Światowy Dzień Chorych na Hemofilię - co to za święto?
17 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Chorych na Hemofilię, który został ustanowiony przez Światową Federację Hemofilii w 1989 roku. Data związana jest z urodzinami założyciela Federacji, Franka Schnabela. Główną misją święta jest szerzenie wiedzy dotyczącej tej genetycznej choroby krwi, uświadamianie o potrzebach osób zmagających się z nią i sposobów na pomaganie im. W wielu przypadkach ratunek niesie właśnie przeszczep szpiku kostnego, a do tego potrzebni są dawcy. Niżej wyjaśniamy, że zabieg nie jest bolesny, a tutaj można sprawdzić, kto może zostać dawcą i jak wygląda cała procedura.
Czy pobranie szpiku boli?
Pobranie szpiku u 80% dawców polega na pobraniu krwi obwodowej, z której pozyskiwane są komórki macierzyste ratujące życie pacjentów chorych na nowotwory krwi. W takim przypadku pobranie szpiku kostnego nie wiąże się nawet z jednodniową hospitalizacją.
Pobranie szpiku boli właściwie tyle, ile boli wkłucie strzykawki. W większości przypadków na tym właśnie polega cały proces pobrania komórek macierzystych z krwi obwodowej dawcy. Sam proces pobrania trwa 3–4 godziny i nie wymaga narkozy ani hospitalizacji. Ta forma pobrania szpiku stosowana jest u około 80% dawców. Pozostałe 20% to pobranie szpiku z talerza kości biodrowej. Sam zabieg również nie jest bolesny, wykonywany jest jednak pod narkozą i wymaga jednodniowej hospitalizacji pacjenta. Jedna i druga metoda jest bezpieczna, nie boli i w większości przypadków nie wiąże się z żadnymi powikłaniami.
Jak wygląda pobranie szpiku poprzez krew obwodową?
Pobranie szpiku do przeszczepu trwa kilka godzin. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że wcześniej konieczne jest odbycie serii badań, potwierdzających jeszcze raz zgodność z biorcą i określających jakość materiału, który ma zostać pobrany od dawcy.
Na 5 dni przed zabiegiem dawca otrzymuje podskórnie czynnik wzrostu G-CSF, który powoduje uwolnienie komórek macierzystych do krwioobiegu. Dzięki temu z krwi można wyselekcjonować niezbędne komórki.
Na czym polega pobranie szpiku? Na ramionach dawcy zakłada się dojścia dożylne. Jednym ramieniem krew spływa do tzw. separatora komórek i następnie wraca drugim dojściem do organizmu. W samym separatorze komórki macierzyste oddziela się od reszty krwi. W ten sposób uzyskuje się materiał do przeszczepu. Zabieg ten wykonuje się z reguły jednego dnia, czasami konieczne jest jego powtórzenie w dniu następnym. Cały zabieg trwa od 3 do 4 godzin.
Jak wygląda pobranie szpiku kostnego z talerza biodrowego?
Pobranie szpiku z biodra jest zdecydowanie rzadziej wykorzystywaną metodą. W niektórych przypadkach nadal jest ona jednak wskazana. Wybór tej metody zależy zarówno od jakości materiału dawcy, jak i potrzeb biorcy.
Pobranie szpiku do przeszczepu odbywa się pod pełną narkozą. Zabieg wykonuje się za pomocą igły wprowadzonej do tylnej części kości biodrowej (a nie kręgosłupa, jak sądzą niektórzy). W trakcie zabiegu wykonuje się kilka drobnych nakłuć, które wyjątkowo szybko się goją. W ramach zabiegu pobrany zostaje litr mieszanki krwi i szpiku kostnego.
Pobranie szpiku z talerza biodrowego trwa godzinę. Dzień wcześniej pacjent jest przyjmowany do placówki, dzień po zabiegu może zostać wypisany do domu.
Ryzyko związane z pobraniem szpiku z talerza kości biodrowej
Pobranie szpiku kostnego z talerza kości biodrowej nie wiąże się właściwie z żadnym poważniejszym ryzykiem. Szanse wystąpienia komplikacji lekarze oceniają na 1:50 000. Powikłania po pobraniu szpiku kostnego mogą dotyczyć ewentualnych dolegliwości związanych z narkozą (mdłości, senność, ból gardła, chrypka). Przez kilka tygodni pacjent może mieć nieco obniżoną odporność, jest więc bardziej narażony na infekcje.
W przypadku pobrania szpiku z biodra, jak i krwi obwodowej, ryzyko infekcji rany jest minimalne.
Kto decyduje o formie pobrania szpiku?
To, jak wygląda pobranie szpiku w przypadku danego pacjenta, zależne jest zawsze od decyzji lekarza. W większości sytuacji pobierana jest krew obwodowa. W tym przypadku przeszczep zawiera bardziej „waleczne” białe krwinki i limfocyty, które pomagają zwalczyć chorobę resztkową. Preparat pobrany z krwi zawiera więcej komórek macierzystych niż ten pobrany bezpośrednio ze szpiku. Im więcej komórek, tym lepsza regeneracja układu krwiotwórczego po transplantacji.
Zdarza się jednak, że z określonych powodów lepszym rozwiązaniem jest pobranie szpiku z talerza biodrowego. Materiał do przeszczepu pobrany z biodra jest lepszy dla dzieci, które ze względu na niższą wagę potrzebują mniej komórek macierzystych. Ta metoda wskazana jest także w przypadku, gdy należy zminimalizować ryzyko choroby „przeszczep przeciw gospodarzowi”.
Jak odbywa się pobranie szpiku kostnego do badania?
Pobranie szpiku do badania jest konieczne, aby przeprowadzić niezbędną diagnostykę. Wykonuje je się przez biopsję aspiracyjną lub trepanobiopsję. Biopsję aspiracyjną można pobrać z talerza biodrowego lub mostka, trepanobiopsję już tylko w biodra. W przypadku pierwszej metody pobierana jest krew z grudkami szpiku, w drugim – bioptat (fragment kości ze szpikiem). Obydwa zabiegi trwają kilka minut.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Dawcy szpiku. Dzieląc się życiem, spełniają marzenia
- Czy można komuś ofiarować coś piękniejszego niż życie? Zostań dawcą szpiku i zyskaj "genetycznego bliźniaka"
- Oddała szpik genetycznej bliźniaczce i zyskała przyjaciółkę. "Będziemy siostrami do końca życia"
Zobacz wideo: Żyją dzięki dawcom szpiku
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: champpixs/GettyImages