Koulrofobia nie jest wpisana do klasyfikacji chorób ICD-10, jednak na to zaburzenie cierpi pewien ułamek społeczeństwa (około 8%). Także wśród aktorów i celebrytów można znaleźć osoby, odczuwają paniczny lęk przed klaunami. Johnny Deep oraz Daniel Radcliffe przyznali się, że cierpią na koulrofobię. Nazwa koulrofobia pochodzi od greckiego słowa „koulro”, które oznacza osobę chodzącą na szczudłach. Jakie są przyczyny i objawy lęku przed klaunami oraz jak wygląda leczenie?
Więcej:
Przyczyny lęku przed klaunami
Źródłem koulrofobii jest przede wszystkim wygląd klauna, który odbiera się jako nieprzyjemny i niesympatyczny. Klauni są przebrani i wymalowani, dlatego zdarza się, że nie można rozpoznać osoby kryjącej się za przebraniem. Zakrycie twarzy jest przyczyną niepokoju. Bazuje na tym wiele horrorów i filmów akcji, na przykład To czy Joker . Ponadto przyczyną koulrofobii są doświadczenia z dzieciństwa. Maluch mógł przestraszyć się klauna lub zostać przez niego źle potraktowany. W ten sposób, na zasadzie uczenia się fobii, wykształcił się irracjonalny lęk przed klaunami. Należy dodać, że chorzy na to zaburzenie zwykle nie obawiają się klaunów w cyrku, czyli ich naturalnym środowisku, tylko boją się spotkać klauna na ulicy. Powiązanie doświadczeń z dzieciństwa z wyglądem klauna i z przekazem medialnym sprawia, że istnieje spore grono osób, które cierpią na koulrofobię. Klauny miały wzbudzać w ludziach radość, jednak wcale tak się nie dzieje. Jednym z najsłynniejszych klaunów był Joseph Grimaldi, który pokazywał na scenie swoją szczęśliwą twarz i był wielką gwiazdą w pierwszej połowie XIX wieku. W rzeczywistości Grimaldi był schorowanym, nieszczęśliwym człowiekiem, uzależnionym od alkoholu i samotnym. W latach 70. XX wieku klaun o imieniu Pogo występował na przyjęciach dla dzieci i w ten sposób zyskał dostęp do 35 chłopców, których zgwałcił, a następnie zamordował. Po tych zdarzeniach wizerunek klaunów stał się bardzo pejoratywny. Badania przeprowadzone przez Uniwersytet w Sheffield na 250 pacjentach szpitala dziecięcego wykazały, że ani jedno z dzieci nie tolerowało obecności klauna w szpitalu.
Objawy koulrofobii
W przypadku osób cierpiących na koulrofobię pojawić się mogą następujące objawy:
- napięcie, drżenie całego ciała w trakcie kontaktu z klaunem,
- podwyższone tętno oraz ciśnienie krwi,
- płacz, krzyki, chęć ucieczki,
- Duszności,
- napady paniki,
- drętwienie kończyn,
- nadmierne pocenie,
- podniesienie się poziomu hormonów: kortyzolu, adrenaliny, noradrenaliny,
- uczucie zbliżającego się omdlenia.
U większości osób pojawia się sporo objawów somatycznych, związanych z zaburzeniami układu krążenia i układu oddechowego.
Zobacz także: Czym są choroby psychiczne? Definicja, rodzaje, objawy i leczenie
Leczenie koulrofobii
Koulrofobia, tak jak i inne fobie, powinna być leczona w gabinecie psychologicznym. Osoby, które rozpoznają u siebie objawy lęku przed klaunami, powinny skonsultować się z poradnią zdrowia psychicznego, poradnią psychologiczną lub specjalistą przyjmującym w prywatnym gabinecie. Najskuteczniejszą metodą psychoterapii jest terapia poznawczo-behawioralna. Do metod leczenia koulrofobii zalicza się:
- Systematyczną desensytyzację, czyli odwrażliwianie: psycholog prezentuje bodźce związane z wizerunkiem klauna pacjentowi i wraz z upływem terapii zwiększa siłę oddziaływania tych bodźców; początkowo mogą być to zdjęcia klaunów, a później maskotki, filmy, czy kontakt z prawdziwym klaunem;
- Zmianę schematów poznawczych poprzez rozmowę i racjonalne argumenty;
- Modelowanie, które polega na tym, że pacjent obserwuje inną osobę, która nie boi się klaunów i ma za zadanie naśladować ten model;
- Techniki wizualizacji w rzeczywistości wirtualnej, czyli okulary VR, które pacjent zakłada i stara się opanować lęk przed klaunami; wirtualna rzeczywistość uznawana jest za jedną z nowocześniejszych i bardziej skutecznych metod leczenia fobii, która jest bardzo bezpieczna, ponieważ nie ma bezpośredniego kontaktu z bodźcem wywołującym lęk.
Psychologowie starają się znaleźć przyczyny fobii, a następnie zrozumieć podłoże lęku przed klaunami. W przypadku niektórych fobii, które nie utrudniają życia, leczenie nie jest konieczne, jednak koulrofobia może w znaczący sposób utrudniać życie i codzienne funkcjonowanie, ponieważ pacjent unika niektórych miejsc i obawia się spotkania klauna, dlatego może wycofać się z życia towarzyskiego. Jeśli fobia jest bardzo silna, można także włączyć farmakoterapię, czyli leki przeciwdepresyjne i benzodiazepiny, a także psychoedukację.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN