Komunikacja międzykulturowa ma wiele płaszczyzn. Z przedstawicielami innych państw, a więc i kultur, komunikujemy się przecież w różnych celach – może być to zarówno wymiana handlowa, stosunki dyplomatyczne, jak i kontakty między naukowcami z jednej dziedziny, którzy muszą rozmawiać ze sobą i wymieniać doświadczenia. Czym innym jest więc komunikacja międzykulturowa w biznesie, a czym innym próby porozumienia się zwaśnionych stron, będących w trakcie konfliktu zbrojnego – który czasem wynika właśnie z kulturowych lub religijnych różnic.
Jak komunikują się różne kultury?
Po raz pierwszy określenia komunikacja międzykulturowa użył Edward Hall, amerykański etnolog, autor tak zwanego modelu kontekstowego w komunikacji – czyli pomysłu opartego na tym, że inaczej komunikują się przedstawiciele zachodniego świata (w ogólnym ujęciu: Europa, Ameryka Północna, Australia), inaczej zaś wschodniego (daleki Wschód, Azja ogólnie, kraje arabskie) czy Ameryki Łacińskiej i Afryki. W przypadku tych pierwszych rola kontekstu w komunikacji jest niska, zaś "ja" dominuje nad "my" - najważniejszą rolę pełni więc mówiący jako indywidualna jednostka. Ponadto w ich komunikacji liczą się przede wszystkim fakty i informacje przekazywane przez mówiącego.
Natomiast jeśli chodzi o komunikację wysokokontekstową (występującą we „wschodnim” kręgu kulturowym), dominuje w niej "my" nad "ja", zaś w odbiorze i przekazie liczy się kontekst, na który składają się: pozycja mówiącego, wzajemne stosunki rozmówców, a nawet język ciała. Mniejsze znaczenie mają tu fakty, a informacje podawane są w sposób niejasny - ich odbiór zależy więc właśnie od kontekstu, nie zaś konkretnej treści.
Komunikacja międzykulturowa i jej rodzaje
Podział dwóch głównych sposobów komunikacji zaproponowany przez Halla jest kluczem do zrozumienia trudności, napięć i złożoności problemu komunikacji międzykulturowej – wynikających właśnie z wyżej wspomnianych różnic. Mają one odzwierciedlenie w wielu obszarach, w których komunikacja międzykulturowa przebiega. Są to np.:
- biznes, a więc przede wszystkim handel międzynarodowy,
- dyplomacja i relacje polityczne między przedstawicielami krajów z innych kręgów kulturowych,
- nauka,
- kultura i sztuka,
- turystyka.
Rodzaje komunikacji międzykulturowej są zależne od tego, w jakim obszarze się ona odbywa. W przypadku komunikacji na płaszczyźnie naukowej, sprawa jest o tyle prostsza, że oparta jest właśnie o fakty. Jej „niskokontekstowość” wynika więc z natury tego obszaru – co nie znaczy, że nie ma tu trudności dotyczących stylu pracy czy odmiennego podejścia np. do wyboru narzędzi badawczych.
Znacznie trudniejsza jest natomiast komunikacja międzykulturowa między politykami czy dyplomatami – tu różnice kulturowe odgrywają ogromną rolę i często same w sobie stanowią przedmiot dyskursu między stronami. Dlatego tak ważne jest doskonałe przygotowanie dyplomatów do sprawowanych przez nich funkcji, bazujące na wieloletnim doświadczeniu i pogłębionej wiedzy o kręgu kulturowym, z którego przedstawicielami przyszło im pracować. Tym bardziej rosną wymagania co do kompetencji dyplomatów i polityków, jeśli tłem komunikacji jest złożony konflikt i od efektywności porozumienia zależy nawet ludzkie życie.
Wdzięcznym obszarem komunikacji międzykulturowej jest natomiast kultura i sztuka, gdzie różnice stanowią raczej inspiracje niż problem. Często są one bowiem kluczowym elementem przyciągającym odbiorców z innego kręgu kulturowego. W obszarze sztuki to, co inne, nieznane, egzotyczne jest przecież często uznawane za atrakcyjne i warte poznania. Dlatego tak pozytywny często wydźwięk ma narracja artystów czy kulturoznawców przedstawiających piękno obcej kultury – ponieważ komunikacja między nimi a artystami z innych krajów nastawiona jest na poznanie ich wytworów takimi, jakimi są, nie zaś kwestionowanie czy dyskutowanie ich kulturowych, religijnych czy światopoglądowych wyborów.
Komunikacja międzykulturowa w biznesie
W czasach, gdy międzynarodowe relacje biznesowe to już codzienność, a nawet warunek funkcjonowania wielu średnich i większych przedsiębiorstw, rola komunikacji międzykulturowej w biznesie staje się coraz ważniejsza – bowiem często to od jej jakości zależy powodzenie danego przedsięwzięcia biznesowego. Dlatego też komunikacja międzykulturowa w biznesie staje się przedmiotem studiów podyplomowych, czy innych kursów rozwijających biznesowe kompetencje.
Firmy, zwłaszcza te duże, mogące pozwolić sobie na stałe kształcenie i rozwój swoich pracowników, chętnie inwestują więc w szkolenia z zakresu komunikacji międzykulturowej, ponieważ to przekłada się na konkretne wyniki finansowe uzyskane dzięki udanym transakcjom. Szczególne znaczenie ma obecnie komunikacja z krajami dalekiego Wschodu, których rozwój w obszarze produkcji dóbr konsumenckich w ostatnich dekadach był niesamowicie dynamiczny.
Zobacz wideo: Jaka babcia, taka wnuczka
Zobacz także:
- Polacy docenieni na Drone Photo Awards. "Uzyskujemy perspektywę, której wcześniej nie mogliśmy oglądać"
- Jak znaleźć dobry kurs szycia dla początkujących?
- Stare monety polskie – takich numizmatów mogą nam zazdrościć!
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: lechatnoir/Getty Images