Zjawisko ciągłego kłamania bez żadnej konkretnej przyczyny to mitomania. Psychologia zna ten termin już od XIX wieku, wtedy właśnie Anton Delbrüeck opisał dokładnie, co to jest. Mitomania może towarzyszyć różnym chorobom i zaburzeniom psychicznym lub występować sama, nawet u zupełnie zdrowej osoby. Badacze zaobserwowali, że mitomania ma najczęściej swój początek w okresie dorastania, około 16. roku życia. Kobiety częściej niż mężczyźni mają skłonność do mitomanii.
Mitomania - objawy
Najważniejszym i głównym objawem mitomanii jest mówienie nieprawdy bez żadnej określonej przyczyny zewnętrznej. Kłamstwa pojawiają się w różnych sytuacjach życia codziennego, nawet błahych, często doprowadzają do przykrych sytuacji, kiedy kłamca zostanie zdemaskowany. Związki mitomanów często rozpadają się z powodu ciągle powtarzanych kłamstw, może być im trudno utrzymać stałe miejsce pracy, ze względu na ubarwianie rzeczywistości, na przykład w kwestii swoich umiejętności. Mitoman próbuje kreować inną, równoległą rzeczywistość. O tyle, o ile zwykły kłamca mówi nieprawdę z określonego “zewnętrznego” powodu, mitoman kłamie, ponieważ kierują nim pobudki wewnętrzne, np. zrobienie wrażenia na swoich słuchaczach. Mitomani za pomocą kłamstwa często kreują swój wizerunek, opowiadają historie, które stawiają ich w dobrym świetle lub mogą wywołać w odbiorcach określoną reakcję (np. litość lub podziw). Niektórzy mitomanii kłamią bez żadnego powodu i nic nie chcą w ten sposób osiągnąć. Istnieje również bardziej rozwinięta forma patologicznego kłamania, kiedy opowiadane są fantastyczne, nie mające związku z prawdą historie, mające elementy nadprzyrodzone lub bajkowe. Taka mitomania to choroba i wymaga interwencji psychiatrycznej, jeśli występuje u osoby dorosłej.
Wiek mitomana
Mitomania może pojawić się w każdym wieku, jednak badacze udowodnili, że najczęściej zaczyna się w wieku dojrzewania, kiedy nastolatek odkrywa, jak za pomocą kłamstwa może kreować swój wizerunek. Również małe dzieci mogą być mitomanami, zjawisko to jednak zanika wraz z wyrastaniem ze świata bajek opowiadanych im przez dorosłych. Obserwując więc rozwój naszych dzieci, nie przejmujmy się, że opowiadają niestworzone historie. One żyją w świecie fantazji, problem sam zniknie z czasem. Mitomania pojawia się również i w starszym wieku, najczęściej, aby wzbudzić czyjąś litość. Starsze osoby często kłamią na temat zachowania swoich dzieci, złego samopoczucia itp. Szczególnie ten problem towarzyszy osobom samotnym.
Kto to jest mitoman? Jak go rozpoznać?
Mitomanii mają zazwyczaj bardzo duże zdolności konwersacyjne. W rozmowach z innymi używają barwnego i ciekawego języka, który przykuwa uwagę otoczenia. Zwykle mitomanii są świadomi swoich umiejętności, dlatego chętnie je wykorzystują, aby zwrócić na siebie uwagę i wzbudzić w odbiorcach określone reakcje. Dodatkowo mitomana cechuje dość głęboki egocentryzm, często wręcz samouwielbienie. Zdarza się, że mitomanii nie potrafią darzyć sympatią innych ludzi.
Skąd się bierze mitomania?
Przyczyna , która jest najczęściej wymieniana przez badaczy, to trudne dzieciństwo. Mitomania najczęściej pojawia się u osób, które dorastały w rodzinach dysfunkcyjnych i patologicznych. Jako jeden z głównych winowajców wymieniany jest alkoholizm jednego lub obojga rodziców. Dziecko dorastające w rodzinie dysfunkcyjnej często nie ma wyrobionego poczucia własnej wartości, dlatego stara się je budować za pomocą kłamstwa.
Mitomania - leczenie
Leczeniem mitomana powinien zająć się odpowiednio wykwalifikowany psycholog lub psychiatra. Zanim jednak leczenie się rozpocznie, należy postawić rozpoznanie. Często wymaga ono kilku spotkań, aby zweryfikować, czy pacjent w trakcie rozmowy kłamie czy mówi prawdę. Gdy już zostanie postawione rozpoznanie mitomanii, rozpoczyna się terapia ukierunkowana na wydobycie z pacjenta informacji, jakie sytuacje w jego życiu mogły doprowadzić do rozwinięcia się problemu. Następnym krokiem jest przepracowanie ich ponownie i ukierunkowanie pacjenta na prawdomówność. Mitomanii nie leczy się żadnymi środkami farmakologicznymi, chyba że towarzyszy ona konkretnej chorobie psychicznej - wtedy chory przyjmuje leki.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN