Działanie placebo polega na przekonaniu ludzkiego umysłu, że podawane specyfiki rzeczywiście działają i mogą skutecznie leczyć. W wielu sytuacjach pojawiają się reakcje na podane placebo, mogą one jednak być dwojakie: korzystne lub negatywne. Zdarza się bowiem, że organizm reaguje wystąpieniem jakichś skutków ubocznych.
Osoby poddawane badaniu zazwyczaj nie wiedzą, że otrzymują substancję, która nie ma działania leczniczego. Istnieją jednak sytuacje, kiedy chorzy mają świadomość, że otrzymują placebo, a jednak pojawiają się rezultaty terapeutyczne. Należą do nich stany bólowe, a także depresja i zaburzenia snu.
Efekt placebo w medycynie
Medycyna wykorzystuje tzw. efekt placebo już od wieków – początkowo było działaniem zupełnie nieświadomym, z czasem stało się metodą badawczą pomagającą ocenić skuteczność działania niektórych leków. Polega na podaniu kilku wybranym osobom identycznie wyglądających preparatów, z których jeden jest lekiem, a drugi tzw. placebo, czyli substancją niemającą leczniczego działania, a mimo to przynoszącą pozytywne efekty.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Zdrowie
Co ważne, osoby poddawane badaniu nie wiedzą, czy otrzymują rzeczywiście działający lek. Często nawet sami badający nie wiedzą, którzy pacjenci przyjęli preparaty lecznicze. Ostatnim etapem doświadczenia jest sprawdzenie i zbadanie wpływu zarówno leku, jak i placebo na osoby poddane eksperymentowi. Dzięki takiemu działaniu można określić skuteczność farmaceutyków, dlatego też metoda uznana została za niezwykle cenną i dostarczającą wiarygodnych informacji na temat leków.
Działanie placebo wciąż nie zostało do końca poznane, jednak uważa się, że nie bez znacznie jest tzw. autosugestia, czyli przekonanie pacjenta o tym, iż został poddany leczeniu. Badania wskazują, że po podaniu placebo dochodzi do pewnych reakcji neurobiologicznych, które niewątpliwie mają wpływ na ostateczny efekt terapeutyczny. Reakcje te mogą dotyczyć zwiększonej aktywności konkretnych obszarów mózgu, a także zwiększonej produkcji dopaminy i endorfin.
Jak działa placebo?
Co to jest efekt placebo? Przede wszystkim trzeba odróżnić pozytywne działanie substancji od skutków ubocznych (efekt nocebo), które również mogą wystąpić. Aby zrozumieć istotę efektu placebo lub nocebo, należy uzmysłowić sobie, jak wielką rolę odgrywa tu ludzki umysł odpowiadający za to, co czuje i jak funkcjonuje ciało.
Osoby przekonane o pozytywnym działaniu podanego preparatu zwykle odczuwają poprawę, ale mogą też nie doświadczyć żadnych skutków ubocznych zastosowanej terapii. Z kolei osoby, które otrzymają informację, iż po podaniu specyfiku objawy niepożądane mogą się nasilić, często rzeczywiście ich doświadczają.
Zdarza się również, że mimo posiadanej wiedzy na temat zastosowanej terapii placebo chorzy doznają poprawy stanu zdrowia (zmniejszenia dolegliwości). Istnieje pewna grupa stanów zdrowotnych, w których przypadku działanie placebo zostało potwierdzone: depresja, zaburzenia snu, dolegliwości bólowe oraz okres przekwitania u kobiet. Najważniejsze jednak jest tu silne przekonanie o skuteczności terapii.
Im bardziej pacjent jest pewien osiągnięcia pozytywnych rezultatów leczenia, tym większa jest szansa, że substancja rzeczywiście zadziała. I odwrotnie, im bardziej pacjent oczekuje niepożądanych skutków leczenia, tym większe prawdopodobieństwo, że wystąpią. Medycyna wciąż zmaga się z problemem odpowiedniego rozróżnienia prawdziwego, rzeczywistego efektu leku poddawanego badaniu od możliwego efektu placebo.
Kontrowersje wokół placebo
Podawanie pacjentom placebo to temat wciąż budzący wiele wątpliwości i kontrowersji. Pojawiają się bowiem liczne pytania o aspekt etyczny stosowania terapii z użyciem tego środka. Obecnie placebo wykorzystywane jest jedynie w badaniach i tylko w przypadkach, gdy nie istnieje zagrożenie zdrowia osób poddawanych badaniom klinicznym.
Pytania dotyczą też tego, czy efekt jest na tyle rzeczywisty i silny, by mógł w jakimkolwiek stopniu zastąpić leczenie specyfikami powszechnie stosowanymi w danym przypadku. Wątpliwości pojawiają się również, gdy pada pytanie o celowość informowania pacjenta o podaniu mu placebo. Czy powinien otrzymać taką informację, a jeśli ją otrzyma, to czy efekt placebo w ogóle wystąpi?
Nie ulega jednak wątpliwości, że najlepsze rezultaty w leczeniu możliwe są do osiągnięcia, jeżeli pacjent poczuje się odpowiednio zaopiekowany – liczy się więc zaangażowanie lekarza, jego dociekliwość i troska, a także analiza skarg chorego, czyli cała atmosfera towarzysząca procesowi diagnozowania i leczenia. Kolejnym elementem jest podanie odpowiedniego leku, czasami placebo, jeśli problem jest natury psychologicznej (np. kłopoty ze snem czy stany depresyjne).
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Pobudzające działanie kawy to efekt placebo? Naukowcy opublikowali zaskakujące wyniki badań
- Po plecebo niektórzy czują się lepiej. Jak to możliwe?
- Placebo działa - nawet jeśli wiemy, że to placebo. Naukowcy: "To wyższość umysłu nad materią"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Oleg Breslavtsev/Getty Images