Polski. Znajdują się tu relikty grodu i prawdopodobnie pałacu sprzed 966 roku. W Gieczu odkryto podobne pozostałości wczesnośredniowiecznego grodziska i palatium z rotundą. Na Ostrowie Tumskim w Poznaniu istniał dwukondygnacyjny pałac królewski Mieszka I i Dobrawy, a w 2021 roku na jego miejscu powstała szklana instalacja odtwarzająca plan tej siedziby.
Zamek Piastowski w Legnicy
Zamek Piastowski w Legnicy to budowla o bogatej historii sięgającej VIII wieku. Pierwszy drewniany gród powstał w tym miejscu trzynaście wieków temu, a pierwszy murowany zamek wybudowano na przełomie XII i XIII wieku i był to jeden z pierwszych tego typu obiektów w Polsce. Przez wieki zamek był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, a także niszczony przez pożary. Mimo licznych przemian ta imponująca budowla zachowała spójny charakter i ducha odległej przeszłości.
Kolegiata w Tumie
Czasy romańskie na ziemiach polskich trwały od XI do połowy XIII wieku. Jednym z nielicznych zachowanych obiektów z tego okresu jest archikolegiata w Tumie pod Łęczycą - wzniesiona z kamienia trójnawowa bazylika z absydami i wieżami. Budowę kolegiaty rozpoczęto w latach 40. XII wieku i mimo zniszczeń zawsze odnawiano ją w pierwotnej formie, z zachowaniem obronnego charakteru. W świątyni zachowały się liczne detale, w tym m.in. płaskorzeźbiony portal oraz malowidło przedstawiające Chrystusa Pantokratora.
Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie
W Cieszynie znajduje się jeden z najstarszych obiektów sakralnych w Polsce - rotunda św. Mikołaja, która przez blisko tysiąc lat zachowała swoje pierwotne kształty i konstrukcję. Budowla, utrzymana w stylu romańskim, "pamięta" XII wiek i pierwotnie pełniła funkcję kaplicy zamkowej oraz kościoła grodowego. Rotunda zbudowana jest z kamienia, na planie koła o średnicy nieco ponad 6 metrów, z niższą apsydą dostawioną od wschodu. W XIV wieku zapewne poszerzono pierwotnie węższe okna kaplicy.
Kościół św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu
W XII wieku, na miejsce dawnej przydrożnej karczmy i szpitala dla ubogich (na drodze z Poznania do Gniezna), wielkopolski książę Mieszko III Stary sprowadził zakon joannitów. Zakonnicy przejęli istniejące zabudowania i zbudowali kościół, prawdopodobnie najstarszy w Polsce wzniesiony z cegły. Świątynia była wielokrotnie rozbudowywana i zawiera elementy romańskie, gotyckie oraz barokowe.
Rotunda Najświętszej Marii Panny na Wawelu
W 1911 roku podczas prac konserwatorskich na Wzgórzu Wawelskim odkryto kamienne mury z przełomu X i XI wieku, które Adolf Szyszko-Bohusz uznał za przedromańską świątynię. Obiekt ten, odsłonięty i częściowo zrekonstruowany, jest główną atrakcją rezerwatu archeologicznego "Wawel zaginiony", utworzonego w 1975 roku. Świątynia, znana jako Rotunda Najświętszej Marii Panny, została zbudowana z płytek z piaskowca i jej mury sięgają od 3 do 7 metrów wysokości. Prawdopodobnie była kaplicą zamkową, ale utraciła swój sakralny charakter w XVI wieku, kiedy została przebudowana na mieszkanie i przechowalnię.
Wyżej wymienione to tylko niektóre z najstarszych polskich zabytków. Ich odwiedzenie może być zaczątkiem do częstszej eksploracji Polski i jej zakątków kulturowych, historycznych, przyrodniczych itd.
Dzień Konserwatora Zabytków
Fakt, że wielowiekowe zabytki nadal istnieją i mamy możliwość je zobaczyć, to w dużej mierze zasługa osób, które troszczą się o ich przetrwanie - konserwowanie. Konserwatorzy zabytków za swoje działania na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego, historycznego zasługują na specjalne wyróżnienie, docenienie ich pracy. Właśnie tym celu w kalendarzu pojawił się Dzień Konserwatora Zabytków, który jest obchodzony 11 sierpnia.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Zabytki Krakowa, których zazdrości nam cały świat. Co warto zobaczyć?
- Ciekawe miejsca w Polsce – co warto zwiedzić?
- Wybrano najciekawsze atrakcje w Polsce. Które miejsca zdaniem internautów warto odwiedzić?
Autor: Diana Ryściuk
Źródło: spotkaniazzabytkami.pl
Źródło zdjęcia głównego: iStockphoto
