Światowy Dzień Sierot
Światowy Dzień Sierot obchodzony jest dzięki inicjatywie fundacji The Stars Foundation. Ma na celu przede wszystkim zwrócenie uwagi ludzi i zwiększenie świadomości społecznej względem dzieci wychowujących się bez rodziców. To też sposób na zachęcenie do udzielania jakiejkolwiek formy pomocy. Tego dnia na całym świecie mają miejsce akcje charytatywne i zbiórki, które dążą do zwiększania zakresu pomocy niesionej sierotom.
Kiedy dziecko jest sierotą?
Na świecie funkcjonują różne definicje sytuacji dziecka niebędącego wychowywanym przez rodziców. Różnie też traktowane jest to prawnie. W zależności od źródła, za sieroctwo uznawany jest fakt nieposiadania przez dziecko obojga rodziców (sierota zupełna) lub jednego z nich. Niekiedy dotyczy to także braku innych opiekunów lub w ogóle jakichkolwiek krewnych.
Liczba sierot na świecie
Według danych zebranych przez UNICEF na świecie żyje około 140 milionów sierot. Liczba ta może być jednak myląca, ponieważ UNICEF za sierotę uważa dziecko, które straciło „jedno lub oboje” rodziców. Z kolei inne źródła podają liczbę jeszcze wyższą - 150 milionów dzieci. Według UNICEF 8 milionów dzieci przebywa w różnego rodzaju instytucjach opiekuńczych, jak np. dom dziecka.
Najczęściej dzieci tracą rodziców na skutek ubóstwa, nieleczonych chorób, wojen czy klęsk żywiołowych. Każda forma pomocy ma znaczenie, ponieważ wiele z tych dzieci doświadcza biedy, braku należytej opieki, a nawet głodu. Zdecydowana większość nie ma żadnych szans na adopcję. Są na świecie miejsca, gdzie brakuje ośrodków dla osieroconych dzieci. Często zostają bezdomne i niestety, padają również ofiarami handlarzy ludźmi.
Dzieci
Rodziny zastępcze a sierocińce
Współcześnie odchodzi się od umieszczania dzieci w domach dziecka czy innych instytucjach opiekuńczych. W 2010 roku ONZ opublikował wytyczne, dotyczące alternatywnej opieki nad dziećmi, stawiając na pierwszym miejscu tę opartą na relacji rodzinnej – jeśli nie jest możliwa biologiczna, to adopcyjna lub zastępcza. To efekt wieloletnich badań, które wykazały, że dorastanie w instytucjach zbiorowej opieki utrudnia późniejsze życie, jest przyczyną problemów psychicznych, trudności adaptacyjnych w społeczeństwie, obaw przed założeniem rodziny, itd.
W Stanach Zjednoczonych czy w Australii instytucje opiekuńcze dla dzieci całkowicie zastąpione zostały innymi metodami ich wspierania. W Szwecji postawiono na intensywną pomocą pedagogiczną w rodzinach. W Holandii, Wielkiej Brytanii i Belgii liczba domów dziecka cały czas spada.
W Polsce również następują zmiany, jednak nieco wolniej. Pod koniec lat 90. XX w. rozpoczęła się reforma systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. Od tamtego czasu zmiany ukierunkowują się w stronę rozwiązań ONZ. Dokładne liczby dotyczące dzieci objętych opieką w Polsce - na dole artykułu.
Podczas, gdy zachodni świat wycofuje się ze zinstytucjonalizowanej opieki nad osieroconymi dziećmi na rzecz lepszych rozwiązań, w krajach tzw. globalnego Południa liczba domów dziecka i umieszczanych w nich dzieci stale rośnie.
Wykorzystywanie sytuacji osieroconych dzieci
Warto zwrócić uwagę na proceder, który czerpie korzyści z sytuacji osieroconych dzieci w krajach globalnego Południa. Rośnie zainteresowanie wolontariatem z dziećmi, rozwinęła się turystyka, a w krajach takich jak Nepal, Kambodża czy Uganda liczba sierocińców wzrosła mimo spadku liczby sierot. Takie placówki zlokalizowane są często w najpopularniejszych turystycznie miejscach. Dla przykładu, w Katmandu w Nepalu jest ich aż około 500. Pieniądze i inna pomoc, którą ludzie ofiarują tym placówkom, a właściwie jego podopiecznym, w rzeczywistości może nigdy do nich nie trafić. Poza tym, opłakany stan ośrodka i przebywających w nim dzieci często budzi współczucie turystów i wolontariuszy, popychając do większej hojności.
Dochodzi też do paradoksalnej sytuacji – kraje, które odchodzą od instytucji opiekuńczych dla dzieci, wspierają ich działanie w innych częściach świata. Często podawany jest argument, który sugeruje, że wspieranie rodzin zastępczych kosztuje więcej niż utrzymanie placówek opiekuńczych. Tymczasem nie jest to prawda. Badania pokazują, że koszt wsparcia rodziny wynosi około 10% kosztu utrzymania dziecka w instytucji, a dobrej rodziny zastępczej, 30%.
Jak pomóc osieroconym dzieciom?
Przede wszystkim wspierać sprawdzone domy dziecka i inne placówki. Można przekazywać pieniądze lub zaopatrywać dzieci w potrzebne im rzeczy. Nie powinny być jednak zniszczone. Widoczne ślady użytkowania często powodują, że obdarowane takimi przedmiotami dzieci gorzej się czują. Można również poświęcić im swój czas i np. poprowadzić jakieś warsztaty, pokazać swoje umiejętności, talent, podzielić się jakąś wiedzą.
Sieroty i domy dziecka w Polsce - dokładne dane
Statystyki GUS (stan na dzień 18 maja 2022 r.): "72,3 tys. dzieci jest pozbawionych całkowicie lub częściowo opieki rodziny naturalnej, w tym 56,4 tys. w pieczy rodzinnej oraz 15,9 tys. w pieczy instytucjonalnej"
- 1,1 % - wzrost liczby dzieci w pieczy zastępczej w porównaniu z 2020 r..
- 54% - pełniących funkcję rodziny zastępczej to osoby w wieku 51–70 lat.
- Liczba dzieci przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej – 15,9 tysiąca
- Liczba placówek instytucjonalnej pieczy zastępczej - 1 273
- Liczba regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych - 10
- Liczba regionalnych placówek opiekuńczo-wychowawczych - 1 260
- Liczba dzieci w rodzinach zastępczych – 56 357
- Liczba rodzinnych domów dziecka - 724
Liczba wychowanków w pieczy zastępczej według wieku:
- do 1 r. ż. – 1,6%
- 1-3 r. ż. – 7,7%
- 4-6 r. ż. – 10,7%
- 7-13 r. ż. – 34,6%
- 14-17 r. ż. – 27,7%
- 18-24 – 17,7%
Adopcja w 2021 roku
- 22,3% dzieci trafiło do rodzinnej pieczy zastępczej
- 7% dzieci trafiło do adopcji
Pełny raport znajdziesz tutaj: stat.gov.pl
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Dzieci dzwonią i proszą o pomoc. "Wzrosła liczba interwencji, które podejmujemy, gdy zagrożone jest zdrowie lub życie młodej osoby"
- Dziecko w procesie karnym. Jak wygląda przesłuchanie malucha, który doświadczył przemocy?
- Co czwarty nastolatek doświadczył co najmniej jednej formy krzywdzenia w czasie epidemii
Autor: Diana Ryściuk
Źródło: UNICEF, zanimpomozesz.pl, domydziecka.org, starsfoundation.org/stat.gov.pl
Źródło zdjęcia głównego: NATHANAEL KIEFER/Getty Images